Fullveldisdagurinn, drögum fána að húni

Þegar landsátakið ,,Veljum íslenskt – og allir vinna”, hófst fyrir nokkru síðan brá undirrituðum nokkuð í brún og taldi hér um gamaldags og úreltan hugsunarhátt að ræða.
En auðvitað er skárra að á þennan hátt sé hvatt til innlendrar verslunar en með tollamúrum og boðum og bönnum.
Verst er þó að hvort tveggja er enn í gangi, svo spurning er hvort þessi herferð, sem er nú studd af helstu þiggjendum ríkisstuðnings og tollaverndar hérlendis, sé ætluð til að auka stuðning við slíkt.
Hins vegar hafa auglýsingar frá landssambandi Bakarameistara í tengslum við þessa herferð verið mikið ánægjuefni. Hafa þeir í auglýsingum sínum hvatt fólk til að draga fána að húni 1. des og síðan reynt að skapa hefð fyrir sérstakri fullveldisköku.
Þó slík hefð væri að mestu byggð í kringum neyslusamfélagið sem ýmsir úthúða, væri það skemmtileg hefð ef fjölskyldur kæmu saman á þessum degi, borðuðu góða köku, hvort sem hún væri bökuð heima eða keypt í bakaríum og töluðu um gildi þessa mikilvæga dags.

Það er ljóst að einhvers staðar verða börn þessa lands að fá fræðslu um mikilvægi þessa dags, ekki virðast þau fá hana í skólum landsins. Áður fyrr var þetta þó alla vega frídagur hjá þeim en er nú víðast hvar bara venjulegur skóladagur.
Í flestum skólum landsins virðist ekki neitt vera gert í tilefni dagsins, en þannig er það ekki alls staðar og er það vel. Sérstaklega skemmtileg hefð hefur myndast að mér skilst í Laugarnesskóla í Reykjavík. Þar er á hverjum degi sérstakur morgunsöngur og hefur undirritaður verið þeirrar ánægju aðnjótandi að vera viðstaddur eitt sinn , var það í tengslum við sumarstarfa minn við upphaf skólastarfs. Sungu börnin þrjú íslensk þjóðlög, og var þemað eðlilega að þessu sinni sumarlög.
En ég heyrði að fyrir ári síðan, á fullveldisdaginn 1. desember höfðu verið sungin Þjóðsöngurinn okkar flotti, sem er vel syngjanlegur ef fólk kann kann hann, sem er í raun það sem helst vantar upp á, ásamt Öxar við ána (þingvallasöngur) og Íslands minni auk þess sem nokkur börn héldu fyrirlestur um fullveldið og baráttuna sem þjóðin átti í til að öðlast það. Á hverjum föstudegi heldur einhver bekkur alltaf einhvers konar leikþátt, eða koma fram á annan hátt, með fyrirlestrum eða einhverju slíku líkt og gert var þá. Þessi stórskemmtilega hefð er eflaust mjög þroskandi fyrir börnin, sem og þau læra um leið um sérstakt mikilvægi daga eins og Fullveldisdagsins.

Aðrir skólar mættu taka eitthvað svipað upp, sérstaklega í tengslum við álíka merkisdaga í sögu þjóðarinnar, þó leitun sé að merkilegri degi. Einnig er nauðsynlegt að skólarnir stuðli að varðveislu menningararfleiðar þjóðarinnar. Undirritaður var vanur því í sínum gamla skóla að á hverjum mánudegi í aðventu að komum við börnin saman í stigagangi skólans, og sungum jólalög og fórum með aðventukvæði þegar kveikt var á kransi skólans. Þó að ekki sé sama hefð í skóla systkina minna, er eitthvað sem betur fer gert í tilefni aðventunnar, þó það mætti vera meira.

Ein helsta stofnunin sem haldið hefur upp á daginn í dag í gegnum árin er Háskóli Íslands, þó hinn almenni stúdent taki lítinn þátt í þeim nú orðið.
Nú virðist vera sem eitthvað eigi að gera til að breyta því, með því að hafa sérstakt þema á hátíðarhöldunum, undir yfirskriftinni ,,Konur og fullveldi”.
Ekki skal hér giskað á hvort þessi nýbreytni hafi áhrif á þátttökuna en í fljótu bragði er ekki augljóst að fullveldið varði annað kynið framar hinu, fyrst og fremst ætti þetta nú að vera hátíðarhöld þjóðarinnar allrar. Hvað kemur þá næst, ,,Karlar og fullveldi”, eða verður kannski einhverri annarri stjórnmálastefnu en feminisma gerð skil í fullveldishátíðum Háskóla Íslands í framtíðinni?

En hvort sem þú lesandi góður ert karl eða kona, ungur eða gamall, ljóshærður eða dökkhærður ertu hér með hvattur til að taka þátt í hátíðarhöldum í tilefni dagsins, hvort sem það er með því að mæta á hátíðarhöld á vegum Háskólans eða með því að setjast að snæðingi með fjölskyldu og vinum, leggur þér til munns fullveldisköku eða einfaldlega dregur fána að húni líkt og auglýsing bakarameistara leggur til, þá óskar undirritaður landsmönnum öllum til hamingju með þennan merkisdag í sögu þjóðarinnar með von um að mikilvægi hans og baráttunnar fyrir að fá að halda upp á hann gleymist þjóðinni aldrei.

Höskuldur Marselíusarson

R-listinn mjólkar borgarbúa

Talsvert hefur verið ritað að undanförnu um þá ákvörðun borgarfulltrúa R-listans að hækka álögur á íbúa Reykjavíkur upp í það hámark sem leyfilegt er samkvæmt lögum. Er ekki skrítið að þetta komi illa við marga enda skattahækkanir aldrei neitt til að gleðjast yfir. Hafa ennfremur ófáir bent á að þetta útspil gangi þvert á margítrekaðar yfirlýsingar forsvarsmanna R-listans á undanförnum árum um að álögur yrðu ekki hækkaðar heldur leitast við að halda þeim í algeru lágmarki. Sú staða sem nú er uppi kemur þó í sjálfu sér ekki óvart enda má segja að um dæmigerð vinnubrögð sé að ræða af hálfu margra vinstrimanna þegar kemur að fjármálastjórn á vegum hins opinbera. Eytt er um efni fram og skattgreiðendur svo látnir taka skellinn þegar allt er komið í óefni sem oftar en ekki vill verða raunin.

Útsvar íbúa Reykjavíkur hækkar úr 12,7% í 13,03% samkvæmt ákvörðun sem borgarfulltrúar R-listans tóku þann 16. nóvember sl., en hærra má útsvar sveitarfélaga ekki vera lögum samkvæmt. Einnig ákvað R-listinn að fasteignaskattar Reykvíkinga yrðu hækkaðir eins og hitt hafi ekki verið nóg. Segir í fréttatilkynningu R-listans að þessi aukna skattheimta verði einkum notuð til að greiða niður skuldir Reykjavíkurborgar.
Má segja að það sé í sjálfur sér ákveðið þroskamerki hjá borgarfulltrúum R-listans að þeir séu farnir að viðurkenna að skuldsetning Reykjavíkurborgar sé vandamál en hingað til hafa þeir harðneitað því og jafnvel sagt að skuldir borgarinnar væru „góðar“ hvernig sem hægt er að komast að slíkri niðurstöðu. Þeir sem bentu á vandann voru síðan kallaðir lygarar eða eitthvað þaðan af verra af forsvarsmönnum R-listans.

Þann tíma sem R-listinn hefur stjórnað Reykjavíkurborg hafa skuldir borgarinnar margfaldast. Vandamálið er reyndar orðið svo slæmt að forystumenn R-listans sjá sér sífellt minna fært að neita þeirri staðreynd. Þetta kom t.a.m. vel fram þegar fjárhagsáætlun borgarinnar fyrir árið 2004 var sett fram í lok síðasta árs. Skattahækkanirnar nú eru síðan enn ein staðfesting á þessu.

Ef Reykjavíkurborg væri vel rekin gerðu menn væntanlega ráð fyrir því að til aukins kostnaðar kynni að koma á ýmsum sviðum. En það virðist vera lenzka hjá ófáum vinstrimönnum að telja að rétt sé að eyða öllu því fé sem þeir hafi yfir að ráða þegar þeir komast með fingurna í opinberan rekstur. Hver kannast ekki við vinsælt orðalag á vinstrivængnum: „vannýttir tekjustofnar“? Svo þegar aðstæður koma upp sem kalla óhjákvæmilega á aukin útgjöld er eina ráð þeirra að hækka álögur á skattgreiðendur. Eitthvað sem ætti alltaf að forðast eins og heitan eldinn.

Hjörtur J. Guðmundsson

Taktlausa gráttríóið

Um helgina ráku formenn stjórnarandstöðuflokkanna einum rómi upp mikið ramakvein. Kvein þetta var nokkuð samstillt enda tókst þessum sömu mönnum nú á haustdögum að stilla saman strengi sína – að minnsta kosti í einu máli – því að vera á móti ríkisstjórninni í vetur. Það er ekki oft sem þessir þrír menn eru samstíga, nema ef vera skyldi í því að safna skeggi. Þrátt fyrir að kvein þetta hafi verið samstillt var það úr takti við allar staðreyndir.

Til að halda lengt greinarinnar í skefjum kýs ég að kalla þremenningana einu nafni Steingrím Arnar Skarphéðinsson. Ástæða þess að þeir urðu svo uppvægir nú var sú að ríkisstjórnin samþykkti að hrinda fyrirhuguðum skattalækkunum í framkvæmd.

Steingrímur hafði meðal annars þetta að segja:
,,Við höfum alla fyrirvara á þessum áformum bæði hvað varðar innihald þeirra og þó ekki síður aðstæður nú til þess að fara út í og ákveða skattalækkanir langt inn í framtíðina. Það er að okkar mati efnahagslegt glapræði!”

Það er nefnilega það! Það á þá kannski einungis að ákveða skattalækkanir til skamms tíma í senn. Ekki að móta stefnu til framtíðar heldur breyta sköttunum fyrirvaralaust – helst þá til hækkunar líkt og tíðkast hjá Reykjavíkurborg.

Arnar sagði m.a. þetta:
,,Ég hefði byrjað á því að hækka persónuafsláttinn og þar af leiðandi að hækka skattleysismörkin sem hefði komið launþegum miklu jafnar niður og hækkað rauntekjur þeirra sem lægstar hafa tekjurnar.”

Það virðist vera að formaður Frjálslynda flokksins hafi verið svo upptekinn við æfingar á harmakveini stjórnarandstöðunnar að hann hafi gleymt að kynna sér efnisatriði skattalagabreytinganna! Þær fela einmitt í sér umtalsverða hækkun persónuafsláttarins!

Steininn tók úr með málflutningi Skarphéðinssonar
,,Það sem að stendur auðvitað upp úr með þessar tillögur er að þeir fá mest sem hafa mest, þeir sem hafa minnst og jafnvel úr ákaflega litlu að spila, þeir fá langminnst og sumir fá ekki neitt! Það er það sem er ósanngjarnt. Síðan tel ég auðvitað að það sé nú þörf á mörgu öðru í þessu samfélagi heldur en að eyða milljörðum til þess að fóðra vasa þeirra sem eru mjög hálaunaðir.”

Nema kvað?
Það er svo sem ekki við málefnalegri rökum að búast hjá flokki sem hefur enn ekki mótað sér heildstæða stefnu, en hefur þess í stað tileinkað sér baráttuaðferðir erlendra jafnaðarmannaflokka sem felast einkum í slagorðum án raunverulegs innihalds.
Það væri gaman að vita hvernig formaður Samfylkingarinnar ætlar að fara að því að lækka tekjuskatta á þá sem lægst hafa launin. Sá hópur er sem kunnugt er með tekjur langt undir skattleysismörkum og borgar því engan tekjuskatt fyrir!
Þetta er kannski verðugt verkefni fyrir framtíðarhóp Samfylkingarinnar að leysa úr.

Össur virðist líta svo á að ríkið eigi þá peninga sem menn afla og gefi mönnum hluta þeirra til baka af gæsku sinni.
Þannig sé verið að ,,færa fólki” fúlgur fjár með skattalækkunum.
Tökum sem dæmi að ég þyggi mánaðarlega 100 krónu styrk hjá Össuri til rannsókna á bleikjum í Þingvallavatni og tvær krónur frá Steingrími J. til sama verkefnis. Svo minnkar fjárþörf mín svo ég ákveð að hætta að þiggja styrk Steingríms og þiggja einungis 70 kr frá Össuri mánaðarlega. Þá er ég náttúrulega að hlunnfara Steingrím stórkostlega samkvæmt kenningum Össurar!
Ég er að ,,færa” Össuri 30 krónur meðan Steingrímur ,,fær” einungis tvær!
Það verður hver að dæma fyrir sig hversu skynsamlegur svona málflutningur er.

Áróðurinn var þó jafnharðan rekinn ofan í þremenningana því Tryggvi Þór Herbertsson forstöðumaður Hagfræðistofnunar Háskóla Íslands var næstur tekinn tali:

,,Mér sýnist að þetta komi vel fyrir þá tekjulægstu og fyrir svona lágar millitekjufjölskyldur og barnafjölskyldur og annað slíkt,
þá sýnist mér þetta koma vel út – já.”

og síðar:

,, [Rannsóknir sýna] það að skattalækkanir sem eru tilkynntar með góðum
fyrirvara koma betur niður á hagkerfinu upp á þenslu en skattalækkanir
sem eru tilkynntar allt í einu.”

Svo hafa sumir úr stjórnarandstöðunni klifað á því að það eigi að hlusta á sérfræðingana!
Tilvitnuð viðtöl birtust í sjónvarpsfréttum RÚV laugardagskvöldið 20. nóv. sl.

Vinstrimenn berja sér gjarnan á brjóst og segjast vilja rétta hlut þeirra sem minnst hafa og vilja eigna sér slíka stefnu. Þeir reyna að ná henni fram með ýmiss konar sértækum aðgerðum. Þeir kjósa að setja atvinnulífinu þröngar skorður með miklum álögum til að ,,ná fram réttlæti”.
Staðreyndirnar tala hins vegar sínu máli. Vinstrimenn virðast oft gleyma því að það eru fyrirtækin sem veita fólki atvinnu. Til að þau geti greitt há laun þurfa þau að búa við hagstæð rekstrarskilyrði. Kaupmáttur lægstu launa hefur aldrei hækkað sem neinu nemur þegar vinstri stjórnir hafa setið við völd. Síðan 1995 hefur kaupmáttur ráðstöfunartekna hækkað um ca. 30 % þar af lægstu launanna mest.
Hvað skyldu þremenningarnir hafa sagt við 4 % hækkun tekjuskattsins í stað lækkunar?

Hver skyldi taka mark á þessum málflutningi stjórnarandstöðunnar?
Ég efast um að þeir geri það sjálfir.

Þorsteinn Magnússon

Greinin birtist áður í Morgunblaðinu þann 24. nóvember s.l.

Þau borga fyrir þig

Ég horfði á afhendingu Eddu verðlaunanna um daginn. Þar hélt kona nokkur mikinn reiðilestur. Hún vildi benda mönnum á að það hefði kostað 2000 milljónir fyrir íslenska kvikmyndagerðarmenn að búa til myndir á árinu, en að ríkissjóður hefði ,,einungis” lagt fram 300 milljónir. Þetta þótti henni mikil hneysa! Kvikmyndagerðarmennirnir sjálfir og aðilar frá útlöndum þurftu að borga mismuninn. Það nær að sjálfsögðu ekki nokkurri átt. Síðan fullyrti hún að það væri auðsannanlegt að kvikmyndagerð væri arðvænleg og að réttlátt væri og eðlilegt að aðrir en kvikmyndagerðarmennirnir sjálfir greiði fyrir kvikmyndagerðina.

Ég verð að viðurkenna að hér var ég hættur að skilja konuna. Hvers vegna á ég (sem skattgreiðandi) að greiða fyrir kvikmyndagerðina ef hún er arðvænleg?
Arðvænleg fyrir hverja? Er hún arðvænleg fyrir mig eða fær kvikmyndagerðarmaðurinn arð fyrir vinnu sína og á sama tíma allan kostnað sinn greiddan úr mínum vasa?
Og ef þetta er svona arðvænlegt, hvers vegna keppast menn ekki um að fjárfesta í kvikmyndagerð? Væri ekki betra að leyfa einstaklingum að fjárfesta og græða?
Hvers vegna þarf aðstoð frá ríkinu?

Þegar að ég slökkti á sjónvarpinu fór ég að hugsa til þess að sumir áhugamenn um leiklist hamra reglulega á því að það þurfi að fjármagna leikhúsin rausnarlega.
Aðrir hafa áhyggjur af ástandi knattspyrnuvalla á landinu, og vilja að ríkið komi að því að bæta þar úr og svona mætti lengi telja.

Hvað á maður að segja við fólk sem tímir ekki að borga fyrir sín eigin áhugamál, eða greiða kostnað tengdan eigin atvinnu, heldur vill að kostnaðurinn lendi á samborgurum sínum?

Ríkissjóður er ekki óþrjótandi galdrabrunnur þar sem peningar verða til af sjálfu sér. Of mikil skattbyrði er verulegt vandamál fyrir margt vinnandi fólk, sem stritar til að ná endum saman. – Þau borga fyrir þig.

Sindri Guðjónsson

Hvalveiðarnar hafa ekki skaðað ferðamannaiðnaðinn

Eins og kunnugt er tóku íslenzk stjórnvöld þá ákvörðun á síðasta ári að hefja hvalveiðar í vísindaskyni, en sú ákvörðun var studd af 75% landsmanna samkvæmt skoðanakönnun Gallup í maí það ár. Höfðu þá hvalveiðar í vísindaskyni ekki verið stundaðar hér við land í 14 ár, eða síðan árið 1989. Hvalveiðar í atvinnuskyni voru hins vegar bannaðar af Alþjóðahvalveiðiráðinu 1986. Þó mikill meirihluti landsmanna hafi stutt ákvörðun stjórnvalda lagðist hún ekki ýkja vel í suma, þ.á.m. forsvarsmenn Hvalaskoðunarsamtakanna og ýmsa aðra aðila innan ferðaþjónustunnar auk ýmissa umhverfisverndarsamtaka. Er óhætt að segja að þessir aðilar hafi keppst við að spá hruni íslenzka ferðamannaiðnaðarins ef stjórnvöld drægju ekki ákvörðun sína til baka. En annað hefur þó komið á daginn.

Þvert á fullyrðingar þessara aðila stefnir nú í metár í straumi ferðamanna til landsins. Þannig var greint frá því á Mbl.is 28. október sl. að um 37 þúsund fleiri erlendir ferðamenn hafi komið til Íslands fyrstu níu mánuði þessa árs en á sama tímabili í fyrra. Ennfremur kemur fram í fréttinni að Ferðamálaráð geri ráð fyrir að erlendir gestir til landsins verði um 365 þúsund á árinu eða um 45 þúsund fleiri en í fyrra. Þetta samsvarar því að hingað til lands muni að meðaltali um eitt þúsund gestir hafa komið á degi hverjum á árinu. Þarna er þó aðeins átt við erlenda gesti sem dvelja í landinu að sögn Ferðamálaráðs. Því til viðbótar komi fjöldi fólks með skemmtiferðaskipum auk þeirra sem hafa aðeins stutta viðdvöl í Leifsstöð.

Samfara þessu hafa gjaldeyristekjur þjóðarbúsins vegna ferðamannaiðnarðarins aukist verulega. Þannig námu þær 14,9 milljörðum króna fyrstu sex mánuði þessa árs en voru 13,9 milljarðar í fyrra samkvæmt tölum frá Seðlabankanum. Aukningin er því sem nemur um einum milljarði króna á umræddu tímabili og má búast við að hún verði nokkuð meiri þegar tölur liggja fyrir um árið 2004 í heild.

Sama var uppi á teningnum á síðasta ári. Ekki er að sjá að hvalveiðarnar hafi haft nokkur áhrif þar á frekar en í ár. Samkvæmt upplýsingum frá Ferðamálaráði fyrir árið 2003 var ferðamannastraumurinn til landsins meiri alla mánuði þess árs en sömu mánuði árið áður og breyttist það ekkert eftir að hvalveiðarnar hófust í ágúst. Þannig má nefna að ferðmönnum fjölgaði um 22% í nóvember 2003 miðað við sama mánuð árið á undan. Var það ár metár í ferðaþjónustunni og er þegar ljóst að árið 2004 er orðið að metári miðað við síðasta ár eins og fyrr segir.

Guðmundur Gestsson, varaformaður Hvalaskoðunarsamtakanna, var einn þeirra sem hvað ákafast börðust gegn hvalveiðunum. Hafði hann uppi stór orð um að veiðarnar myndu skaða hvalaskoðunariðnaðinn og gekk svo langt að krefjast þess í ágúst á síðasta ári að Einar K. Guðfinnsson, formaður ferðamálaráðs, segði af sér vegna stuðnings hans við veiðarnar. Í umfjöllun um hvalveiðar í Fréttablaðinu 10. júlí í sumar viðurkenndi Guðmundur hins vegar að hvalveiðarnar hefðu ekki skaðað hvalaskoðunariðnaðinn og að ferðamönnum í hvalaskoðunarferðir hefði ekki fækkað vegna þeirra.

Maður hlýtur því að spyrja sig hvað hafi orðið af hruni íslenzkrar ferðaþjónustu sem ófáir andstæðingar hvalveiðanna spáðu? Ekki er að undra að lítið sem ekkert hafi heyrzt í andstæðingum hvalveiða hér á landi undanfarna mánuði.

Hjörtur J. Guðmundsson

Jafnrétti orðið misrétti

Síðastliðin ár hefur umræðan um jafnan rétt kynjanna skotið mikið upp kollinum. Þetta er reyndar umræða sem hefur verið viðloðandi – líklega síðustu áratugina.
Hún er auðvitað bara mismikil og oft illa með farin.

Nú er íhaldsmaðurinn auðvitað hlynntur jafnrétti og mér finnst það bara hið besta mál ef að ég og konan mín eigum jafnan rétt og jafn mikil tækifæri í lífinu.

Ég velti fyrir mér nokkrum atriðum varðandi jafnrétti.

Jóhanna Sigurðardóttir þingmaður Samfylkingarinnar hefur oft reynt að slá pólitískar keilur með alls kyns fyrirspurnum til ráðherra varðandi kynjahlutföll og jafnrétti.
Ekki það að hún geti ekki náð í þessar upplýsingar sjálf, en allavega.
T.d. óskaði hún eftir skriflegu svari við fyrirspurn til fjármálaráðherra um kynjaskiptingu í stjórnum og stjórnunarstöðum tíu stærstu lífeyrssjóða landsins. Önnur fyrirspurn þar sem aftur er óskað eftir skriflegu svari kemur frá Jóhönnu sama dag. Og spurningin er einföld, ,, Hvernig er kynjaskiptingin í stjórnum 50 stærstu hlutafélaganna á atvinnu- og fjármálamarkaði?” Spurningum þessum er varpað fram þann 6. okt. s.l. og svar berst frá fjármálaráðherra (eða öllu heldur frá einhverjum skrifstofumanni á launum hjá ríkinu) tæplega mánuði seinna eða þann 2. nóv. Hér verður þó ekki farið nánar út í þá skrýtnu staðreynd að þingmenn geti komið með slíkar fyrirspurnir og komist hjá því að hafa fyrir því að finna slíkar upplýsingar sjálf. Það er efni í annan pistil.

Spurningarnar tvær eru athyglisverðar. Líklega átti Jóhanna von á því að þarna kæmi í ljós að meirihluti stjórnenda í þessum fyrirtækjum og lífreyrissjóðum væru karlar. Það finnst henni líkega hið versta mál. Þetta endurspeglar í raun umræðuna um kvenréttindi sem komin er á algera villigötur. Í kjölfarið á þessu eru nokkrar spurningar sem mér datt í hug um þetta.

Af hverju spurði Jóhanna um 50 ,,stærstu” fyrirtækin?
Er e.t.v. verra að karlar séu við stjórn í stærri fyrirtækjum? Ef að 5 manna kvenstjórn er við völd í meðalstóru fyrirtæki, er það á ekki jafn mikið ,,óréttlæti” eins og ef að það væri 5 manna karlstjórn í stórfyrirtæki.
Annað. Þessi 50 fyrirtæki sem hún spurði um hljóta að vera meðal 50 ,,stærstu” af því að þau eru vel rekin. Burt séð frá því hvort kynið sé við stjórnvölinn. En það skiptir Jóhönnu líklega engu máli. Hún vill að það sé jöfn kynjaskipting á þessum bæjum.Af hverju spurði hún ekki: Hversu margar konur eru undir stýri hjá Steypustöðinni?
eða hvernig er kynjaskiptingin á sjómönnum?

Nú geri ég ráð fyrir að Jóhanna og félagar hennar í Samfylkingunni vilji beita sér fyrir því að það verði sett lög varðandi kynjahlutföll í stjórnum fyrirtækja.
Líklegast munu þau einbeita sér að lífeyrissjóðunum, fjármálafyrirækjum og stórfyrirtækjum. Krafan mun vera um allavega helmingaskipti kynja í stjórnum fyrirtækja. Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, sem um þessar mundir undibýr stefnumótum Samfylkingarinnar, var spurð í sjónvarpsþætti á dögunum hvort að hún myndi beita sér fyrir slíkum lögum. Hún neitaði því ekki en ,,vonaði” að til slíks þyrfti ekki að koma.

Má þá ekki eiga von á því í framhaldinu að Samfylkingin (ef hún verður þá til) muni í framtíðinni beita sér fyrir því að helmingur allra vörubílstjóra verði konur?
Mun flokkurinn ásamt Feminstiafélagi Íslands ekki beita sér fyrir því að helmingur allra smiða og rafvirkja á landinu verði konur? Er það ekki ,,eðlileg þróun” og ,,jafnrétti.” Hvernig stendur á því að stjórnmálamenn sem þykjast láta sér annt um jafnréttismál einblína bara á það að konur verði áhrifamiklar í stjórnum fyrirtækja. Oftast eru þetta jafnaðarmenn sem svona tala en vilja þó ekki láta jafnt yfir alla ganga.
Tökum dæmi: Í stjórn stórfyrirtækis starfa 8 manns – 2 konur og 6 karlar. Lögin ganga í gildi og þá þarf að taka upp á því reka 2 karla.
Af hverju? Voru þeir ónothæfir? Alls ekki, þeir voru bara karlar! Er þá ekki jafn raunhæft að reka mikið af kennurum og ráða helming allra kennara sem karla? Er þá ekki jafn raunhæft að reka kassastelpur í stórverslunum og ráða inn helming karla?

Mikið hefur heyrst frá Feminstafélagi Íslands um þessi mál sl. ár og hefur heilt stjórnmálaafl, Samfylkingin, tekið að mestu leyti undir skoðanir þess félags.
Fyrir síðustu Alþingiskosningar fannst Samfylkingunni mikilvægt að kona yrði næsti forsætisráðherra. Það er svo sem ekki við öðru að búast þar sem formaður flokksins er ónothæfur í stjórnun en hins vegar er þetta mjög hættulegt hugarfar. Það þarf ekki konu í stól forsætisráðherra. Það þarf hæfan einstakling sem hefur vit á því sem hann er að gera. Ef það síðan er kona, þá er það bara hið besta mál. Reyndar hið allra besta mál!
Þarna vildu menn þó koma lélegum stjórnmálamanni sem hafði á 9 árum tekist að koma höfuðborginni næstum á hausinn, svikið samstarfsmenn sína og farið óundirbúin í framboð með lítið fyrir sér nema persónulegt hatur á þáverandi forsætisráðherra, í forsætisráðherrastól.
Af hverju, jú af því að þá væri það í fyrsta skipti sem kona yrði forsætisráðherra.
Aldrei lagði Samfylkingin mikið upp úr leiðtogahæfileikum ISG.

Feministar og þeir sem tala hvað hæst fyrir ,,jafnrétti” kynjanna hafa eins og áður sagði lagt mikið upp úr því að konur nái árangri í fyrirækjum og í stjórnunarstöðum í þjóðfélaginu. Það er svo sem ekkert við það að athuga að konur nái árangri.
Auður í krafti kvenna er gott dæmi um framlag kvenna til atvinnulífsins.
Maður veltir samt einu fyrir sér. Hvernig líta feminstar þá á þær konur sem kjósa það að mennta sig ekki og einbeita sér að heimilinu og börnunum?
Eru þær verri eða ,,lélegri” konur en ella?
Eru þær að missa af því sem heimurinn hefur að bjóða?
Eru þær fastar í gamaldags hugsunarhætti? Þetta eru alls ekki ósanngjarnar spurningar.
Sú kona sem sér fram á það að maður hennar geti unnið fyrir þeim tekjum sem heimilið þarf til að reka sig og kýs í framhaldi af því að einbeita sér að barnauppeldi og að sinna góðu heimili, er ekki verri kona en menntaða konan sem er deildarstjóri eða forstjóri.
Hins vegar líta gallharðir feminstar niður á slíkar konur.

Nú er ég líklega búinn að koma mér í vandræði með því að skrifa slíkan pistil.
Því að um leið og maður gagnrýnir Feminstafélag Íslands og/eða þá þingmenn sem þykjast standa að jafnréttisbaráttu, er maður víst orðinn karlremba.
Þá er maður gamaldags og skilur ekki ,,nútímann.”

Staðreyndin er hins vegar sú að ég og konan mín höfum alveg jafn mikla möguleika og jafn mikinn rétt í lífinu. Við erum ung, eigum alla framtíðina fyrir okkur og getum valið okkur þá leið sem við viljum fara í lífinu. Við getum bæði menntað okkur og lagt á okkur að ná langt (hvernig sem það er svo skilgreint). Best er auðvitað að við tökum sameiginlegar ákvarðanir og styðjum við bakið hvort á öðru til að láta drauma okkar rætast. En við eigum jafn mikla möguleika.

Gísli Freyr Valdórsson

Aldrei aftur verkfall

Með lögum hefur nú verið bundinn endi á langt og strangt kennaraverkfall sem lokað hefur öllum opinberum grunnskólum landsins.
Hver stjórnmálamaðurinn á fætur öðrum hefur með heitstrengingum lýst því yfir að þetta megi aldrei gerast aftur. Fagnaðarefni er að ekki hefur þurft að framfylgja öllum þáttum laganna, þar sem deiluaðilar hafa loksins samið sín á milli. En sveitarfélögin virðast ekki hafa náð sínum markmiðum um breytingar á starfsháttum grunnskóla og breyttan vinnutíma, og virðist jafnvel miðstýringin hafa verið aukin m.a. með því að launapottur skólastjórnenda, eina leið þeirra til að verðlauna góða kennara, hefur verið nánast aflagður.

Því verður ekki á móti mælt að verkfallið kom flestum heimilum landsins í opna skjöldu, enda hefur verkföllum hér á landi fækkað mikið undanfarin ár, þetta var orðið fjarlæg martröð úr fortíð stéttaátaka og miðstýringar þjóðfélagsins.
Jafnvel stjórnarandstöðuþingmenn hafa lýst því yfir að með frekari lagasetningum sé rétt að koma í veg fyrir að svona lagað gerist á ný á Íslandi á 21. öldinni. Hafa menn helst verið að horfa til hinna norðurlandanna, hvernig málunum er háttað þar og hvað læra megi af því. En sá lærdómur á varla við í þessu tilviki nema að litlu leyti, því auðvitað getum við ekki bara gefið eftir öllum kröfum kennara líkt og virðist undirliggjandi hjá þeim sem þangað vilja helst horfa. Eðlilegra væri að við lærðum af sögunni og færðum okkur á ný yfir í meiri sveigjanleika og frelsi í skólamálum landsins líkt og hefur skilað sér í því að í flestum öðrum atvinnugreinum starfar stétt með stétt.

Frekari lagasetning frá Alþingi þarf því að tryggja aukið sjálfsstæði hvers skóla, frekari heimildir skólastjórnenda til að verðlauna góða kennara og reka slæma þvert á allar prófgráður viðkomandi manna, aukin áhrif foreldrafélaga hvers skóla fyrir sig á starfsemina, réttindi foreldra til að taka börn sín úr skólum og kenna þeim heima, auknar kröfur á kennara um að þeir standi sig, aukna samkeppni milli skóla um nemendur og þá jafnframt fjármagn, valfrelsi foreldra um hvaða skóla börnin fara í, að hætt sé að borga kennurum laun fyrirfram, aukna áherslur á einkaskóla og síðast en ekki síst heimild til fækkunar starfsmanna í skólum, og styttingar grunnskólans um eitt ár í sparnaðarskyni fyrir sveitarfélögin.
Einnig þarf að leysa lífeyrissjóðsmál kennara enda eru lífeyrisskuldbindingar ríkisins orðnar þungur baggi á þjóðfélagið.

Ein af fréttum vikunnar í þeim farsa sem fór af stað þegar tilkynnt var um lögin, flestum kennurum til léttis enda höfðu þeir í stolti sínu ekki getað samþykkt samning lakari en kröfur þeirra voru um – en jafnframt flestum sveitarfélögum landsins algerlega ofviða – var að kennarar ætluðu ekki að vinna vinnuna sína þegar þeir snéru aftur í skólana, ef þeir á annað borð mættu. Að kennarar sitji með hendur í skauti í vinnunni væri náttúrulega algerlega óásættanleg vinnubrögð fyrir alla foreldra, líkt og formaður Heimils og skóla hefur sagt, og ýtti bara undir raddir þess efnis að kennarar séu ekkert annað en stríðaldnar barnapíur, þó höfundur þessar greinar vilji ekki meina að svo sé.

Heyrst höfðu raddir, sem sjálfsagt er að taka undir, að foreldrar sem hefðu kost á því, og aðrir aðstandendur sem gengið hafa í störf kennara undanfarnar vikur ætluðu að mæta í skólana í vikunni til að fylgjast með að kennarar ynnu sína vinnu og er það vel. Jafnvel að ef kennarar mættu ekki tækju aðstandernurnir að sér kennsluna, enda margir orðnir vanir slíku. Nú hefði líklegast heyrst hljóð úr horni ef fólk án lögverndaðra réttinda sem kennarar gengi þannig í störf fólks sem ekki lét svo lítið að mæta til starfa, en fróðlegt hefði verið að sjá hvort að gæði kennslunnar hefðu orðið eitthvað lakari, eða aginn eitthvað lakari í íslenskum kennslustofum við það. Sérstaklega nú á dögum þegar sífellt fleiri skólar, má þar nefna Ingunnarskóla í Grafarholti sem dæmi, senda ekki einu sinni börnin heim með verkefni að loknum skóladegi.

Ósagt skal látið hvort þeir treysti ekki foreldrunum til að sjá um kennsluna, en alla vega er það raunin að ríkið treystir ekki foreldrum þessa lands til að sjá um kennslu barna sinna. Jú, því sú er raunin að hér á landi, öfugt við t.d. í Svíþjóð, Bandaríkjunum, Noregi og víðar, að ekki er lengur heimilt fyrir heimavinnandi foreldra að sjá alfarið um uppfræðslu eigin barna, sem var jú lykillinn að læsi og varðveislu tungunnar í gegnum aldirnar hér á landi. Með allri þeirri tækni sem nú er fyrir hendi er ekkert því til fyrirstöðu nú á upplýsingaöld að þeir fáu heimavinnandi foreldrar sem eftir eru í landinu, eða jafnvel aðrir aðstandendur, afar og ömmur sem hvort eð er hafa margir hverjir nú orðið nokkurra vikna reynslu af að vera með barnabörnin geti séð um alla mikilvægustu hluta kennslu a.m.k. yngri deilda Grunnskólans, kannski að uppfylltum ákveðnum skilyrðum.

Auðvitað ættu foreldrarnir þá að geta haldið eftir meiru af launum sínum ef þeir þannig gætu sparað hinu opinbera kostnað á þann hátt eða fengið endurgreiðslu nokkur veginn jafngilda því sem skólarnir fá sem kostnað á hvern nemenda; slíkt gæti jafnvel gert fleiri fjölskyldum kleyft að hafa annað foreldrið meira og minna heima til að sjá um börnin í lífsgæðakapphlaupi nútímans hvar þau verða oft afskipt með tilheyrandi vandamálum líkt og bent hefur verið á í umræðunni.

En vandi íslenska skólakerfisins er hin mikla miðstýring og skortur á sveigjanleika enda hefur sú alda uppgangs og vaxtar sem farið hefur um þjóðfélagið í kjölfar aukins frelsis á síðustu árum farið fram hjá því. En það er vandi sem lagasetning getur leyst þó auðvitað leysi lagasetning jafnan engan vanda eins og svo oft hefur verið klifað á í fjölmiðlum í umræðunni um verkfallið undanfarið. En það er nokkuð ljóst að það að setja meiri peninga inn í kerfið leysir ekki grundvallarvanda þess, svo að hugmyndir Vinstrihreyfingarinnar Græns framboðs um hækkun útsvarsheimildarinnar nú þegar ríkið hyggst lækka sína skatta er ekki svarið, þó auðvitað eigi kjörnir fulltrúar sveitarfélaganna að bera ábyrgð á hve háir skattarnir eru sín megin.

Það er kjósenda að dæma um hverjum sé svo best treystandi til að halda sig innan skynsamlegra marka í samneyslunni en endanleg breyting stærsta sveitarfélagsins frá því að vera með einna lægstu álögurnar á landsvísu yfir í þær hæstu mögulega nú nýlega ætti að tryggja að nýjir, hæfari menn séu ráðnir af borgurunum í næstu kosningum.

En undanfarnar vikur hafa kennt okkur að nóg er komið af því að kennarasambandið beiti börnunum fyrir sig í úreltri stéttabaráttu sinni. Kominn er tími til að á milli skólanna og kennaranna ríki raunveruleg samkeppni um bestu starfskraftana og bestu launin, því svo sannarlega er nóg af virkilega hæfileikaríkum kennurum þarna úti, þó ekki hafi þeir allir prófgráðu upp á það. Einnig er rétt að taka undir með þeim sem bent hafa á að kennarar ættu að semja við hvert sveitarfélag fyrir sig, en slíkt er þó einungis mögulegt þegar sérhver kennari ræður sig á einstaklingsforsendum líkt og gerist á almenna vinnumarkaðnum. Þá verður aldrei aftur verkfall.

Höskuldur Marselíusarson

ERR-OR-listi í kröppum dansi

Á laugardaginn ákvað borgarstjórnarflokkur R-listans að hækka útsvar á skattgreiðendur í Reykjavík upp í hæstu leyfilegu mörk, eða í 13,03 prósent úr 12,7 prósentum. Þá munu fasteignagjöld hækka úr 0,320 prósentum í 0,345 prósent. Ekki er hægt að segja að þessi ákvörðun hafi komið á óvart því flestum er kunnug sú bága fjárhagsstaða sem R-listinn hefur komið borginni í. Í sjónvarpsfréttum RÚV á laugardagskvöldið kom fram að fyrir meðal skattgreiðanda munu þessar hækkanir kosta 10-15 þúsund krónur á ári. Þá er miðað við mann sem er með 3 milljónir í árstekjur og á íbúð sem kostar 10 milljónir. Áætluð tekjuaukning borgarsjóðs af þessum hækkunum er um 1 milljarður króna á ári.

Árni Þór Sigurðsson forseti borgarstjórnar hafði þetta um hækkanirnar að segja:

,,Það sem við erum að hugsa um fyrst og fremst með þessum hækkunum núna er að eiga svigrúm til þess að mæta kjarasamningum á næstu mánuðum og misserum og sömuleiðis til að eiga svigrúm að einhverju leyti til að grynnka á skuldum borgarinnar.”

Það jákvæða við þessi ummæli er að forvígismenn R-listans eru loksins farnir að viðurkenna að skuldasöfnun borgarinnar sé vandamál. Það sorglega er hins vegar það að svona skuli vera komið fyrir fjárhag borgarinnar og að ekki hafi verið gripið í taumana fyrr.

Skuldasöfnun er ekki eina vandamálið sem hrjáir R-listann.
Allir hafa fylgst með vandræðaganginum í kringum afsögn Þórólfs Árnasonar og væntanleg borgarstjóraskipti. Það hryggilega, sem skinið hefur í gegnum ummæli borgarfulltrúa, og raunar einnig fráfarandi borgarstjóra, í því ferli er það hvaða hagsmuni þeir bera fyrst og fremst fyrir brjósti:

,,Ástæðan fyrir því að ég tók það að mér var sú að mér þótti vænt um Reykjavíkurlistann og það sem hann stendur fyrir. Ég stend upp úr stóli borgarstjóra af sömu ástæðum og ég settist í hann.”

Þetta sagði Þórólfur Árnason í yfirlýsingu sinni þegar hann sagði af sér. Þegar hann svaraði spurningum á eftir hafði hann meðal annars þetta að segja:

,,Það er mitt mat að ákvörðunin sé best fyrir Reykjavíkurlistann og mig sjálfan.”

og:

,,Mér finnst fyrst og fremst að ég sé að hugsa um framtíð Reykjavíkurlistans og heiður minn í samhengi”.

Í fréttum RÚV klukkan 22, þann 9. nóvember hafði Árni Þór Sigurðsson forseti borgar-stjórnarm.a. þetta um málið að segja:

,,Eins og ég segi vil ég bara að við fáum tóm til að ræða þetta í okkar hópi hvað við teljum best fyrir Reykjavíkurlistann.”

Fleiri borgarfulltrúar gáfu svipuð svör við spurningum fréttamanna.

Þar höfum við það. Þeir hagsmunir sem R-listamenn bera fyrst og fremst fyrir brjósti eru ekki hagsmunir Reykvíkinga, sem þeir þó hafa valist til að starfa fyrir – heldur þeirra eigin hagsmunir – hagsmunir R-listans. Það er framtíð R-listans en ekki framtíð Reykvíkinga sem þeim eru efst í huga. Svo virðist sem hugsjónir þeirra snúist fyrst og fremst um það að viðhalda eigin völdum en ekki um það að bæta samfélagið í borginni. Þannig klifaði hver borgarfulltrúinn á fætur öðrum á því í liðinni viku að við ákvörðun um brotthvarf Þórólfs Árnasonar og val á nýjum borgarstjóra hefðu hagsmunir R-listans fyrst og fremst verið hafðir að leiðarljósi. Þetta virðist mörgum þykja alveg eðlilegt. Hvað ætli fólk hefði sagt ef Davíð Oddsson hefði lýst því yfir þegar hann var forsætisráðherra að ákvarðanir hans í landsmálunum stjórnuðust af því hvað best væri fyrir Sjálfstæðisflokkinn?

Í þessu tel ég ábyrgð borgarfulltrúa R-listans mikla, en minni ástæða er til að gagnrýna Þórólf Árnason fyrir störf hans fyrir R-listann. Hafa ber í huga að Þórólfur settist í borgarstjórastólinn þegar allt var þegar komið í óefni. Hann var ráðinn til starfa á vegum R-listans til að framfylgja þeirra stefnu. Mikilhæfur maður sem var ráðinn til að framfylgja vonlausri stefnu R-listans. Það var því eðlilegt að hann bæri hagsmuni R-listans fyrir brjósti – það voru jú þeir sem réðu hann en hann var ekki kosinn af borgarbúum. Það voru svo fyrst og fremst borgarfulltrúar R-listans sem tóku ákvörðun um brotthvarf hans. En ummæli Þórólfs endurspegla væntanlega hvaða hagsmunir þar voru í fyrirrúmi eins og ummæli borgarfulltrúa staðfesta.

Það þarf svo sem engan að undra að þeir sem að R-listanum standa, séu uggandi um framtíð hans. Margoft hefur sýnt sig að samstarfið hangir á bláþræði. Hinn bági fjárhagur mun ekki bæta ástandið. Hvert munu R-listamenn sækja fé í næstu gæluverkefni, og til að axla skuldabyrðina nú þegar svigrúm til útsvarshækkana verður fullnýtt? Það skyldi þó ekki vera að þess sæi stað á orkureikningum borgarbúa eins og fordæmi eru fyrir. Talsmenn R-listans benda á að staða borgarsjóðs sé nú ekki svo slæm. Staðreyndin er hins vegar sú að skuldirnar hafa verið færðar að miklu leyti frá borgarsjóði yfir á fyrirtæki borgarinnar til að hylja óráðsíuna.

ERR-listinn má með sanni kallast ERROR-listinn. Þýðing enska orðsins ,,error” samkvæmt orðabókum er ,,villa”, ,,skekkja”, ,,ávirðing”, ,,yfirsjón” og ,,misgjörð”. Þessi orð eru mjög lýsandi fyrir það sem Err-listinn stendur fyrir. Villan er m.a. sú að fulltrúar hans telja sig geta stjórnað borginni farsællega, skekkjuna má finna í rekstri borgarsjóðs og fyrirtækja borgarinnar, yfirsjónirnar eru margar og ávirðingarnar og misgjörðirnar felast meðal annars í því að hafa velt eigin eyðslu yfir á komandi kynslóðir með ótæpilegri skuldasöfnun.

Raunar mætti skrifa margar greinar um sukk R-listans varðandi Orkuveitu Reykjavíkur og önnur fyrirtæki á vegum borgarinnar, með Alfreð Þorsteinsson í broddi fylkingar. Sú umfjöllun rúmast ekki í þessum pistli. Í því sambandi vil ég að svo stöddu bara minna á að ERR stendur fyrir R-listann og OR fyrir Orkuveitu Reykjavíkur. ERR+OR=ERROR.

Þorsteinn Magnússon

Á maður að virða skoðanir annarra?

Ósjaldan heyrir maður sagt að manni beri að virða skoðanir annarra. Ég vil hins vegar leyfa mér að halda því fram að þetta sé tóm vitleysa. Nú er næsta víst að einhverjum bregði og hugsi með sér hvert ég sé að fara og að þetta séu nú ekki beint lýðræðisleg ummæli. Raunin er hins vegar sú að í gegnum tíðina hefur það að virða rétt annarra til að tjá skoðanir sínar breyzt í að virða skoðanir annarra. Þarna kemur m.a. til sú tilhneiging fólks að einfalda hlutina, í þessu tilfelli um of.

Franski heimspekingurinn Voltaire er sagður hafa beint þeim orðum eitt sinn til svarins andstæðings síns að hann fyrirliti skoðanir hans en væri engu að síður tilbúinn að deyja fyrir rétt hans til að tjá þær. Þarna erum við einmitt komin að kjarnanum í skoðanafrelsinu að mínu mati.

Staðreyndin er nefnilega sú að maður getur einfaldlega ekki virt (þ.e. borið virðingu fyrir) skoðunum sem maður er ósammála eða jafnvel fyrirlítur. Hins vegar getur maður hæglega borið virðingu fyrir rétti annarra til að tjá skoðanir sínar, sama hvaða álit maður kann að hafa á þeim. Þetta stafar af þeirri einföldu ástæðu að í lýðræðislegu samfélagi er réttur fólks til að tjá skoðanir sínar sá sami jafnvel þó skoðanir þess kunni að vera ólíkar og jafnvel algerlega á öndverðum meiði.

Hjörtur J. Guðmundsson

Bitlingar fram í dagsljósið

Eins og flestum er kunnugt starfar árlega fjöldi nefnda á vegum ríkis og sveitarfélaga. Margt bendir til að hið opinbera hafi farið offari í því að skipa nefndir til að leysa hvers kyns vandamál. Þá eru margir þeirrar skoðunar að nefndirnar séu kjörinn vettvangur fyrir spillingu þar sem almannafé sé dælt í starfsemi þeirra og ógjarnan er gefið upp hvaða þóknun nefndarmenn hljóta. Svo virðist sem mjög mismunandi sé hvaða árangri starf nefndanna skilar, og hversu mikil þörf sé á að starfrækja þær.


Sumar þessarra nefnda eru vissulega nauðsynlegar en aðrar mætti að mínu áliti að skaðlausu leggja niður.

Nefndirnar hafa ýmis verkefni með höndum. Sumar eru skipaðar tímabundið til að sinna einstökum verkefnum en aðrar starfa ótímabundið svo sem úrskurðarnefndir ýmiss konar, skólanefndir og próf- og nemaleyfisnefndir. Aukinheldur er starfræktur fjöldi ráða og stjórna á vegum ríkisins. Þar má nefna stjórnir ýmissa sjóða, verkefnisstjórnir og starfsgreinaráð á ýmsum sviðum.

Leynd hefur hvílt yfir þeim upphæðum sem einstökum nefndarmönnum eru greiddar fyrir setu í nefndum. Slíkt er að mínu viti ámælisvert þar sem um almannafé er að ræða.
Slík leynd er líka til þess fallin að auka hættu á spillingu þar sem hún dregur úr möguleikum almennings og fjölmiðla á að veita starfsemi nefndanna aðhald.

Fyrir Alþingi liggur nú frumvarp til breytinga á upplýsingalögum nr. 50/1996. Verði frumvarpið að lögum munu lögin fela í sér skyldu opinberra aðila – þ.e. stjórnsýslu ríkis og sveitarfélaga – til að láta almenningi í té upplýsingar um greiðslur til einstaklinga fyrir setu í nefndum, ráðum og stjórnum á vegum hins opinbera – sé slíkra upplýsinga óskað. Fyrsti flutningsmaður frumvarpsins er Jóhanna Sigurðardóttir þingmaður Samfylkingarinnar, en ásamt henni eru flutningsmenn þau Ögmundur Jónasson, Pétur H. Blöndal, Gunnar Örlygsson, Jónína Bjartmarz og Ágúst Ólafur Ágústsson. Það er ekki oft sem ég sé ástæðu til að hrósa Jóhönnu og félögum í Samfylkingunni fyrir það sem þau hafa fram að færa til þingstarfanna.
Þeim mun meiri ástæða er til að gera því skil þegar svo ber við!

Skýrsla Ríkisendurskoðunar
Árið 2002 gerði Ríkisendurskoðun úttekt á starfsemi nefnda, ráða og stjórna á vegum ríkisins á árinu 2000. Skýrslu hennar má sjá hér.
Í skýrslunni kemur fram að á árinu 2000 voru 910 nefndir, ráð og stjórnir starfandi á vegum ríkisins. Í þeim störfuðu 4456 einstaklingar, en í þeirri tölu eru varamenn ekki meðtaldir. Kostnaður við starfrækslu þessarra nefnda var um 417 milljónir króna. Þess má geta að árið 1985 voru nefndirnar, ráðin og stjórnirnar um 600 talsins að því er fram kemur í skýrslunni og 665 árið 1998 að því er fram kom í svari forsætisráðherra
við fyrirspurn Árna Steinars Jóhannessonar á Alþingi haustið 2000. Ég hef ekki undir höndum upplýsingar um fjölda nefnda sem starfræktar eru í ár en ofangreindar tölur sýna að þeim fór að fjölga verulega eftir 1998.

Í umræddri skýrslu Ríkisendurskoðunar má sjá að fjöldi manna í nefndum, ráðum og stjórnum skiptist þannig eftir ráðuneytum árið 2000:

Menntamálaráðuneyti:                        1135
Heilbrigðis og tryggingaráðuneyti:     519
Félagsmálaráðuneyti:                            429
Landbúnaðarráðuneyti:                         410
Umhverfisráðuneyti:                            400
Iðnaðar og viðskiptaráðuneyti:            337
Fjármálaráðuneyti:                               333
Dóms- og kirkjumálaráðuneyti:          276
Samgönguráðuneyti:                             248
Forsætisráðuneyti:                               150
Sjávarútvegsráðuneyti:                         127
Utanríkisráðuneyti:                                85
Hagstofa Íslands:                                      7

Þess má geta að ítarlega úttekt á starfsemi nefnda ríkisins á árunum 2001-2003 er að finna í svari forsætisráðherra 21. maí síðastliðinn við fyrirspurn Jóhönnu Sigurðardóttur um málið. Þar er meðal annars að finna sundurliðaðan fjölda fastamanna í nefndum einstakra ráðuneyta umrætt tímabil.

Hvernig skyldu laun nefndarmanna nú vera ákveðin?
Jú, viti menn, sérstök nefnd – sem kallast þóknananefnd sér um að ákvarða launin! Raunar er stundum kveðið á um að ráðherra ákveði laun nefndarmanna en almenna reglan er þá sú að hann leiti ráða hjá þóknananefnd varðandi fjárhæðirnar.
Ef nefndarmenn eru hins vegar jafnframt embættismenn ríkisins er það ýmist kjaradómur eða kjaranefnd sem ákvarðar hvort greitt sé sérstaklega fyrir nefndarstörfin, og þá hversu há upphæðin skuli vera.

Á bls. 41 til 75 í skýrslunni má sjá upptalningu á öllum þeim nefndum, ráðum og stjórnum sem störfuðu á árinu 2000. Rétt er að árétta að skýrslan tekur einungis til nefnda, ráða og stjórna á vegum ríkisins en ekki nefnda á vegum sveitarfélaga.

Bruðl?
Fram kemur í skýrslu Ríkisendurskoðunar að 18% nefndanna störfuðu ekkert á árinu 2000 og skiluðu engum árangri! Einnig voru dæmi um að verkefnin væru falin öðrum án þess að búið væri að leggja nefndina niður.
Í skýrslunni lætur Ríkisendurskoðun í ljós efasemdir um nauðsyn þess að starfrækja í öllum tilfellum stjórnir stofnana – oft geti forstöðumenn séð um að stjórna þeim, undir eftirliti ráðherra. Einnig átelur Ríkisendurskoðun í skýrslunni að oft er nefndum ekki markaður ákveðinn tímarammi.

Ég tel ljóst að það er margt sem betur má fara í opinberum rekstri þegar nefndir eru annars vegar. Auka þarf skilvirkni þeirra nefnda sem eru starfandi og leita leiða til að draga úr fjölda þeirra og umfangi. Mikilvægur liður í því er að upplýsingar um greiðslur til nefndarmanna séu aðgengilegar. Það er því von mín að Alþingi beri gæfu til að samþykkja umrætt frumvarp.

Þorsteinn Magnússon

Borg án (Borgar) stjórnar

Reykjavíkurlistinn er samansettur úr ólíkum stjórnmálahreyfingum sem sameinast um aðeins eitt atriði –
að halda Sjálfstæðisflokknum frá völdum.
Eins og allir vita hefur Þórólfur Árnason borgarstjóri sagt starfi sínu lausu frá og með næstu mánaðamótum. Ekki er tilgangur minn hér að ráðast á Þórólf sem persónu. Hann er að mínu mati maður að meiri fyrir að hafa viðurkennt þátt sinn í samráði olíufélaganna. Það sem er hins vegar athugavert er klúður R-listans í heildina.

Þetta mál sýnir enn eina ferðina forystuleysi R-listans og enn og aftur vakna upp spurningar um tilvist þessa samansetta stjórnmálabandalags. Nú hefur R-listinn verið við stjórnvölinn, allavega að nafninu til, í tíu ár. Tilgangurinn var eins og menn muna að koma Sjálfstæðisflokknum frá völdum og tryggja vinstrimönnum völd í borginni. Þeir mega eiga það að þetta tókst. Það fer þó ekki hönd í hönd að vera í forystu og skila árangri af starfi sínu.

R-listinn er hræðslubandalag. Það skiptir forsvarsmenn listans meira máli að halda völdum en að stjórna borginni vel. Á sama tíma saka menn úr þeirra röðum Davið Oddsson um að vera haldinn valdhroka. Athyglisvert!

Þáttur Ingibjargar Sólrúnar
Helsta vandamál Reykvíkinga byrjaði fyrir tíu árum. Helsta vandamál R-listans byrjaði þó aðallega fyrir tveimur árum. Leiðtogi hræðslubandalagsins, Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, hafði farið í mjög harkalega kosningarbaráttu um borgina sama ár og lofaði Reyk-víkingum því að hún skyldi sitja sem borgarstjóri næstu fjögur árin nema einfaldlega hún „hrykki upp af.” Rúmlega hálfu ári eftir kosningar sveik hún það hins vegar og tilkynnti framboð sitt til forsætisráðherraembættisins á vegum Samfylkingarinnar (þó svo að ekki væri verið að fara að kjósa forsætisráðherra í beinum kosningum). Ingibjörgu Sólrúnu fannst ekkert að því að nota sér VG og „ömurlega” flokkinn, Framsókn til að sitja sem fastast á borgarstjórastóli og berja um leið á samflokks-mönnum þeirra á landsvísu. Hvernig ætlaði hún að gera þetta?
Eru Vinstri-Grænir eða Framsóknarmenn öðruvísi í Reykjavík en á landsvísu?
Hún reyndi að stíga frægðarspor sem reyndar gerði hana bæði óvinsæla meðal „samstarfsmanna” sinna og að lokum atvinnulausa.

Mikil hringavitleysa fór í gang meðal R-listans. Halda þurfti hvern neyðarfundinn
á fætur öðrum (ekki ósvipað og í síðustu viku) og ekki voru fjölmiðlum gefnar miklar upplýsingar. Ingibjörg skildi ekkert í því að samstarfsmenn hennar í R-listanum skyldu „hrekja” hana úr stóli borgarstjóra. Samfylkingin og Ingibjörg sökuðu hina flokkana í R-listanum um samsæri gegn henni. Þetta er sama fólkið og krafðist þess að Björn Bjarnason segði af sér sem menntamálaráðherra þegar hann fór í borgarstórnarslaginn fyrr um árið! Það er víst ekki sama hvar umræðustjórnmálin eru stunduð.

Leiðtogakreppa
Eftir alla neyðarfundina og eftir að þeir sem standa að R-listanum komu sér saman um að halda borginni áfram var ákveðið að ráða skyldi Þórólf Árnason sem borgarstjóra. Þetta var reyndar ekki vitlaus hugmynd hjá þeim. Þórólfur kom beint úr viðskiptalífinu og loksins var einhver með fjármálavit komin í áhrifastöðu í Reykjavíkurborg. Þórólfur hlýtur að hafa áttað sig á því að þarna væri illa rekið „fyrirtæki” og eitthvað þyrfti að gera. Ekki verður þó farið nánar út í störf Þórólfs sem borgarstjóra hér. Hann var með átta ósamstillta yfirmenn yfir sér.

Þegar Þórólfur hins vegar var ráðinn borgarstjóri lét hann Ingibjörgu Sólrúnu vita að nafn hans myndi koma fram í rannsókn Samkeppnisstofnunar á meintu samráði olíufélaganna. Hún lét það hins vegar ógert að láta „hina” vita.
Ekki hefur hentað að stunda samræðustjórnmál þar. Kannski var hún sár yfir því að vera hrakin úr starfi og ekki tilbúin að koma í veg fyrir þau vandræði sem framundan voru. Hún hafði orð á því um sumarið 2003 að Þórólfur hefði ekki gert sér grein fyrir því að pólitíkin væri hörð og átakamikil. Ekki hefur hún, né aðrir forsvarsmenn R-listans, haft mikið fyrir því að styðja hann opinberlega eftir það.
Við skulum ekki gleyma því að Ingibjörg Sólrún krafðist afsagnar Björns Bjarnasonar dómsmálaráð., eftir að kærunefnd jafnréttismála „taldi” hann hafa brotið jafnréttislög.

Athugum eitt. Frumskýrsla Samkeppnisstofnunar kom út í fyrra sumar. Í gang fóru umræður um stöðu Þórólfs í sæti borgarstjóra og eftir það lét Ingibjörg Sólrún áðurnefnd orð falla. R-listinn boðaði til nokkurra neyðarfunda og að lokum var ákveðið að bíða skyldi eftir lokaskýrslunni. Það tók eitt ár. Gaman væri að vita hvort að borgarfulltrúar R-listans hafi gert einhverjar ráðstafanir á þessu ári. Þeir höfðu heilt ár til að koma í veg fyrir leiðtogakreppu líkri þeirri sem þeir höfðu lent í nokkrum mánuðum áður. Kannski líta þeir svo á að störf þeirra séu aðalstörf borgarinnar en starf borgarstjóra sé aukaatriði.

Vandræðagangur R-listans
En þetta er ekki búið. Lokaskýrsla samkeppninsstofnunar er komin út. Í henni er engin „dómsúrskurður” heldur aðeins þau „ákæruatriði” sem stofnunin leggur fram. Engin hefur verið dæmdur sekur nema af fjölmiðlum og dómstól götunnar. Ég er þar með ekki að viðurkenna lögbrotið heldur að benda á þá staðreynd að R-listinn hafði ár til að komast að því hjá Þórólfi hvað hefði í raun og veru gerst. Hann hefur ekki verið dæmdur sekur. Hvernig stendur á því að R-listinn boðaði nú loksins til eins af sínum neyðar-fundum og að VG lýsir allt í einu yfir vantrausti á borgarstjórann?
Er hann vanhæfur í dag en ekki í gær?
Kom þetta allt saman forsvarsmönnum R-listans á óvart?

Önnur spurning. Nú voru Vinstri Grænir í borginni líklega búnir að lesa 1000 bls. skýrslu samkeppnistofnunar (við skulum allavega vona að þeir hafi lesið hana áður en þeir lýstu yfir vantrausti á manninn). Hvorki Samfylkingin né framsóknarmenn í borginni voru tilbúnir að gefa út stuðningyfirlýsingu á hann. Hvað átti Þórólfur að gera í viku. Síðasta fimmtudag fékk hann viku til að „útskýra” sín mál fyrir borgarbúum. Hvað svo? Hvernig átti hann að gera þetta? Hann átti að þeirra sögn að útskýra sitt mál fyrir borgarbúum. Hvað svo?
Hver átti þá að taka ákvörðunina eftir það? Borgarbúar tóku ákvörðun í síðustu kosningum um að R-listinn færi með völdin. Var það ekki nóg? Átti að taka ákvörðun eftir skoðanakönnunum? Ingibjörg Sólrún sagði í Íslandi í dag í gærkvöldi að þau færu ekki eftir skoðanakönnunum. Hvað átti hann að gera? Sátu þessir sömu menn fyrir framam sjónvarpið, þegar Þórólfur kom fram í viðtalsþáttum á fimmtudaginn, með blað og penna til að gefa honum einkunn? Gat hann breytt viðhorfi þeirra eftir að þau höfðu lesið skýrsluna? Áttu þau kannski eftir að lesa hana? Voru þau að bíða eftir öðrum skoðanakönnunum? Hvað gat gerst á viku sem yrði til þess að VG fyndist hann EKKI vanhæfur?

R-listinn þorði ekki og gat ekki tekið lokaákvörðun um málið. Engin þorði að tjá sig við fjölmiðla. Þetta var allt leyndarmál. Einn borgarfulltrúa listans kallaði fjölmiðla hrægamma og sagði að í þeim fælist engin lausn. Daginn eftir ákváðu R-listamenn að henda honum fram fyrir „hrægammana” til að það fyndist einhver lausn!!

Framtíð R-listans
Björn Bjarnason bendir réttilega á í pistli á heimasíðu sinni að þau vandamál sem nú einkenna forystuleysi R-listans koma ekki á góðum tíma þar sem verið er að leggja lokahönd á fjárhagsáætlun borgarinnar fyrir næsta ár. Ekki er úr vegi að spyrja að því hvort að meirihluti borgarstjórnar sé með hugann við það um þessar mundir.
Ekki þykir mér það líklegt.

Á sama tíma veltir maður því fyrir sér hvort að meirihluti borgarstjórnar sé með hugann við velferð borgarinnar yfir höfuð. Það sem virðist skipta þá mestu máli er að halda R-lista samstarfinu gangandi. Maður heyrir þá ítreka það aftur og aftur að R-lista samstarfið sé gott og haldi. Það er skrýtið að menn þurfi hvað eftir annað á tveggja ára tímabili að taka það fram og sannfæra borgarbúa um að samstarfið sé gott og traust. Þeir þurfa hvað eftir annað að láta vita að þeir séu við stjórn.
Hvernig væri að láta verkin tala fyrir sig?

R-listinn er að mínu mati búinn að vera.

Gísli Freyr Valdórsson

11. nóvember 2004 - Gísli Freyr Valdórsson
Athygli skal vakin á því að greinin hér að neðan er skrifuð nokkrum klukkutímum áður en tilkynnt var
að R-listinn hefði valið Steinunni Valdísi Óskarsdóttur sem borgarstjóra.
Það bætir hins vegar ekki forystuleysi R-listans og að mínu mati er borgin stjórnlaus.
Ég stend því við þessa grein sem áður.      - Gísli Freyr

Kerry og Ísrael

Nú eru nýafstaðnar forsetakosningar í Bandaríkjunum. Fulltrúi Íslendinga var að sjálfsögðu mikilmennið John Kerry. Kerry sem er að sögn miklu skynsamari og betri maður en Bush, tapaði reyndar kosningunum, sem sannar vel og vandlega hversu illa upplýstir og þröngsýnir Bandaríkjamenn eru. Við fengum nú að heyra það í Kastljósinu á kosningadag að helmingur Bandaríkjamanna lifi í einskonar „trúarofstækis” heimi og þekkir ekki raunveruleikann, svo ég vitni nú í íslenskan mannfræðing sem búsettur er í Kalíforníu og var fenginn til þess að segja okkur aðeins frá Bandaríkjamönnum. Samkvæmt henni, þá var það einmitt þessi veruleikafyrti hópur sem væri líklegur til þess að kjósa Bush!

Sem betur fer eru Íslendingar umburðarlyndir og víðsýnir, og við virðum annað fólk
og skoðanir þeirra, án þess að vera með einhverja sleggjudóma.

Mig langaði í þessum pistli að benda fólki á það hversu einharður stuðningsmaður Ísraela John Kerry er. Nú býst ég við að stuðningur hans sé byggður á góðum og gildum rökum, þar sem Kerry, ólíkt um 70 milljón Bandaríkjamönnum sem kusu Bush, þekkir heiminn í kringum sig, auk þess sem íslenski mannfræðingurinn hélt því fram að Kerry væri vitur maður og mikið í hann varið.

Svo ég ljúki þessari kaldhæðni og fari að tala í alvöru, þá ber að geta þess að ég er sammála Kerry á mjög mörgum sviðum, og þar sem ég hef nokkra samúð með málstað Ísraelsmanna, fannst mér gaman að lesa þessar og fleiri yfirlýsingar um málefni mið-austurlanda á kosningavef hans:

,,Ísraelsmenn ættu einnig að vita, að sem forseti,
mun ég staðfastlega einbeita mér að því að vernda og varðveita ríki gyðinga.”

,,John Kerry og John Edwards munu heilshugar
tryggja öryggi bandamanna okkar, Ísraelsemanna.”

,,John Kerry og John Edwards telja að sagan, hagsmunir okkar og sameiginleg gildi okkar, sem eru frelsi og lýðræði, krefjist þess að Bandaríkin viðhaldi ávallt okkar sérstaka og stöðuga vinarsambandi og stuðningi við Ísrael.”

Má þá gera ráð fyrir að þeir sem studdu Kerry sem mest hér á Íslandi séu sammála honum í þessu máli?

Það má lengi halda áfram að vitna í Kerry, en ég bendi á heimasíðu hans fyrir þá sem betur vilja skoða:

http://www.johnkerry.com
http://www.johnkerry.com/communities/jewish_americans/strength_security.htm
http://www.johnkerry.com/communities/jewish_americans/
http://www.johnkerry.com/communities/jewish_americans/independence.html

Sindri Guðjónsson

„Hann vissi þetta allt saman sjálfur ...“

Hún hefur sennilega ekki farið framhjá neinum sú pólitíska kreppa og vandræðagangur sem einkennt hefur samstarf R-listans undanfarna daga eftir að lokaskýrsla Samkeppnisstofnunar um verðsamráð olíufélaganna var birt. Ljóst þykir af skýrslunni að þáttur Þórólfs Árnasonar, borgarstjóra Reykjavíkur, í verðsamráðinu hafi vægast sagt verið drjúgur.
Þannig mun Þórólfs t.a.m. vera getið hvorki meira né minna en 127 sinnum í skýrslunni, en eins og kunnugt er byggist aðkoma hans að málinu á því að hann er fyrrverandi framkvæmdastjóri markaðssviðs Olíufélagsins (ESSO).
Ljóst þykir af þeim gögnum sem skýrsla Samkeppnisstofnunar byggir á að Þórólfur hafi tekið virkan þátt í samráðinu og gegnt þar ákveðnu lykilhlutverki.

Sumir hafa viljað meina að farið hafi verið með offorsi gegn Þórólfi vegna þessa máls og að aðrir séu sekari en hann. Vissulega er það satt að forystumenn olíufélaganna eru án efa mun sekari en Þórólfur en það sem gerir stöðu hans hins vegar sérstaka er að hann gegnir nú opinberu embætti sem einn af forystumönnum Reykjavíkurborgar sem er einmitt einn af þeim aðilum sem verðsamráði olíufélaganna var beint gegn. Auk þess hefur Þórólfur margoft lýst því yfir að hans þáttur í málinu hafi verið lítill og hann hafi ekki áttað sig á því að verið væri að stunda ólögmæta starfsemi fyrr en hann fór yfir málið með Samkeppnisstofnun.
Skýrsla stofnunarinnar leiðir hins vegar allt annað í ljós eins og fyrr segir.

Þegar bráðabirgðaskýrsla Samkeppnisstofnunar lá fyrir fyrr á árinu voru viðbrögð Þórólfs þau að segjast ekki vilja tjá sig um málið meðan það væri enn í rannsókn hjá stofnuninni. Hann sagðist hins vegar ætla að upplýsa um sinn þátt í málinu þegar Samkeppnisstofnun hefði lokið rannsókn sinni. Nú liggur lokaskýrsla Samkeppnisstofnunar fyrir en ekkert bólar á því að Þórólfur geri hreint fyrir sínum dyrum. Viðbrögð hans við lokskýrslu stofnunarinnar hafa verið alveg ótrúleg og hefur ekki verið heil brú í því sem hann hefur látið frá sér fara um málið.
Í raun má segja að málflutningur Þórólfs um málið sé sá sami og þegar bráðabirgðaskýrslan kom út og ef eitthvað er loðnari.

Málflutningur Þórólfs byggir helzt á því að hann hafi bara verið viljalaust verkfæri í höndum forystumanna olíufélaganna og ekki gert sér grein fyrir því að um ólögmæta starfsemi hafi verið að ræða fyrr en á þessu ári eins og áður segir. Það þarf sennilega ekki að fjölyrða um það hversu fáránleg þessi svör eru. Maðurinn tók virkan þátt í samráði olíufélaganna samkvæmt skýrslu Samkeppnisstofnunar og hafi hann ekki haft næga skynsemi til að átta sig á að eitthvað gruggugt væri í gangi er hann vart hæfur til að gegna embætti borgarstjóra Reykjavíkur.

Gott dæmi um tilsvör Þórólfs vegna þáttar hans í samráði olíufélaganna er eftirfarandi
úr fréttum Stöðvar 2 þann 2. nóvember sl.
Fréttamaður spyr: „Já en, Þórólfur, tókst þú sjálfur þátt í ólöglegu athæfi vitandi það að það væri ólöglegt?“ Þarna hefði honum auðvitað verið leikur einn að svara neitandi væri hann í raun saklaus.
En svar hans var þó með öðrum hætti: „Já, nú er náttúrulega... ég ætla heldur ekki, og ég vona að þú sért ekki að gera það, að fara að taka ákveðna einstaklinga og fara að ákæra þá. Það er annarra að gera það. Og ég ætla heldur ekki að ákæra forstjóra olíufélaganna þó þeir vissulega beri alla ábyrgð.“
Sem sagt forstjórarnir bera alla ábyrgð, Þórólfur enga.

Því má síðan ekki gleyma að Þórólfur gat hvenær sem er sagt starfi sínu lausu ef honum hugnaðist ekki þátttaka í verðsamráði olíufélaganna en það gerði hann þó ekki. Þess í stað starfaði hann sem framkvæmdastjóri markaðssviðs Olíufélagsins frá 1993 til 1998 og allan þann tíma var ólöglegt samráð olíufélaganna í fullum gangi. Það að firra sig ábyrgð á þeim forsendum að einhverjir yfirmenn hafi borið meiri ábyrgð á hlutunum er síðan ekkert nýtt á nálinni.

En auðvitað vita allir að þetta er tómt bull. Auðvitað vissi Þórólfur um það sem þarna fór fram og gerði sér fyllilega grein fyrir því að um ólögmætt athæfi var að ræða.
Annað er bara ekki fræðilegur möguleiki enda væntanlega um sæmilega greindan mann að ræða auk þess sem hann hefði að öðrum kosti varla verið starfi sínu vaxinn sem framkvæmdastjóri markaðssviðs Olíufélagsins.
En eins og Davíð Oddson, utanríkisráðherra, sagði í viðtali við fjölmiðla nú nýverið þá þurfti Þórólfur vitanlega ekkert að bíða eftir lokaskýrslu Samkeppnisstofnunar til að gera hreint fyrir sínum dyrum í málinu, hann vissi þetta allt saman sjálfur.

Hjörtur J. Guðmundsson

Af flokksaga og sannfæringu þingmanna

Margir láta gjarnan að því liggja að hjá ríkisstjórnarflokkunum ríki mikill flokksagi,
sem gangi svo langt að mönnum sé ekki lengur frjálst að taka afstöðu til mála út frá sinni eigin sannfæringu. Eitt helsta dæmið sem menn nefna því til staðfestingar er ákvörðun þingflokks Framsóknarflokksins um að sniðganga Kristin H. Gunnarsson við kjör á fulltrúum í nefndir Alþingis. Sumir gengu svo langt að tala um að gengið væri á stjórnarskrárvarinn rétt Kristins sem Alþingismanns og aðgerðin jafngildi brottvikningu hans úr þingflokknum – og jafnvel úr flokknum. Menn hafa bent á það í þessu samhengi að Alþingismenn séu eingöngu bundnir við sannfæringu sína.

Það er vissulega rétt sem menn hafa bent á að ,,Alþingismenn eru eingöngu bundnir við sannfæringu sína og eigi við neinar reglur frá kjósendum sínum” eins og segir í 48. grein Stjórnarskrárinnar. En er Framsóknarflokkurinn með ákvörðun sinni að ganga á þennan stjórnarskrárbundna rétt Kristins, eða jafnvel að hindra hann í að efna þá skyldu sem í ákvæðinu felst?

Við skulum hafa hugfast að seta á Alþingi er eitt en seta í þingnefndum er allt annað. Alþingismenn eru kosnir leynilegri hlutbundinni kosningu til fjögurra ára í senn.
Þar hafa allir kosningabærir menn í landinu atkvæðisrétt sbr. nánari skilyrði í 33. gr. stjórnarskrárinnar. Kjör þingnefnda fer fram með allt öðrum hætti. Um það gilda lög 55/1991 um þingsköp Alþingis. Samkvæmt þeim kemur það í hlut Alþingismanna að kjósa fulltrúa sína til setu í fastanefndum þingsins, á fyrsta fundi hvers þings.
Sú venja hefur myndast að þingflokkar komi sér saman um fulltrúa í nefndirnar.
Eðli málsins samkvæmt velur hver þingflokkur þá fulltrúa sína í þingnefndir sem þeir treysta best fyrir starfinu. Það er því fráleitt að tala um að með því að kjósa ekki tiltekinn þingmann í nefndir fyrir sína hönd sé þingflokkur að ganga á stjórnarskrárvarin rétt viðkomandi þingmanns.

Vitað er að Kristinn hefur haft aðrar skoðanir en samstarfsmenn hans í þingflokknum á mikilvægum málum. Hvort sú staðreynd átti sinn þátt í ákvörðun þingflokksins er ekki hægt að segja til um með vissu. Eins og áður sagði velja þingflokkar þá fulltrúa sem þeir treysta best fyrir starfinu og það er kjarni málsins. Fram hefur komið hjá formanni þingflokks Framsóknarflokksins að trúnaðarbrestur hafi orðið milli þingflokksins og umrædds þingmanns. Það skiptir ekki máli fyrir okkur sem fyrir utan stöndum,
í hverju sá trúnaðarbrestur er fólginn.

Menn skipa sér saman í stjórnmálaflokka til að berjast fyrir ákveðnum stefnumálum, skoðunum og hugsjónum. Menn kjósa að vinna að þeim í sameiningu fremur en einir síns liðs, til að ná betri árangri. Flokkarnir velja svo sína framboðslista og menn hljóta þingsæti eins og gengur. Þá taka hinir kjörnu fulltrúar til við að vinna stefnumálunum brautargengi. Mikilvægur þáttur í því að slíkt starf sé skilvirkt er að þeim sé frjálst að velja til trúnaðarstarfa innan þingsins þá einstaklinga sem þeir treysta. Sé málum þannig háttað að þingmenn flokksins treysta Kristni ekki lengur til að sitja fyrir sína hönd í þingnefndum ber þeim að kjósa í nefndirnar samkvæmt þeirri sannfæringu sinni.
Það er alfarið mál þingflokksins hverja þeir velja fyrir sína hönd til trúnaðarstarfa.

Eftir stendur að þingmenn eru í störfum sínum eingöngu bundnir við sína sannfæringu. Maður skyldi ætla að sú sannfæring færi alla jafna, í veigamiklum atriðum saman við stefnu þess flokks sem þeir velja að starfa fyrir. Svo virðist þó ekki alltaf vera.

Þorsteinn Magnússon

Á móti Bush...

Það er nokkuð athyglisvert að fylgjast með vinstri mönnum „vona” innilega að John F. Kerry verði kosinn næsti forseti Bandaríkjanna. Margir hafa sagt að það geti verið betra fyrir heimsbyggðina og heimsfriðinn ef Kerry verður forseti.
Þetta segja menn án þess þó að færa sérstök rök fyrir máli sínu. Þeim finnst þetta bara.

En þetta er þó misjafnt. Ungur vinstrimaður skrifar t.d. athyglisverða grein í september s.l. þar sem hann leggur áherslu á að Kerry sé ekki jafnaðarmaður og ætti sko ekki heima í Samfylkingunni. Ungi maðurinn (sem af skrifum hans að dæma er líklega á framhaldsskólaaldri) telur upp nokkur atriði sem hann er ekki sammála Kerry um, t.d. stefnu BNA í Ísrael, málefni samkynhneigðra  - og jú auðvitað stríðið í Írak.

Þessi ungi maður tekur fram að „frekar frysi í helvíti” en að hann styddi Bush.
Hann tekur þó fram í greininni að hann styðji ekki Kerry.
Við skulum skoða niðurlag greinarinnar:
„Það sem ég er að segja er að við, jafnaðarmenn og félagshyggjufólk, ættum að fara varlega í það að hrósa Kerry og lýsa yfir aðdáun okkar honum. Í fyrsta lagi er opinber stefna hans lengra til hægri en jafnvel stefna Sjálfstæðisflokksins og í öðru lagi á eftir að koma í ljós hve mikið af fögru orðunum hann á eftir að standa við. Auðvitað eigum við öll að vona að hann sigri kosningarnar og komi Bush þeim hættulega glæpamanni frá. Munum bara að kúkur er alveg eins og skítur.”
Ungi maðurinn er greinilega farinn að læra af forystusveit Samfylkingarinnar og er með og á móti og styður þennan en samt ekki og alls ekki hinn en…
ja, maður veit í rauninni aldrei hvar þeir enda.

Menn tala á móti Bush á ómálefnalegan hátt og koma upp með fullyrðingar án þess þó að rökstyðja þær, slæmt er það nú þegar þingmenn eru farnir að stunda slíkt. Björgvin Sigurðsson þingmaður Samfylkingarinnar kallar stjórn Bush „hægri ofsatrúarstjórn” í pistli á heimasíðu sinni.
Menn hafa oftar reynt að bendla Bush við orð eins og „ofastrú” og „bókstarfstrú.” Þannig er reynt að merkja manninn sem trúarofstækismann og gera lítið úr stjórnmálastefnu og karakter hans. Þessi aðferð hefur verið notuð af mörgum vinstrimönnum sem eru á móti honum en vita ekki hvernig þeir eiga að koma því frá sér.
Hér skal ekki dæmt um hvort að trúarlíf Bush Bandaríkjaforseta sé „rétt eða rangt”, en það er a.m.k. ekkert rangt við það að stjórnmálamenn séu trúaðir og vinstri menn á Íslandi – sem og aðrir – ættu að varast alla hleypidóma um það, hvað eru ,,trúaröfgar” eða ,,ofsatrú.”

Annað mál er að menn hafa aftur og aftur gefið í skyn að George W. Bush sé heimskur maður. Þarna hafa menn heldur ekkert fyrir sér annað en að hann stamar einstaka sinnum og þegar hann var yngri þjáðist hann af lesblindu.
Gaman væri að vita hvort að þessir sömu aðilar séu tilbúnir að segja þeim skólabörnum sem stama eða þjást af lesblindu að þau séu heimsk og geti ekki orðið neitt í lífinu!!

Það er reyndar líka gaman að fylgjast með vinstrimönnum hafa vit fyrir forsetanum í málefnum Íraks og Mið-Austurlanda. Allir virðast vita betur en hann hvernig leysa skuli deiluna milli Ísraels og Palestínu, Íraksstríðið og jú auðvitað stríðið gegn hryðjuverkum. Fólk talar eins og að ef Bush sigri í kosningunum þá sé heimsendir í nánd. Svipaðar raddir heyrðust fyrir kosningarnar 1984 þegar Ronald Reagan var í svipaðri aðstöðu og Bush er nú. Reagan hélt þó áfram að gera það sem hann taldi rétt og skildi að mæta þyrfti Sovétríkjunum með hörku. Að lokum var það Ronald Reagan sem átti einn
stærsta þáttinn í því að binda endi á Kalda stríðið.

Við skulum ekki gleyma því að það var ekki George W. Bush sem byrjaði stríðið gegn hryðjuverkum. Það var ekki George W. Bush sem reyndi að komast yfir gereyðingarvopn með illt eitt í huga. Það var ekki George W. Bush eða hans hægri „öfgastefna” sem borgaði ungu fólki fyrir að sprengja sig í loft upp í ísraelskum strætisvögnum. Það féll einfaldlega í hans skaut að taka á þeim erfiðleikum sem komu upp m.a. eftir 11. september 2001. Bandaríkjamenn (og reyndar hin vestræna menning) stendur frammi fyrir því að lifa eins og Osama bin Laden vill að þeir lifi eða vera drepin af heilaþvegnum lærisveinum hans nema þessum öfgahópum sé haldið í skefjum. Hvorki Saddam Hussein né bin Laden eiga í persónulegu stríði við George W. Bush. Það eru ekki minni líkur á að 9/11 hefði átt sér stað þó svo að Gore hefði á sínum tíma orðið forseti.
Kannski að Gore hefði orðið þunglyndur og þyngst um 30 kíló eftir árásirnar eins og hann gerði eftir kosningarnar síðustu. Greinilega sterkur karakter það?
Hafa skal í huga að flestir vinstrimenn „vonuðu” að Gore myndi vinna árið 2000.

Það er ljóst að Bandaríkjamanna bíður erfitt verkefni. Þeir eiga eftir að klára það sem þeir byrjuðu á í Írak, þeir eiga eftir að ná Osama bin Laden og koma þarf efnahag landsins aftur í gott far. Það reyndar gerist að mestu að sjálfu sér án hjálpar stjórnvalda. Það eina sem gæti gerst er að Kerry (ef hann vinnur) myndi hækka skatta og þrengja þannig að efnahagskerfinu og gera það verra en það er. En bandaríkjamenn hafa áður farið í gegnum efnahagslegar þrengingar og kunna að stíga upp úr þeim. Það er ljóst að stríðið gegn hryðjuverkum og stríðið í Írak (sem reyndar er hluti af fyrrnefndu stríði) vegur þungt.

Nú getur ungur íhaldsmaður á Íslandi aðeins lýst yfir takmörkuðum stuðningi við Bush þar sem hann hefur ekki kosningarétt í BNA og fáir bandaríkjamenn lesa síðuna (ennþá). En samt hefur verið fyndið að fylgjast með vinstrimönnum og fjölmörgum fjölmiðlum lýsa yfir af miklum þunga að John F. Kerry verði vonandi næsti forseti bandaríkjanna. Stjórnmálamenn eins og Össur Skarphéðinsson, Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, Ögmundur Jónasson, Steingrímur J. Sigfússon og svo mætti halda áfram að telja, hafa ítrekað lýst yfir andúð sinni á núverandi bandaríkjaforseta. Þetta er sama fólk og bað fólk um að kjósa sig til að leiða þjóðina fyrir hálfu öðru ári síðan.
Athugum eitt. Eftir kosningarnar hér á landi 2003 átti Bush allavega eftir að vera forseti í næstum tvö ár. Athyglisvert hefði verið að sjá þetta fólk haga samskiptum sínum við þennan mann, sem þau þó fyrirlíta, hefðu þau komist til valda.

Oft er talað um að meira segja demókratar séu svo langt til hægri á evrópskan mælikvarða að meira að segja Sjálfstæðisflokkurinn sé langt til vinstri við þá. Reyndar mega vinstrimenn eiga það að þeir eru hugmyndafræðilega nokkuð samstíga demókrötum. Háir skattar, góðgerðarstarfsemi til þeirra sem ekki vilja vinna fyrir hlutunum á eigin spýtur, fátæktargildrur og óeining innanborðs eru atriði sem eru vel kunnug vinstrimönnum á Íslandi.

Megi betri maðurinn vinna í kvöld.

Gísli Freyr Valdórsson

Vangaveltur um vopn Íraka

Þegar Bandaríkjamenn fóru inn í Írak var því haldið fram að það væri hreinn fyrirsláttur að Írakar ættu gereyðingarvopn. Þær raddir eru nú enn háværari, þar sem minna hefur fundist af slíkum vopnum en menn gerðu ráð fyrir.

Árangursleysi vopnaleitarinnar er þó eilítið ýkt,
og ályktanirnar sem menn draga eiga það til að vera full sterkar.

Árið 1998 viðurkenndi Saddam Hussein að Írakar ættu eftirfarandi vopn:
- 3,9 tonn af VX taugagasi, auk þess áttu þeir 805 tonn af hráefni til þess
   að búa til VX taugagas.
- Írakar höfuð framleitt og flutt inn um 4000 tonn af efni til þess að framleiða    
   aðra tegund af taugagasi.
- Írakar höfðu framleitt 8500 lítra af miltisbrandi
- 500 sprengjur, með fallhlífabúnaði til þess að láta ýmsar tegundir af eiturgasi    
   og sýklavopnum síga til jarðar.
- 550 eldflaugaodda með sinnepsgasi.
- 107,500 umbúðir utan um efnavopn.
- 157 eldflaugar með sýklum.

Samkvæmt fyrirskipun frá Sameinuðu Þjóðunum var Saddam Hussein gert að eyða þessu vopnabúri sínu fyrir opnum tjöldum. Hann var ekki reiðubúinn til þess og í staðinn rak hann vopnaeftirlitsmenn úr landi.

Margir vilja meina að það hafi bara alls ekki verið nein efna-, sýkla eða gereyðingarvopn í Írak, nema ef vera kynni einstaka ,,fornminjar” frá stríðinu við Íran. Sá listi sem birtur er hér að ofan, er nú samt eilítið meira en einungis sakleysislegar stríðsminjar. Saddam hlýtur að hafa haft yfir þessu vopnabúri að ráða árið 2003, ef hann hafði það árið 1998, ekki gufar þetta upp og engar vísbendingar hafa enn komið fram um eyðingu vopnanna.

Bandaríkjamenn og Bretar héldu því einnig fram að Saddam væri hugsanlega að framleiða kjarnorkuvopn. Menn hrópa nú: ,,Lygi, ósvífni, olíugræðgi og illmenska í þágu heimsvaldastefnu Bandaríkjanna!”
Á sama tíma gefa menn því engan gaum þó að Bandaríkjamenn
hafi fundið 500 tonn af úrani rétt sunnan við Bagdad á árinu! (sjá frétt)

Þegar David Kay, fyrrum yfirmaður vopnaleitar Bandaríkjamanna í Írak sagði:
“We have found no stockpiles of forbidden weapons in Iraq,” rötuðu þau orð á forsíður allra blaða.
Nokkrum vikum síðar þegar nákvæmlega sami maður, David Kay, greindi frá því hvað hefði samt sem áður fundist í Írak við yfirheyrslur rannsóknarnefndar í október 2003, þótti það lítið spennandi fréttaefni.
Hvað varð til þess að David Kay var hættur að vera áhugaverður heimildarmaður?

Það myndi taka um tvær til þrjár blaðsíður að þylja allt upp sem maðurinn
sagði fundið í Írak, svo ég ætla aðeins að nefna örfá atriði:
Ég ætla að fá að hafa eina málsgrein á ensku:
They found equipment for "uranium-enrichment centrifuges" whose only plausible use was as part of a clandestine nuclear-weapons program. In all these cases, "Iraqi scientists had been told before the war not to declare their activities to the U.N. inspectors," the official said. (Bein tilvitnun í áðurnefnda frétt)

Í landinu voru rannsóknarstofur, sem einnig voru fangelsi. Opinberir írakskir starfsmenn, sem áttu að starfa með vopnaeftirliti Sameinuðu Þjóðanna, höfðu sérstaklega leynt þeim fyrir eftirlitinu.
Í þeim voru vísbendingar um tilraunastarfsemi með sýklavopn á mönnum.

Það fundust nýjar rannsóknir á margskonar sýklum, m.a. Brucella, Congo Crimean Hemorrhagic Fever. Athyglisverður er áhugi írakskra stjórnvalda á sýklum!
Sum skjöl og gögn sem fundust í þessu samhengi voru t.a.m. geymd undir vöskum
á einkaheimilum vísindamanna Íraksstjórnar.
Þetta hefur allt komið upp á yfirborðið en er ekki vinsælt að fjalla um.

Fundist hafa flaugar sem nefnast ,,drones”, sem drífa 500km lengra en en leyft var, og teikningar af flaugum (missiles), sem drífa 1000km, sem samstarfsfúsir Írakar hafa viðurkennt að hafa falið fyrir vopnaeftirlitinu.
Einnig voru augljós merki um skipulega eyðingu gagna og skjala.

Ef menn líta hlutlaust á málið, þá er ljóst að djörfustu fullyrðingar
Bandaríkjamanna og Breta hafa ekki staðist.
Það er hinsvegar alveg ljóst frá mínum bæjardyrum séð að Saddam átti til
sýkla- og efnavopn og ásetti sér að eignast kjarnorkuvopn.

Heimildir:
Weekly Standard, grein birt 10.nóvember 2003
“Deliver us from evil” eftir Sean Hannity, gefin út 2004 af ReganBooks, bls 159-161.
Og einnig langdregin frétt á worldnetdaily, en fróðleg – fyrirsögn hennar full djörf.

Sindri Guðjónsson

Samtök herstöðvaandstæðinga, Jón og séra Jón

Fyrir nokkru síðan ritaði ég grein á netið þar sem ég undraðist það mjög að ekkert skyldi heyrast frá svokölluðum íslenzkum friðarsinnum allan þann
tíma sem vitað var af heræfingum rússneska herskipaflotans austur af landinu.
Ég var ekki einn um að koma á framfæri undrun
minni vegna þessa og í kjölfar þeirrar gagnrýni birtist ályktun frá Samtökum herstöðvaandstæðinga, hinum svokölluðu friðarsinnum, um málið. Sú ályktun barzt þó ekki fyrr en eftir að áðurnefnd gagnrýni hafði birzt,
bæði í blöðum og á netinu, og eftir að rússnesku skipin höfðu yfirgefið íslenzku lögsöguna. Þá hafði íslenzkur almenningur vitað um veru skipanna við landið í rúma viku, enda málinu gerð góð skil í hérlendum fjölmiðlum.

En ekkert heyrðist sem sagt frá hinum meintu friðarsinnum sem alla jafna hlaupa upp til handa og fóta ef fréttist af komu herskipa á vegum NATO til landsins, ekki sízt ef um er að ræða heræfingar við landið á vegum bandalagsins. Þá mæta menn galvaskir í hvaða veðri sem er með tilheyrandi mótmælskilti og mótmæla veru þessara stríðstóla við Ísland, þá gjarnan fyrir utan bandaríska sendiráðið eða á Austurvelli. En ekkert slíkt var hins vegar uppi á teningnum núna. Engin mótmæli voru skipulögð fyrir utan rússneska sendiráðið eða á Austurvelli. Og ályktun um málið var ekki send út fyrr en skipin voru farin, mörgum dögum eftir að vitað var af þeim og eftir að framganga hinna meintu friðarsinna í málinu hafði verið harðlega gagnrýnd.

Umrædd ályktun Samtaka herstöðvaandstæðinga snerist reyndar ekkert um veru rússnesku herskipanna við Ísland sem slíka. Það er ekki að sjá af ályktuninni að vera þeirra við landið hafi valdið forystu samtakanna einhverju hugarróti. Jafnvel þó menn hafi lengi vel í raun ekki vitað hvað skipin voru nákvæmlega að gera þarna og hvað þá svona nærri landi. Nei, ályktun Samtaka herstöðvaandstæðinga snerist aðeins um hugsanlega umhverfishættu vegna þess að einhver rússnesku skipanna kynnu að hafa kjarnorkuvopn um borð og að eitt þeirra væri kjarnorkuknúið. Af því hafði forysta herstöðvaandstæðinga áhyggjur og öðru ekki ef marka má ályktun hennar. Þeim hefur sem sagt að öðru leyti legið í léttu rúmi þó rússnesku herskipin væru við landið.

Maður getur því ekki annað en spurt sig hvað hefði verið uppi á teningnum ef um hefði verið að ræða herskip frá NATO? Ef marka má fyrri viðbrögð Samtaka herstöðvaandstæðinga vegna komu skipa frá NATO til landsins hefðu þeir vafalaust staðið fyrir mótmælum af því tilefni. En það skiptir greinilega öllu máli hvort um er að ræða Jón eða séra Jón í þeim efnum að mati þeirra herstöðvaandstæðinga.

Hjörtur J. Guðmundsson

Hátekjuskattur – ósanngjörn skattpíning

Margir vinstrimenn ná ekki upp í nef sér um þessar mundir af bræði og forundran yfir þeim áformum ríkisstjórnarinnar að afnema svonefndan hátekjuskatt
sem er sérstakur skattur sem lagður er á lítinn hluta þjóðarinnar, nánar tiltekið þá einstaklinga af öllum,
sem borga langsamlega hæstu skattana fyrir.

Launþegi greiðir að jafnaði 38,5% af tekjum sínum til ríkis og sveitarfélaga í formi tekjuskatts og útsvars, að frádregnum persónuafslætti sem nemur um 330.000 krónum á ári. Því til viðbótar leggst sérstakur 7% tekjuskattur á tekjur umfram 3.980.000 krónur. Til glöggvunar hef ég útbúið eftirfarandi töflu sem sýnir þær fjárhæðir sem launþegar greiða í tekjuskatt og útsvar. Um gróflega útreikninga er að ræða. Þar sem ég ræði um árstekjur í töflunni, á ég við heildarlaun að frádregnum greiðslum til lífeyrissjóða. Með afdreginni staðgreiðslu á ég við tekjuskatt og útsvar að frádregnum persónuafslætti:

    Árstekjur          Afdregin staðgreiðsla        Hátekjuskattur
  1.000.000                                 55.000
  2.000.000                               440.000
  3.000.000                               825.000
  4.000.000                            1.210.000                      1.400
  5.000.000                            1.595.000                    71.400
  6.000.000                            1.980.000                  141.400
  7.000.000                            2.365.000                  211.400
  8.000.000                            2.750.000                  281.400
  9.000.000                            3.135.000                  351.400
10.000.000                            3.520.000                  421.400

Á töflunni má sjá að einstaklingur sem er með 2 milljónir króna í árstekjur greiðir um 440 þúsund krónur í tekjuskatt, á meðan einstaklingur með 4 milljónir greiðir rúmlega 1,2 milljónir og sá sem aflar 10 milljóna á ári greiðir rúmlega 3,5 milljónir af þeim til hins opinbera. Á þessu sést hvernig tekjuskatturinn fer stigvaxandi með auknum árstekjum, eðli málsins samkvæmt, enda um hlutfallsskatt að ræða. En þar með er
ekki öll sagan sögð, heldur hefur löggjafinn kosið að rukka 10 milljóna króna manninn aukalega um rúmar 400 þúsund krónur til viðbótar þeim ríflega þremur og hálfri milljón sem hann hefur þegar greitt! Á meðan er fjögurra milljóna króna maðurinn aðeins rukkaður um 1400 krónur til viðbótar þrátt fyrir að hann hafi á sama tíma greitt meira
en tveimur milljónum króna minna til samfélagsins en sá fyrrnefndi!
Það verður hver að dæma fyrir sig hversu sanngjarnt þetta fyrirkomulag er.

Margir vinstrimenn hafa farið mikinn í hneykslan sinni yfir því að afnema eigi þennan sérstaka tekjuskatt og finnst það engan veginn nægilegt að sá sem er með 10 milljónir
á ári greiði þrjár og hálfa milljón til samfélagsins. Þeir verði að borga a.m.k. 400 þúsund í viðbót svo þeir hafi minna úr að moða. Þeir gætu nefnilega freistast til að nota þá peninga í ,,erlendan lúxus” svo vísað sé til orða formanns Samfylkingarinnar.

Það er mikill útúrsnúningur að halda því fram að með afnámi hátekjuskattsins sé verið að ,,færa þeim ríkustu” fúlgur fjár. Sá sem heldur slíku fram hlýtur að álíta að ríkið eigi allar þær tekjur sem maður aflar og miðli launþeganum svo aftur hluta af þeim eftir geðþótta. Slíkur málflutningur er þó alveg í takt við margt sem Samfylkingin lætur frá sér. Markmiðið þeirra virðist oft ekki vera það að benda á staðreyndir heldur að hylja
þær með því að þyrla upp ryki.

Við skulum ekki gleyma því að sú þjónusta sem samfélagið veitir er óháð því hve
mikið menn greiða til þess. Sá sem hefur lágar tekjur og greiðir því enga skatta fær nákvæmlega sömu þjónustu á heilbrigðisstofnunum ef hann veikist og hinn sem greiðir þrjár og hálfa milljón króna í skatta árlega. Börn þessara tveggja einstaklinga fá líka samskonar kennslu í grunnskólum svo fátt eitt sé nefnt.

Það er af mjög af hinu góða að tekist hafi að skapa svigrúm til skattalækkana.
Það er fagnaðarefni að þegar er búið að lækka erfðafjárskatt og verið er að afnema eignaskatt og hátekjuskatt auk þess sem stefnt er að lækkunum á ýmsum sköttum
svo sem tekjuskatti og virðisaukaskatti á matvæli.

Það má færa ágæt rök fyrir því að viðhalda skattleysismörkum til að þeir sem lægstar hafi tekjurnar hafi meira úr að moða. Það að tekjuskattur er reiknaður sem hlutfall af tekjum en ekki sem föst krónutala varnar því að þeir lægst hafa launin sligist undan skattbyrðinni. Hátekjuskattur er hinsvegar afkastaletjandi skattur og hann bitnar á þeim sem mest hafa lagt til samfélagsins. Því er engin eftirsjá í því þó hann sé afnuminn.
Það eru fá rök sem mæla með því að halda í skattinn, kannski þó helst þau að hann virðist til þess fallinn að róa viðkvæmar sálir þeirra vinstrimanna sem hvað erfiðast
eiga með að unna samborgurum sínum velgengni.

Þorsteinn Magnússon

Þau mistök urðu við vinnslu greinar um hátekjuskatt að miðað var við álagningu fyrir árið á 2002. Á þessu ári var álagður hátekjuskattur fyrir árið 2003 5% af tekjum umfram 4.089.450 kr.
Skatturinn er svo 4% af tekjum umfram 4.191.686 kr árið 2004.
Rétt er að skoða tölur sem birtast í greininni í ljósi þessa.
Þorsteinn M.

Hringavitleysa Samfylkingarinnar í varnarmálum

Á flokkstjórnarfundi hjá Samfylkingunni fyrir skemmstu tilkynnti Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, varaþingmaður flokksins og formaður svokallaðs Framtíðarhóps innan hans, um hugmyndir hópsins í varnarmálum. Megininntak þeirra voru að Íslendingar ættu að taka við umsjón með vörnum landsins og taka við herstöðinni á Keflavíkurflugvelli. Það er aldeilis verið að finna upp hjólið þarna, maður hefur auðvitað aldrei heyrt minnzt á slíkar hugmyndir áður. Eins og flestir vita, sem eitthvað vita um þessi mál, þá er svo langt frá því að þarna sé um einhverjar nýjar hugmyndir að ræða. Þetta hefur allt verið rætt áður meira eða minna.

Þannig hafa ýmsir aðilar, ekki sízt innan Sjálfstæðisflokksins, með reglulegu millibili lagt til að við Íslendingar tækjum sjálfir við vörnum landsins á undanförnum árum. Viðkvæði Samfylkingarinnar, og annarra flokka á vinstrivængnum í gegnum tíðina,
hafa jafnan verið á þá leið að gera lítið úr þeim hugmyndum á alla lund. En nú er annað uppi á teningnum. Nú hefur Samfylkingin sjálf sem sagt tekið slíkar hugmyndir upp á sína arma og kynnt þær með pompi og prakti eins og verið sé að finna hjólið upp eða um sé að ræða einhvern þaðan af stórkostlegri atburð. Annars er auðvitað bara hið
bezta mál að Samfylkingin sé þar með að mörgu leyti búin að taka undir hugmyndir margra hægrimanna í þessum efnum.

Raunar eru þetta ekki fyrstu tillögur Ingibjargar Sólrúnar og Framtíðarhópsins hennar þegar kemur að varnarmálum. Einungis í byrjun þessa árs voru allt aðrar hugmyndir
uppi á borðinu hjá henni og hópnum. Þá lagði hún til að við Íslendingar semdum við Evrópusambandið um að sjá um varnir landsins. Þær hugmyndir féllu þó fljótlega algerlega um sig sjálfar og skildu menn raunar ekki hvað verið væri að blanda Evrópusambandinu inn í málið þar sem öll helztu herveldin innan sambandsins eru í NATO þar sem við erum jú aðilar. Ef semja ætti við eitt eða fleiri Evrópuríki í þessum efnum væri auðvitað eðlilegast að það væri gert á forsendum NATO frekar en nokkurn tímann Evrópusambandsins.

Ekki batnaði staðan svo fyrir Ingibjörgu og hugmyndir Framtíðarhópsins hennar þegar Pieter C. Feith, fulltrúi á varnarmálaskrifstofu framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins, kom hingað til lands í febrúar sl. og gerði mönnum ljóst að sambandið væri engan veginn í stakk búið til að sjá um varnir Íslands. Evrópusambandið væri að koma sér hersveitum til að bregðast við einstökum deilum eða árásum en ekki til að sinna varanlegum landvörnum.
Til þess hefði sambandið einfaldlega ekki bolmagn ólíkt NATO.

Og nú er Ingibjörg og Framtíðarhópurinn hennar sem sagt komin með nýjar hugmyndir um það hvernig standa skuli að varnarmálunum, hugmyndir sem aftur geta að megininntaki engan veginn talizt nýjar.

Hjörtur J. Guðmundsson

Tóbaksvarnarlögin – frelsisskerðing eða nauðsynlegar úrbætur?

Fram hefur komið að heilbrigðisráðherra hefur í hyggju að leggja nú á haustþingi fram frumvarp til breytinga á lögum nr 6/2002 um tóbaksvarnir. Líklegt er að lagt verði til í frumvarpinu að reykingar verði bannaðar með öllu á opinberum stöðum, þar með talið kaffihúsum og veitingastöðum. Ólíkt mörgum öðrum sem telja sig til hægri í stjórn-málum telur undirritaður að sterk rök hnígi til slíkra lagabreytinga og er almennt sáttur við mörg af þeim skrefum sem stigin hafa verið á undanförnum árum í tóbaksvörnum.

Samkvæmt nýlegri úttekt Hagfræðistofnunar Háskóla Íslands nemur árlegur kostnaður samfélagsins af reykingum 20-21 milljarði króna, þar af var kostnaður við sjúkrahús-vistun tæpir 3,5 milljarðar árið 2000 og heildar heilbrigðiskostnaður rúmir 4,8 milljarðar. Þá hefur komið fram að í heiminum látast um 5 milljónir manna árlega af sjúkdómum sem rekja má til reykinga, þar af um 400 þúsund manns af völdum óbeinna reykinga.
Á Íslandi eru árleg dauðsföll af völdum óbeinna reykinga 30-40 talsins. Þá eru ótalin önnur óþægindi og heilsufarsleg vandamál þolenda óbeinna reykinga, sem ekki draga fólk til dauða.

Ég vil byrja á að taka fram að ég tel að sjálfsögðu að hverjum og einum sé, og eigi að vera, í sjálfsvald sett hvort hann kýs að reykja eða ekki. Reykingar eru hins vegar þess eðlis að þær geta haft umtalsverð áhrif á aðra en þann einstakling sem tóbaksins neytir, eins og ofangreindar tölur bera með sér. Þetta atriði tel ég vera algert grundvallaratriði í þessari umræðu. Reykingar í viðurvist annarra einstaklinga hafa skaðleg áhrif á þá en ekki reykingamanninn einan.

Sem hægrimaður er ég þeirrar skoðunar að löggjafinn eigi einungis að skerða frelsi einstaklinga, að almannaheill eða réttindi annarra einstaklinga knýi á um slíkt.
Ég tel að þau sjónarmið eigi við í þessu máli. Það að anda að sér hreinu lofti eru mikilsverð lífsgæði – sem ekki má vanmeta. Mörgum brá í brún þegar lög nr 6/2002 voru sett og töldu að þar væri löggjafinn að seilast allt of langt með boðum og bönnum. Ég vil þó minna á að mýmörg dæmi eru um það í löggjöfinni að skorður séu settar við athöfnum manna til að tryggja réttindi annarra og vegna almannaheilla. Nægir að nefna það að öll refsilöggjöfin er reist á slíkum sjónarmiðum. Ég held að velflestir séu nú orðnir allsáttir við þær breytingar sem urðu með tilkomu nýrra tóbaksvarnarlaga árið 2002.

Þann 19. október síðastliðinn birtist grein á frelsi.is eftir Ásgeir Helga Reykfjörð Gylfason. Ásgeir er í hópi anstæðinga þess að umræddar lagabreytingar eigi sér stað
og heldur því fram í grein sinni að í þeim löndum þar sem bann við reykingum á veitingastöðum er þegar við lýði hafi eigendur veitingahúsa misst spón úr aski sínum
og staðirnir jafnvel lagt upp laupana. Nýleg könnun sem gerð var hérlendis leiðir hins vegar í ljós að 86% svarenda telja að þeir færu jafnoft eða oftar á veitinga- eða kaffihús ef þau væru með öllu reyklaus. Sama könnun leiddi í ljós að 75% svarenda eru andvíg reykingum á slíkum stöðum og – það að einungis 8% gesta slíkra veitingastaða reyki meðan á dvöl þeirra stendur. Það er því ekkert sem bendir til að ástæða sé til að óttast um hag þeirra sem reka veitinga- og kaffihús, komi umrædd lagabreyting til framkvæmda.

Menn hafa réttilega bent á að engin ,,viðveruskylda” er á veitingahúsum. Mönnum er í sjálfsvald sett hvort þeir venja þangað komur sínar. Þá telur Ásgeir ennfremur í fyrr-nefndri grein að markaðurinn sjái til þess að ríkið eigi ekki – og þurfi ekki – að koma að svona málum. Í þessu sambandi er rétt að hafa hugfast að það að sækja veitinga- og kaffihús er snar þáttur í okkar menningu. Menn sækja gjarnan kaffihús í og veitingastaði í góðra vina hópi. Menn velja sér ekki vini eftir því hvort þeir reykja, heldur á öðrum forsendum. Sömuleiðis velja hópar sér oftast áfangastaði á öðrum forsendum en þeim hvort þar sé reykt eða ekki. Hópar tvístrast ekki og velja sinn hvern veitingastaðinn eftir því hvort þar ríki reykingabann eður ei. Það er því vandséð að veitingamenn sjái sérstaka ástæðu til að eiga frumkvæði að reykingabanni – þó svo að ósennilegt sé að slíkt bann væri þeim til tjóns.

Við getum spurt okkur hvor eigi að vega þyngra, réttur reykingamannsins til að reykja þar eða réttur þess sem ekki reykir til að anda að sér hreinu lofti. Menn eru misjafnlega viðkvæmir fyrir tóbaksreyk. Á astmasjúklingur sem þolir reykinn illa t.d. að sæta því að geta aldrei farið með félögum sínum á kaffihús og að geta ekki tekið þátt í almennu félagslífi vegna aðsteðjandi hættu sem auðveldlega má fyrirbyggja? Það er þó óvíst að veitingamenn sjái sér endilega hag í því að banna reykingar af sjálfsdáðum. Staðreyndin er nefnilega sú að flestir þeirra sem ekki reykja láta sig frekar hafa það að vaða reykinn, en að sitja heima, þrátt fyrir að þeir tækju því tvímælalaust flestir fagnandi að vera lausir við hann. Þá má benda á að það er auðveldara fyrir reykingamanninn að stíga út fyrir annað kastið til að fá sér smók en fyrir þann sem ekki reykir og vill forðast reykinn að halda niðri í sér andanum, eða standa fyrir utan, næturlangt! Niðurstaða mín er sú að fyllilega sé réttlætanlegt að láta rétt þess reyklausa vega þyngra.

Vera kann að ný lög muni fela í sér takmarkanir á reykingum í návist barna, jafnvel inni
á heimilum fólks. Takmarkanir á athöfnum manna þegar börn eru annars vegar, eiga sér mörg fordæmi í íslenskri löggjöf. Í 2. gr. barnaverndarlaga nr. 80/2000 er t.a.m. kveðið á um skyldu foreldra til að ,,búa börnum sínum viðunandi uppeldisaðstæður og gæta velfarnaðar þeirra í hvívetna”. Í 98. og 99. gr. eru síðan ákvæði sem leggja þungar refsingar við tilteknum athöfnum gagnvart börnum. Þessi ákvæði gilda hvort sem athafnirnar eiga sér stað inni á einkaheimilum manna eða annars staðar. Fleiri dæmi mætti nefna. Slíkar takmarkanir eru settar í því skyni að ljá börnum atbeina ríkisvaldsins þeim til verndar, þar sem þau eru ófær um að verja hagsmuni sína sjálf. Það er því einfaldlega alrangt sem sumir hafa látið liggja að, að um einsdæmi væri að ræða kysi löggjafinn að ,,seilast inn á heimili fólks” með áðurnefndum hætti. Það væri fróðlegt að vita hvort áðurnefndir menn vildu afnema þessar lagagreinar með sömu rökum og beitt er gegn umræddum breytingum á tóbaksvarnarlöggjöfinni.

Með sömu rökum og þeir beita sem ekki mega til þess hugsa að frelsi til reykinga sé skert, má færa rök gegn banni við mengun drykkjarvatns, banni við losun spilliefna út í umhverfið, banni við ýmiss konar ofbeldisbrotum og fleiru. Svo góður sem markaðurinn er til síns brúks hefur ekki verið sýnt fram á með sannfærandi rökum að hann bjóði lausnir við ofangreindum vandamálum. Slíkar röksemdir eru alveg af sama meiði og röksemdir þess fámenna hóps manna sem berst fyrir lögleiðingu eiturlyfja. Það væri fróðlegt að vita hvort Ásgeir sé í þeim hópi og þorri þjóðarinnar sé því að hans mati ,,eiturlyfjafasistar” rétt eins og hann kýs að kalla stuðningsmenn tóbaksvarnarlaganna ,,reykingafasista”. Ég geri nú alls ekki ráð fyrir að svo sé þegar betur er að gáð. En hugmyndafræðin, svo góð sem hún er, má ekki bera skynsemina ofurliði.

Þorsteinn Magnússon