Nasistinn Hugo Chavez

Konan mín er þeirrar ,,gæfu” aðnjótandi að fá sent til sín blað BSRB. Ég man eftir að hafa lesið þar grein aftarlega í blaðinu um vinstri múgsefjunarsamkomu í landinu rauða – Venúsúela – þar sem einræðisherrann Chavez var varinn hægri vinstri, eða aðallega vinstri. Það kemur nú kannski ekkert á óvart ef ritstjórn blaðs BSRB er í takt við formann sinn sem lengi hefur verið hrifinn af roðanum í austri (og nú kannski í suðri líka).

Chavez og góðvinur hans Castro, sem bannar þegnum sínum hér um bil allt milli himins og jarðar, eru miklir dýrlingar meðal róttækra vinstrimanna hérlendis. Þeir á Múrnum eru ekki hrifnir af hinum kristilega hægri væng repúblikanaflokksins. Einnig fyrirlýta þeir alla kynþáttafordóma. Róttækir vinstrimenn eru ekki trúaröfgamenn og ekki rasistar, annað en íhaldssamir “far-right” fanatíkusar.

En hlustum aðeins á Hugo Chavez:

,,Afkomendur þeirra sem krossfestu Krist (gyðingar) hafa hrifsað til sín auð jarðarinnar, minnihluti hefur tekið sér eignarrétt yfir gulli heimsins, og silvrinu, og jarðefnunum, vatninu, góðu jörðunum, olíunni, auðæfunum, og þeir hafa látið auðinn í hendur fárra útvaldra.”

Já, þetta er allt þessum gyðingunum að kenna! Það er megin inntak ræðu sem Huga Chavez flutti á aðfangadag jóla.

Svona málflutningur er í anda Hitlers, KKK og fleiri. Ræða Chavez hefði sómað sér vel í málgangi nasista, í dagblöðum þriðjaríkisins, og annarsstaðar þar sem gyðingafordómar hafa blómstrað.

Chavez er greinilega gagntekinn af gyðingahatri, og beitir fyrir sig trúarlegum tilfinningarökum. Hvað ætli hentistefnu málgagnið Múrinn segi um þetta? Líklega ekki neitt.

Sindri Guðjónsson

Mánudagspósturinn 27. febrúar 2006

Nýverið voru birtar niðurstöður skoðanakönnunar í Bretlandi sem komu mörgum í opna skjöldu. Könnunin var gerð fyrir brezka dagblaðið Sunday Telegraph, en samkvæmt henni vilja fjórir af hverjum tíu brezkum múslimum að Sharia-lögin verði tekin í gildi á svæðum í Bretlandi þar sem múslimar eru í miklum meirihluta á meðan 41% þeirra sögðust því andvígir. Í september á síðasta ári ákvað forsætisráðherra Ontario-fylkis í Kanada, Dalton McGuinty, að verða ekki við óskum um að múslimum yrði heimilað að nota Sharia-lögin til að leysa úr fjölskyldudeilum eins og skilnuðum og forsjá barna á þeim forsendum að það ættu ein lög að gilda um alla íbúa fylkisins.

Sharia-lögin eru í gildi víða í miðausturlöndum, í löndum eins og Íran og Sádi Arabíu, og í Afríku. Lögunum er allajafna framfylgt af trúarlögreglu og sérstakir dómstólar sjá um að dæma samkvæmt þeim og eru refsingarnar gjarnan grimmilegar. Refsingar fyrir kynferðisglæpi eru m.a. grýting, fyrir þjófnað aflimun og það að segja skilið við íslam getur leitt til dauðarefsingar. Lögin innihalda einnig nákvæmar reglur fyrir svo að segja allt sem fólk gerir í lífi sínu og eru þau samin upp úr Kóraninum og Hadith auk dóma múslimskra dómara á fyrstu öldum íslam.

En Sharia-lögin innihalda fleira, t.a.m. ákvæði sem heimilar karlmönnum að eiga margar konur og sem segja að konur séu óæðri karlmönnum. Karlmenn geta t.d. skilið við konur einfaldlega með því að segja þrisvar sinnum „Ég skil við þig“ og framburður kvenna er metinn minna en framburður karlmanna. Konur geta auk þess ekki gifst karlmanni sem er ekki múslimi á meðan múslimskum karlmönnum er heimilt að kvænast konum sem eru ekki múslimar.

Lögin kveða einnig á um ákveðnar reglur um klæðnað bæði karlmanna og kvenna þó reglurnar sem karlmönnum er ætlað að fara eftir séu mun frjálslyndari. Konur eiga að hylja allan líkama sinn og þar með talið hár sitt og líkamsbyggingu sína. Aðeins andlit og hendur mega sjást. Stundum er reyndar óheimilt að meira sjáist af andliti en augun. Slík ákvæði brjóta augljóslega gróflega í bága við vestrænar hugmyndir og lög um einstaklingsfrelsi og jafnrétti. En það eru einmitt ákvæði sem þessi sem íslamskir trúarleiðtogar, bæði í löndum múslima sem og á Vesturlöndum, leggja hvað mesta áherzlu á að slá skjaldborg um og verja gegn hvers kyns vestrænum áhrifum.

Á dögunum kallaði fjármálaráherra Ástralíu, Peter Costello sem er talinn munu verða arftaki John Howards forsætisráðherra landsins á valdastóli, eftir því að ríkisborgararéttur öfgasinnaðra múslima, sem fyrirlitu áströlsk gildi og hefðu tvöfalt ríkisfang, yrði afturkallaður. Sagði hann að slíkir aðilar væru betur komnir í löndum þar sem þeir kynnu betur við sig. Að sama tilefni sagði Costello að fjölmenningarstefnan væri „væmin og afvegaleidd“ og krafðist þess að nýjir ástralskir ríkisborgarar færu að áströlskum lögum í stað þes að reyna að fara framhjá þeim og lifa þess í stað samkvæmt lögum eins og Sharia-lögunum. Hann sagði það til marks um virðingu á sama hátt og þegar farið væri úr skónum áður en gengið væri inn í mosku væri það gert af tillitsemi við íslam. „Ef þú ert mjög mótfallinn því að ganga á sokkaleistunum þá ferðu ekki inn í mosku,“ sagði Costello í ræðu í Sydney. „Ef þú ert mjög mótfallinn áströlskum gildum, slepptu því þá að koma til Ástralíu.“

Leiðtogar ástralskra múslima hafa gagnrýnt Costello harðlega og samhliða því kvartað undan meintum fjandskap áströlsku hægristjórnarinnar við múslima. Howard forsætisráðherra hefur hins vegar lýst yfir stuðningi við ummæli Costello og sagt að þau væru „í grundvallaratriðum rétt“ og samhliða því gagnrýnt leiðtoga múslima fyrir að vera of viðkvæma fyrir gagnrýni. „Hann er ekki að reyna að stofna til neins fjandskapar við múslima,“ sagði Howard í útvarpsviðtali og sagði óþarfa að gera úlfalda úr mýflugu þó verið væri að ræða þessi mál.

Norska mannréttindahugveitan Human Rights Service (HRS) varaði nýverið við því að gerðar væru málamiðlanir við íslamista og var tilefnið teikningamálið svokallað. „Það er hyldýpi á milli lýðræðislegs samfélags og íslamismans sem alræðissinnaðrar hugmyndafræði sem á sem slík samleið með fasisma, kommúnisma og nasisma. Sem dæmi um það hvernig þessar hugmyndafræðir tengjast má nefna niðrandi afstöðu íslamista gagnvart gyðingum, það að þeir líti á sig sem æðra fólk og að þeir vilji kollvarpa lýðræðinu,“ sagði Hege Storhaug frá HRS í viðtali við norska dagblaðið Klassekampen.

Að mati Storhaug hefur aukin umræða um íslam leitt til þess að línurnar hafa skýrst og sýnt betur hvaða múslimar séu íslamistar og hverjir séu tilbúnir að ver’a hluti af lýðræðislegu samfélagi. Hún sagðist finnast hræðilegt að sjá múslimskar konur í Noregi klæðast burqa í samræmi við ákvæði Sharia-laganna um klæðnað kvenna sem væri eitthvað sem ætti enga samleið með lýðræðinu. Hún sagðist einnig hafa miklar áhyggjur af afstöðu íslamista til samkynhneiðgra, en að þeirra mati væri samkynhneigð dauðasök. „Ég myndi gjarnan vilja sjá þann múslimska trúarleiðtoga sem myndi segja að Sharia-lögin yrðu ekki ráðandi í Noregi ef múslimar kæmust hér í meirihluta,“ sagði hún að lokum.

Hjörtur J. Guðmundsson
[e-mail]

Að hafa áhrif

Síðla sumars 1997 var allri heimsbyggðinni brugðið með tveimur atburðum sem gerðust á um viku: Dauða Díönu prinsessu og Móður Theresu. Á yfirborðinu þá hefðu þessar tvær konur varla getað verið ólíkari. Önnur var hávaxin, ung og falleg prinsessa frá Englandi sem gekk um meðal þeirra fínustu. Hin, sem hafði hlotið friðarverðlaun Nóbels, var lítil, gömul kaþólsk nunna fædd í Albaníu og þjónaði hinum allra fátækustu í Calcutta, Indlandi.

Það sem er síðan merkilegt er að áhrif þeirra beggja eru mjög svipuð. Í úttekt sem London Daily Mail stóð fyrir árið 1996 voru Díana Prinsessa og Móðir Teresa í fyrsta og öðru sæti yfir þá sem létu sem mest varða um aðra. Þær voru kærleiksríkustu einstaklingar heims að mati blaðsins. Það er nokkuð sem gerist ekki nema þú hafir mikil áhrif.

Díana náði athygli heimsins.

Árið 1981 varð Díana Spencer mest umtalaðasta persóna heims þegar hún giftist Karli, krónprinsi Bretlands. Nærrum einn milljarður manna horfði á brúðkaup þeirra í beinni útsendingu frá St. Paul´s Dómkirkjunni. Frá þeim degi var eins og fólk fengi aldrei nóg af fréttum af henni. Fólk var áhugasamt um Díönu, ungri konu sem áður hafði verið barnaskólakennari. Til að byrja með var hún mjög feimin og athyglin sem hún og maður hennar fengu var líklega mjög svo yfirþyrmandi fyrir unga konu frá smábæ í Wales. Sumir segja að Díana hafi orðið óánægð snemma í hjónabandinu og var ekki að líka þær kröfur og skyldur sem á hana voru settar um verkahring þess að vera prinsessa. En hún aðlagaðist þessum kröfum með tímanum. Þegar hún fór að ferðast og koma fram í nafni konunglegu fjölskyldunnar þá gerði hún það fljótt að markmiði sínu að þjóna öðrum t.d. með því að safna fjármagni fyrir hinum ýmsu góðgerðarmálefnum. Á öllum þessum árum kynntist hún og tengdist mörgum mikilvægum samböndum, t.d. við stjórnmála-, viðskipta-, fjölmiðla- og hina ýmsu athafnamenn svo að ekki séu undanskyldir leiðtogar hinna ýmsu þjóða og fólki úr skemmtanabransanum. Til að byrja með var hún talsmanneskja og umsjónarmaður hinna ýmsu góðgerðarmála, en þegar líða fór á tímann varð hún mun áhrifameiri. Það varð til þess að möguleikar hennar til að láta hlutina gerast urðu mun meiri.

Díana einbeitti sér á því að koma fram málstöðum s.s. rannsóknum og forvörnum gegn alnæmi, umhyggju fyrir holdsveika og bann og hreinsun á jarðsprengjusvæðum. Aðeins nokkrum mánuðum fyrir andlát sitt heimsótti hún Clinton forseta í Hvíta húsið og ríkistjórn hans í Washington. Þar fór hún fram á við þá að herja á Oslóar samninginn og að banna jarðsprengjuhernað. Nokkrum vikum seinna beitti Bandaríkjastjórn sér fyrir þessu málefni. Patrick Fuller, yfirmaður Rauða Krossins í Bretlandi sagði, „Áhuginn sem hún hafði á þessu málefni hafði mikil áhrif á Clinton. Hún kom þessu máli á skrifborð heimsins. Um það er engin spurning.”

Uppkoma leiðtogans.

Í byrjun var það titill Díönu sem gaf henni rétt til að tjá sig og hafa áhrif. Fljótlega fór hún þó að hafa áhrif í eigin nafni. Árið 1996 skildi hún við Karl Bretaprins og missti í kjölfarið prinsessutitil sinn. Þrátt fyrir það missti hún ekki þau áhrif sem hún hafði á heiminn. Áhrif hennar jukust ef eitthvað er á meðan fyrrverandi eiginmaður hennar og tengdafólk minnkaði sífellt í áliti. Af hverju? Af því að Díana skilti ósjálfrátt að það þyrfti ekki endilega titla til að hafa góð áhrif

Það er kannski kaldhæðni að segja, en Díana hafði einnig alveg gífurleg áhrif með dauða sínum. Jarðarförin var sýnd beint í ljósvakamiðlum. NBC sjónvarpsstöðin áætlaði að um 2,5 milljarður manna hafi fylgst með jarðarförinni – meira en tvöfalt þeirra sem horfðu á brúðkaup hennar.

Díana prinsessa hefur verið lýst á margan máta. Hins vegar hef ég heyrt fáa lýsa henni sem leiðtoga. Samt er það nákvæmlega það sem hún var, leiðtogi. Þegar öllu er á botninn hvolft lét hún hlutina gerast af því að hún hafði áhrif.

Leiðtogi er ekki…

Fólk hefur margar ranghugmyndir um leiðtogahæfileikann. Þegar það heyrir að einhver hefur flottan titil eða hefur verið skipaður í stjórnunarstöðu, þá gerir það strax ráð fyrir að viðkomandi einstaklingur sé leiðtogi. Stundum er það rétt. En titlar þýða ekki neitt þegar kemur að leiða eða stjórna. Sannan leiðtoga er ekki hægt að setja í embætti eða búa til með titlum, svona gróft til orða tekið. Það gerist aðeins þegar viðkomandi hefur sönn áhrif, það er eitthvað sem þarf að koma frá persónunni sjálfri en ekki þeim titli sem viðkomandi ber. Maður vinnur sér inn virðingu. Það eina sem titillinn færir þér er tími – tími til að auka áhrif þín til góðs!
Titlinum fylgja ekki leiðtogahæfileikar. Steinunn Valdís varð ekki leiðtogi við það að verða borgarstjóri.
Dagur B. verður heldur ekki leiðtogi við það að vinna opið prófkjör.

Góða helgi..

Gísli Freyr Valdórsson

Um menningarheima

Samúel P. Huntington ræðir átök milli menningarheima í bók sinni The Clash of Civilization and the Remaking of World Order, sem kom fyrst út árið 1996. Ensk-kínverksi rithöfundurinn Timothy Mo sagði um bókina að hún væri ein af þessum sjaldgæfu bókum sem mótar heiminn ásamt því að lýsa honum. Þegar átök verða á milli menningarheima er nánast alltaf vísað til bókarinnar. Hún er orðin að undirstöðuriti fyrir þá sem vilja vera gjaldgengir í samræðum um málefni líðandi stundar.

Oft er leitað álits Huntingtons þegar þegar átök virðast eiga sér stað milli menningarheima, en það kemur mörgum á óvart hvað Huntington er varfærinn í yfirlýsingum. Hann taldi til dæmis að árásin á Bandaríkin 11. september 2001 væri ekki til marks um átök milli menningarheima heldur væri hún árás kaldrifjaðra villimanna á hið siðmenntað samfélag í öllum heiminum. Það er alls ekki ætlun Huntingtons að auka æsing og tortryggni milli menningarheima, heldur að lýsa ástandinu svo að menn geti tekið skynsamlegar ákvarðanir. Hann tók til dæmis mið af kenningum sínum um menningarheima þegar hann gagnrýndi Íraksstríðið. Hann sagði að það myndi falla í grýttan jarðveg hjá ríkissjórnum og íbúum íslamska menningarheimsins og tvístra þeirri samstöðu sem hafði náðst gegn hryðjuverkum.

Huntington telur að á jörðinni séu um þessar mundir átta stórir menningarheimar (major civilizations):

1. Kínverski menningarheimurinn (Sinic civilization)
Kínverski menningarheimurinn nær yfir Kína, kínversk samfélög eins og og Tævan og Singapore, og skyld menningarsamfélög á borð við Kóreu og Víetnam. Kjarnaland hins kínverska menningarheims er að sjálfsögðu Kína og og höfuðborgin Beijing valdamiðstöðin. Hugtakið lingua franca er notað yfir tungumál sem fólk, sem talar ólík tungumál, notar til samskipta. Lingua franca í kínverska menningarheiminum er mandarínska, sem er jafnframt mest talaða tungumál heimsins.

2. Japanski menningarheimurinn (Japanese civilzation)
Kjarnaland japanska menningarheimsins er eina þjóðríki hans, það er að segja Japan. Höfuðborgin, Tokyo, er að sjálfsögðu valdamiðstöðin og japanska lingua franca.

3. Menningarheimur Hindú (Hindu Civilization)
Indland er langstærsta ríkið í menningarheimi Hindúa. Valdamiðstöðin er höfuðborginni Delhi, en álitamál er með lingua franca. Það hefur verið enska og er að ég held enn. Þegar Norður-Indverji, sem talar Hindí, og Austur-Indverji eða Bangladesh-hindúi , sem talar Bengalí, skilst mér að þeir ræði saman á ensku. Hins vegar sækir Hindi mjög á. Það er eitt mest talaða tungumál heimsins og er tungumál Bollywood myndanna, sem eru fleiri en hinar ensku Hollywood myndir. Margir Indverjar vilja að hindí taki við af ensku sem lingua franca í menningarheimi Hindúa og það gæti orðið raunin áður en langt um líður.

4. Íslamski menningarheimurinn (Islamic civilization)
Íslamski menningarheimurinn nær yfir Norður-Afríku, Austurlönd nær og stór svæði í suð-austur Asíu. Hann hefur ekkert kjarnaland, sem skapar ákveðin vandamál. Ef koma upp átök milli íslamska menningarheimsins og annars menningarheims er til dæmis enginn einn aðili sem hægt er að ræða við og semja við. Nokkur lönd gera tilkall til þess að vera kjarnaríki hins íslamska menningarheims, einkum Egyptaland, Saudi Arabía, Íran, Pakistan og Indónesía. Huntington leggur reyndar til að Tyrkir hætti við niðurlægjandi menningarheimaskipti og gerist leiðtogar hins íslamska menningarheims. Tyrkir eru torn country, sem merkir að landið tilheyrir ákveðnum menningarheimi, en leiðtogar þess vilja að landið tilheyri öðrum menningarheimi. Kemal Ataturk gerði Tyrkland að torn country og það er í raun enn á milli hins vestræna og íslamska menningarheims. Lingua franca í síðarnefnda menningarheimnum er arabíska, sem gerir stöðu Egyptalands og Saudi Arabíu vænlega í baráttunni um að gerast leiðtogar menningarheimsins.

5. Rétttrúnaðar menningarheimurinn (Orhodox civilization)
Rétttrúnaðar menningarheimurinn er fyrverandi Sovétríkin og nokkur ríki austur Evrópu. Rússland er kjarnaland, höfuðborgin Moskva er valdamiðstöðin og lingua franca er rússneska. Þau lönd Austur-Evrópu sem hafa gengið í Evrópusambandið hafa í raun skipt um menningarheima. Úkraína er torn country.

6. Vestræni mennningarheimurinn (Western civilization)
Að mati Huntingtons teljast flest ríki Evrópu, Kanada, Bandaríkin og Eyjaálfa til hins vestræna menningarheims. Hann segir Vesturlönd hafa tvo kjarna. Annars vegar Bandaríkin, með valdamiðstöð í Washington, og hins vegar Frakkland / Þýskaland (sem ég kýs að kalla Karlamagnúsarríkin, með valdamiðstöð í Brussel. Bretland gegnir síðan mikilvægu hlutverki sem brú á milli þessara kjarnasvæða. Lingua franca á Vesturlöndum er að mínu mati enska, þó að Karlamagnúsarríkin muni seint kvitta undir það. Frakklandi og Þýskalandi dreymir reyndar um að mynda sinn eigin menningarheim og er Evrópusambandið tæki til þess. Það voru mikil mistök hjá þeim að halda að það væri hægt með til dæmis Bretland og Spán í sambandinu. Karlamagnúsarríkin hefðu átt að takmarka aðild að Evrópusambandinu við Niðurlönd, Ítalíu, Austurríki og ef til vill Slóveníu, Króatíu, Ungverjaland, Rúmeníu, Tékkland, Slóvakíu og Pólland. Þá hefði Evrópusambandið getað orðið grunnur að nýjum menningarheimi. Bretland hefði þá sennilega orðið hluti af menningarheimi enskumælandi manna (e. Anglosphere), en Spánn orðið kjarnaríki í Íberó-Ameríku, það er að segja menningarheimi rómönsku Ameríku ásamt Íberíuskaganum (Spáni og Portúgal). Norðurlöndin hefðu þá haft nokkra sérstöðu; í raun verið á milli Anglosphere og Karlamagnúsar-Evrópu.

7. Menningarheimur rómönsku Ameríku (Latin American Civilization)
Margir vilja meina að rómanska Ameríka tilheyri Vesturlöndum, en Huntington er á öðru máli. Menningarheimur rómönsku Ameríku er sama marki brenndur og íslamski menningarheimurinn að því leyti að hann hefur ekkert kjarnaríki. Brasilíumenn eru langfjölmennastir, en það háir þeim að þeir tala portúgölsku, en ekki spænsku eins og öll önnur ríki menningarheimsins. Mexíkóar eru torn country eins og Tyrkland og ekki líklegir um þessar mundir til að leiða menningarheiminn. Argentínumenn voru líklegir á tímabili, en efnhagsástandið í Argentínu á undanförnum árum hefur veikt stöðu þeirra. Landamæradeila Bandaríkjanna og Mexíkó eru til marks um spennu milli Vesturlanda og Rómönsku Ameríku.

8. Afríski menningarheimurinn (African civilization)
Afríka sunnan Sahara myndar ef til vill sér menningarheim. Það er að segja sá hluti Afríku sem tilheyrir ekki íslamska menningarheimnum. Menningarheimurinn á ekkert kjarnaland, en Suður-Afríka er líklegur kandídat. Lingua franca um þessar mundir er einkum enska og franska, en oft hefur verið stungið upp á því að afríska tungumálið Swahili verði lingua franca fyrir menningarheiminn. Átökin í Darfur héraði í Súdan eru til marks um átök afríska og íslamska menningarheimsins. Íslamski menningarheimurinn á reyndar í átökum við alla þá menningarheima sem liggja að honum landfræðilega, að undanskildum hinum kínverska.

Ég hugsa að margir gretti sig eða brosi út í annað þegar rætt er um menningarheima á þann hátt sem hér er gert og það er ekki laust við að ég geri það sjálfur. Ástæðan er sú hugsun sem hlýtur að læðist að fólki að um sé að ræða einhvern heilaspuna sem gefur ekki upp rétta mynd af raunveruleikanum. Sú gagnrýni á að mínu mati rétt á sér og vissulega er um einföldun að ræða. Huntington svarar þessu þó vel í formála The Clash of Civilization. Í fyrsta kafla bókarinnar leggur hann áherslu á nauðsyn þess að einfalda hinn flókna veruleika mannlegs samfélags:

Þessi mynd [mín] af stjórnmálum heimsins eftir lok kaldastríðsins, sem eru mótuð af menningarþáttum og felur í sér samskipti milli ríkja og hópa frá mismunandi menningarheimum, er mikil einföldun. Hún sleppir miklu, afskræmir sumt og hylur annað. Eigi að síður, ef við eigum að hugsa alvarlega um heiminn og bregðast á áhrifaríkan hátt við aðstæðum í honum, er nauðsynlegt að hafa til hliðsjónar einhvers konar einfaldaða mynd af raunveruleikanum, einhverja kenningu, heildarhugmynd, líkan eða viðmið. Án slíkrar vitsmunalegrar smíðar er, eins og William James sagði, aðeins „bölvuð, ærandi óreiða“. Thomas Kuhn sýndi fram á, í hinu sígilda verki The Structure of Scientific Revolution, að vitsmunaleg og vísindaleg framrás verður þegar viðmið, sem í auknum mæli reynist ófært um að skýra nýlega uppgötvaðar staðreyndir, er leyst af hólmi af nýju viðmiði, sem getur skýrt þessar staðreyndir betur. Kuhn skrifaði: „Kenning verður að virðast betri en aðrar kenningar, en hún þarf ekki að vera, og er í raun aldrei, þannig úr garði gerð að hún útskýri allar þær staðreyndir sem lagðar eru fyrir hana.“ Til þess að rata á framandi landsvæði „þarf venjulega einhvers konar kort“, eins og John Lewis Gaddis benti svo viturlega: „Kortagerð er, eins og sjálft hugarstarfið, nauðsynleg einföldun sem gerir okkur fært að sjá hvar við erum og hvert við stefnum.“

Þessi efnisgrein í bók Huntington svarar fjölmörgum gagnrýnisröddum, sem álíta kenningar hans vera mikla einföldun. Á þeim árum sem liðin eru frá útkomu bókarinnar hafa æ fleiri áttað sig á að skynsamlegt hefði verið að styðjast við heimsmynd Huntingtons við töku ákvarðana. Án einfaldaðrar myndar af heiminum getur verið erfitt að bregðast við aðstæðum á skynsaman hátt. Það má orða það þannig að sífellt fullkomnari og flóknari einfaldanir séu þær vörður sem maðurinn verður að fylgja í ferð sinni að skilningstrénu, sem hann sér í hillingum en mun þó trúlega aldrei finna. En þó að leiðarendanum verði aldrei náð er ferðin svo sannarlega ómaksins verð.

Sagan er ekki aðeins lykillinn að samtímanum heldur einnig lykillinn að góðri framtíð. Hún er reynslubanki, sem gefur okkur til kynna hvað hefur reynst vel og hvað ekki. Til þess að skilja söguna er gagnlegt að notast við aðrar fræðigreinar og smíða kenningar, sem auka skilning okkar, en mikilvægt er þó að hafa ávallt í huga að þessar kenningar eru einfaldanir á flóknari veruleika.

Ég held að það sé gagnlegt að notast við heimsmynd Samúels P. Huntingtons, en verð þó að viðurkenna að ég fæ dálítið óbragð í munninn vegna hættunar á að það gleymist að fólk er alltaf fólk, þó að umhverfi og aðstæður móti það að einhverju leyti á misjafnan hátt. Upp í hugann koma vísuorð Tómasar um að hjörtu mannanna svipi saman í Súdan og í Grímsnesinu.

Ásgeir Jóhannesson

Mánudagspósturinn 20. febrúar 2006

„Það er kaldhæðni örlaganna að ég skuli í dag búa í evrópsku lýðræðisríki og vera að berjast gegn sömu trúaröfgamönnunum sem ég flýði frá í Íran fyrir mörgum árum,“ sagði Kamran Tahmasebi í viðtali við danska dagblaðið Jótlandspóstinn á dögunum, en hann kom til Danmerkur árið 1989 sem flóttamaður. Í dag starfar hann sem félagsráðgjafi og er mjög þakklátur fyrir það líf sem danskt samfélag hefur gert honum kleift að lifa. Hann hefur hins vegar fengið sig fullsaddan af öfgasinnuðum íslamistum og þeirri hræðslu sem þeir breiða út á meðal múslima í Danmörku. Og hann hefur líka fengið nóg af því að þegja til þess að vekja ekki athygli íslamistanna á sér. Teikningamálið svokallað (sem flestir ættu að kannast við í dag) gaf honum tilefni til að stíga fram og vara við öfgasinnuðum múslimskum trúarleiðtogum í Danmörku sem hann segir að skaði aðlögun múslima með blekkjandi gagnrýni sinni á danskt samfélag.

Tahmasebi er einn þeirra sem hefur gengið til liðs við nýstofnaða hreyfingu hófsamra múslima í Danmörku sem Naser Khader, þingmaður á danska þjóðþinginu, veitir forystu. Hann sagði við Jótlandspóstinn að hann væri vel meðvitaður um þá hættu sem hann væri að bjóða heim með því að taka sér stöðu við hlið Khaders sem hefur um langt skeið þurft að búa við lögregluvernd vegna gagnrýni sinnar á múslimska trúarleiðtoga í Danmörku. En Tahmasebi sagðist engu að síður telja það skyldu sína að taka þátt í þessari baráttu. „Naser Khader hefur alltof lengi þurft að bera þessa ábyrgð einn. Ég er sammála honum og nú vil ég standa upp og segja það. Þess utan tel ég mig bera ábyrgð sem foreldri til að berjast svo að börnin mín þurfi ekki að búa við kreddur íslamista. Þau skulu fá að lifa frjáls í þessu landi,“ sagði hann í viðtalinu og bætti því við að hann teldi múslimska trúarleiðtoga í Danmörku vera stærsta vandamálið sem Danir stæðu frammi fyrir í dag.

Naser Khader sagði þetta nýverið í viðtali við Jótlandspóstinn: „Ef þessum trúarleiðtogum finnst svona hræðilegt að búa í Danmörku, hvers vegna eru þeir þá hér? Það er einu sinni enginn að neyða þá til að búa hér. Þeir geta alltaf flutt til einhvers af löndunum í miðausturlöndum þar sem samfélögin eru byggð á þeim múslimsku gildum sem þeir vilja endilega lífa eftir. Það virðist sem hollusta þeirra sé aðallega við lönd eins og Sádi Arabíu, þannig að ég held að þeir ættu að flytja þangað. Ég er orðinn svo þreyttur á að heyra þá kvarta yfir ástandinu í þessu landi [Danmörku] sem hefur veitt þeim skjól, tjáningarfrelsi, trúfrelsi og fjölda tækifæra fyrir börnin þeirra. Ef þeir geta ekki sýnt gildum þessa lands hollustu þá ættu þeir að fara og gera þar með meirihluta danskra múslima mikinn greiða. Trúarleiðtogarnir ættu að hætta að gagnrýna teikningarnar og í stað þess gagnrýna hryðjuverkamennina sem skera saklausa gísla á háls í nafni Allah og misnota þannig íslam. En í slíkum tilfellum heyrum við ekki stakt orð frá þeim. Fyrir vikið eru þeir hræsnarar.“

Fólk hefur bókstaflega streymt til liðs við hreyfingu hófsamra danskra múslima sem fengið hefur nafnið Lýðræðissinnaðir múslimar (Demokratiske Muslimer). Fleiri hundruð manns hafa þegar skráð sig sem meðlimi og að auki hafa hátt í þrjú þúsund Danir lýst yfir stuðningi við framtakið sem hefur þegar valdið miklum titringi á meðal múslimskra trúarleiðtoga í Danmörku. Leiðtogi þeirra, Abu Laban, kallaði hófsömu múslimana nýverið rottur. Anders Fogh Rasmussen, forsætisráðherra Dana, hitti forystumenn Lýðræðissinnaðra múslima á dögunum þar sem rætt var um teikningamálið. Áður höfðu dönsk stjórnvöld tilkynnt að þau væru hætt öllu samstarfi við múslimska trúarleiðtoga í Danmörku um aðlögun múslima að dönsku samfélagi vegna framferðis þeirra í tengslum við teikningamálið þar sem þeir m.a. sendu sendinefndir til miðausturlanda í því skyni að æsa upp hatur gegn Danmörku og Dönum.

Því til viðbótar hafa umræddir múslimsku trúarleiðtogar gerzt sekir um að tala tveimur tungum í tengslum við teikningamálið og þannig sagt eitt við vestræna fjölmiðla en síðan nákvæmtlega það gagnstæða við fjölmiðla í múslimaríkjum. Í vestrænum fjölmiðlum hafa þeir kallað eftir því að reynt yrði að draga úr spennunni í málinu en á sama tíma haldið áfram að æsa upp hatur gegn Danmörku og öðrum vestrænum ríkjum í viðtölum við arabíska fjölmiðla. Þannig sagði áðurnefndur Abu Laban við dönsku sjónvarpsstöðina TV2 að hann hvetti múslima um allan heim að hætta að sniðganga danskar vörur, en sagði síðan við arabísku sjónvarpsstöðina Al-Jazeera að sniðganga múslima á dönskum vörum væri ánægjuleg. Trúarleiðtoginn Abu Bashar sagði við Jótlandspóstinn að teinkningamálið væri eingöngu mál á milli múslima og dagblaðsins en ekki á milli múslima og danskra stjórnvalda. Í samtali við dagblaðið Al Watan í Sádi Arabíu gagnrýndi hann hins vegar dönsku ríkisstjórnina harðlega fyrir að hafa ekki beðist afsökunar á teikningunum. Trúarleiðtoginn Mahmoud Fouad Al-Barazi sagði á fundi með Anders Fogh Rasmussen að hann vildi stuðla að betri aðlögun múslima í Danmörku, en gagrýndi síðan m.a. danska leikskóla í viðtali við egypska dagblaðið Al Ahram fyrir að kenna múslimskum börnum um danska menningu.

„Við viljum að dagblaðið [Jótlandspósturinn sem fyrst birti hinar umdeildu teikningar af Múhameð spámanni múslima í september sl.] heiti því að þetta muni aldrei gerast aftur, eða þetta mun aldrei enda.“ Þessu hótaði Ahmad Akkari, talsmaður múslimsku trúarleiðtoganna, í samtali við BBC. Að mati ráðherra innflytjendamála í dönsku ríkisstjórninni, Rikke Hvilshøj, hringja ummæli sem þessi viðvörunarbjöllum: „Það er alveg ljóst að við getum ekki treyst trúarleiðtogunum lengur ef við viljum að aðlögunin í Danmörku skili árangri,“ sagði hún nýverið.

Öfgasinnaðir múslimskir trúarleiðtogar eru annars víðar vandamál en í Danmörku. Á dögunum fagnaði Hamid Ali, sem er klerkur við moskuna í West Yorkshire í Englandi, hryðjuverkaárásunum á London sl. sumar (þar sem 56 manns létu lífið). Sagði hann þær hafa verið „af hinu góða“ í samtali við blaðamann brezka dagblaðsins Sunday Times sem villti á sér heimildir og tók samtalið upp. Þessi yfirlýsing gengur þvert á opinberar yfirlýsingar leiðtoga múslima í Bretlandi – þ.á.m. Hamid Alis – eftir hryðjuverkin þar sem þeir fordæmdu þau. Að vísu þótti sú yfirlýsing að margra mati koma nokkuð seint og aðeins eftir að margir höfðu ítrekað gagnrýnt múslimaleiðtogana fyrir að hafa ekki fordæmt hryðjuverkin.

Það er því greinilega víðar sem múslimskir trúarleiðtogar tala tveimur tungum en eingöngu í Danmörku.

Hjörtur J. Guðmundsson
[e-mail]

Hér fyrir neðan sést mynd af pakistönskum konum mótmæla teikningunum af Múhameð í Islamabad í síðustu viku. Það virðast engin takmörk fyrir því hversu djúpt sumir eru greinilega tilbúnir að sökkva í mótmælum sínum.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Boð og bönn sem skerða frelsið

Samkvæmt frelsiskenningu Mills hefur ríkisvaldið ekki rétt á því að banna mönnum hluti sem viðkoma þeim sjálfum. Oft vilja þeir sem með valdið fara (oftast þingmenn) hafa vit fyrir fólkinu og setja lög sem þeir telja að séu því fyrir bestu. Við skulum taka örfá dæmi um slíkt á Íslandi.

Til voru lög á Íslandi sem bönnuðu neyslu áfengis. Góðtemplarar náðu því fram árið 1912 [1] að bann var sett við áfengissölu í landinu. Eftir að áfengisbannið komst á varð misnotkun á tilvísun lækna á áfengi til lækninga tilfinnanlega mikil. Nokkrir dómar féllu á lækna sem höfðu misnotað vald sitt, á árum eftir að vínbanninu var komið á. Á sama tíma og læknabrennivínið var í umferð, drukku menn svokallað iðnaðarbrennivín, Einnig voru dýralæknar grunaðir um að misnota aðstöðu sína. [2] Margir voru þeirra skoðunar, þ.á.m. Steingrímur Mattíasson læknir, að afnám bannlaganna væri nauðsynleg, og í raun mannúðlegri stefna í baráttunni gegn áfengisbölinu, sökum þess að menn hefðu verið að drekka t.d. tréspíruts og af því jafnvel misst sjónina og þaðan af verra t.d. liðið margvíslegt líkamleg tjón eða jafnvel dáið. [3]

Til að gera langa sögu stutta, menn sem vildu drekka urðu sér úti um áfengi á einn eða annan hátt. Að sjálfsögðu hætti ekki áfengisdrykkja heldur neyttu menn áfengis sem annað hvort hafði verið smyglað inn í landið eða þá bruggað í heimahúsum. Um leið og hluturinn var bannaður varð hann í raun hættulegri. Þá er nú skárra að ríkið leyfi, í þessu tilviki, drykkjuna og haldi uppi gæðaeftirliti sem fylgist með því að menn séu ekki að drekka eitur.

Þegar áfengisbannið var afnumið árið 1933 (næstum 20 árum eftir að það hafði verið sett á) voru nokkrir aðilar sem lögðu það til að sala og dreifing bjórs yrði bönnuð. Það fengu þeir í gegn og það var ekki fyrr en 1. mars árið 1989 sem sala bjórs var aftur heimiluð á Íslandi. Menn máttu sem sagt drekka áfengi með 40% vínanda en ekki öl með um 6% vínanda. Nokkuð þóf átti sér stað þegar tillögur voru upp á Alþingi um að afnema bannið við dreifingu og sölu bjórsins. Það voru sem sagt margir þingmenn sem voru á móti því að leyft yrði að selja bjór á Íslandi. [4] Hljómar það eitthvað kunnulega að þingmenn reyni að ákveða hegðun fólks í dag?

Um leið og íslenska ríkið rekur Áfengis- og tóbaksverslun Ríkisins, bannar það auglýsingar á slíkum vörum. Reyndar er það nú þannig í dag að allflestir Íslendingar hafa aðgang að erlendum fjölmiðlum , bæði prent- sjónvarpsmiðlum, og sjá þar bæði áfengis- og tóbaksauglýsingar. Reyndar endurvarpa íslenskar sjónvarpsstöðvar oft atburðum þar sem sjá má bæði áfengis- og tóbaksauglýsingar. Það þarf ekki annað en að kveikja á Formúlu 1 kappakstrinum (sem Ríkisútvarpið sýnir beint frá) eða horfa á enska boltann. Þrátt fyrir þetta eru ekki uppi áform á Alþingi um að breyta þessu. Aftur hefur ríkið með forsjárhyggju tekið sér ákvörðunarvald fyrir einstaklinginn.

Það eru tæplega tveir áratugir síðan útvarprekstur var gefinn frjáls á Íslandi.
Almenningi var bannað að starfrækja útvarps- og sjónvarpsstöðvar og nokkrum árum áður en að lögin voru afnumin höfðu menn verið dregnir fyrir dómstóla fyrir það að útvarpa „frjálsu” útvarpi.

En þetta er kannski ekki alveg svona einfalt. Ríkið setti sjónvarp og útvarp auðvitað í gang og því kannski eðlilegt að það væri með gamalt „einkaleyfi” undir höndum. En það voru hins vegar þingmenn sem börðust hatrammlega gegn því að útvarpsrekstur yrði gefinn frjáls.
Já, það voru í alvöru menn sem töldu að almenningi væri ekki treystandi til að starfrækja útvarp og sjónvarp. [5]

Þangað til fyrir örfáum árum mátti ekki stunda hnefaleika á Íslandi. Menn máttu stökkva úr flugvél með fallhlíf á bakinu, klífa jökla og fjöll, jú og auðvitað sparka hver í annan í fótbolta. En ekki stunda hnefaleika, sem þó eru viðurkennd íþrótt , þ.e.a.s. ól. hnefaleikar
Af hverju? Jú, einn daginn var ákveðið á Alþingi að banna hnefaleika á Íslandi. Um fimmtíu árum seinna var lagt fram frumvarp um að afnema þetta bann. Það gekk þó ekki átakalaust fyrir sig heldur fóru fram miklar umræður um þetta. [6]

Þessum dæmum hér á undan er velt upp til að sýna fram á að enn er langt í land að fullkomið frelsi einstaklinganna verði á Íslandi. Forsjárhyggjan er oft ríkjandi þegar kemur að málefnum borgaranna og oftar en ekki eru menn eða samtök sem vit ætla að hafa fyrir ,,alla hina.”

Þau bönn sem áður var minnst á eru ekki sett í sjálfsvörn. Í fæstum tilvikum þegar um slík bönn er að ræða hafa þau verið sett af meirihluta landsmanna til að vernda sjálfan sig frá hinu og þessu. Oftar en ekki eru það þingmenn sem annað hvort finna upp mál til að taka fyrir eða eru undir áhrifum ,,lobbíista” eða þrýstihópa um að banna hitt og þetta. Þannig er nú hugarfar margra ráðamanna, því miður.

Gísli Freyr Valdórsson

 

 

 

 

[1] Bannið tók reyndar ekki gildi fyrr en 1.janúar 1915 en tíminn sem leið þarna á milli var notaður til að ,,klára” birgðirnar sem til voru.

[2] Þar má t.d. nefna að Alþingismaður einn komst svo að orði árið 1921 að merkur kúafaraldur virtist vera í gangi. Kýrnar væru ákaflega drykkfelldar og þyrftu 5 lítra af spíritus til að hressa sig á.

[3] Guðjón Friðriksson, 1989, Kráarmenning í Reykjavík fyrir vínbann, (tímarit)

[4] Margir þeirra þingmanna sem sögðu nei við afnámi sölubannsins sitja enn á þingi í dag.

[5] Þetta brýtur þannig gegn frelsisreglu Mills að það skerðir tjáningarfrelsi einstaklinga.

[6] Það vildi reyndar svo til að leiðinda atvik kom upp nokkrum árum eftir að bannið var afnumið. Ungur strákur sem farið hafði í hringinn af fúsum og frjálsum vilja slasaðist í Vestmanneyjum. Ekki þurfti að bíða lengi eftir að Kolbrún Halldórsdóttir kæmi með tillögu sem yrði til þess að drengurinn slasaðist ekki aftur - setja lög í landinu sem bönnuðu honum að stunda íþróttina.

Hættum að hugsa sjálf; ríkið sér um okkur

Oftar en ekki sjáum við dæmi um hvernig hið opinbera ætlar að sjá um að hugsa fyrir okkur. Forsjárhyggjan ætlar oft að hlaupa með bæði stjórnmálamenn og embættismenn út í öfgar. Skýrt dæmi um þetta er frumvarp þingmanna Samfylkingarinnar á þessu kjörtímabili þar sem lagt var til að banna auglýsingar sem auglýstu ,,óhollar” vörur á milli kl. 18:00 – 21:00 þar sem þær gætu haft áhrif á börn. Af því að það eru einmitt börnin sem kaupa í matinn á heimilum.

Og lengra fer það. Hið opinbera ætlar ekki bara að segja okkur hvað má og hvað má ekki heldur ætlar það að hjálpa þeim ekki nenna að vera skynsamir. Í síðustu viku birtist þessi frétt um það á mbl.is að rætt hafi verið um að láta ókeypis smokka liggja frammi á heilsugæslustöðvum og í skólum landsins. Nema hvað að þetta er auðvitað ekki ókeypis frekar en svo margt annað sem hið opinbera ætlar að ,,bjóða” upp á.

Fréttin var unnin upp úr svari heilbrigðisráðherra við fyrirspurn Guðrúnar Ögmundsdóttur, alþingismanns, um alnæmissmit. Auk þess kemur fram í fréttinni að einnig hafa verið ræddar hugmyndir um að auðvelda aðgengi að sprautum og nálum fyrir fíkniefnaneytendur sem sprauta sig. Reyndar er tekið fram að ráðuneytið sé með þessar hugmyndir til skoðunar en endanleg ákvörðun hefur ekki verið tekin.

Skilaboðin eru s.s. þessi: Hagið ykkur eins og þið viljið, látið skynsemina til hliðar, hið opinbera ætlar að hugsa um ykkur hvort eð er. Þeir skattgreiðendur sem ekki sprauta sig af eitulyfjum þurfa nú að gjöra svo vel og kaupa sprautur handa þeim sem farið hafa villu vegar í þessum málum. Nú má ekki skilja það svo að ég hefi enga vorkunn fyrir þeim sem hafa misstigið sig í lífinu. Fjarri fer því. En það er hins vegar óþarfi að skattgreiðendum sé sendur reikningur fyrir áframhaldandi neyslu eiturlyfjanotenda.

Annars er ég með ágætis hugmynd um lýðheilsumál. Eg held að það geti myndast þverpólitísk samstaða um þetta. Hið opinbera ætti að ríkisvæða Latabæ. Síðan væri hægt að fjöla starfsmönnum Lýðheilsustofnunar, svona fyrst að hún er til, og þeir starfsmenn gætu tekið saman ,,dagbækur” landsmanna um hvað þeir létu nú ofan í sig. Síðan fengi fólk punkta í formi örlítillar greiðslu frá ríkissjoð fyrir að borða epli og appelsínur en sektir eftir heimsókn á McDonalds eða KFC. Þeir sem voga sér að kveikja í sígerettu þurfa að sitja hjá í tvær vikur og fá ekki að vera með í leiknum, enda ekki mjög ,,þjóðfélagsvænir”.... það er hægt að leika sér með þessa hugmynd endalaust.

Svo væri líka hægt að skylda kaupmenn til að merkja vörur sínar eftir hollustu stöðlum Ríkisins. Rautt fyrir mjög óhollt, grænt fyrir mjög holt og allt þar á milli. Eg er alveg viss um að einhverjir embættismenn myndu hafa gaman að því. Í framhaldi af því væri hægt að setja nammigangana í búðum á bakvið lokaðar dyr sem aðeins mætti opna milli kl. 13 – 18 á laugardögum. Það er auðvitað ekki hægt að freista barnanna í hvert skipti sem farið er í búð. Nú eða þá bara að leggja enn hærri skatt á ,,óhollar” vörur. Svona til að stýra neyslunni aðeins.

Jæja, látum þessa vitleysu nægja í bili. Nú gæti einhver sagt að þetta væri komið út í vitleysu hjá mér. Orðið öfgakennt og ýkt. Sannleikurinn er hins vegar sá að flestar þessara hugmynda hafa komið frá stjórnmálamönnum, bæði erlendis og hér heima. Tja, nema kannski það að ríkisvæða Latabæ.
En það er kannski ekkert vitlausara en hver önnur forsjárhyggja.

Gísli Freyr Valdórsson

Mánudagspósturinn 13. febrúar 2005

Það telst varla til frétta lengur að Halldór Ásgrímsson tjái sig með jákvæðum hætti um þá hugmynd að Ísland gangi í Evrópusambandið. Ummæli hans í ræðu á ráðstefnu Viðskiptaráðs Íslands á dögunum, þar sem hann spáði því að Ísland yrði komið inn í sambandið árið 2015, hafa því varla komið neinum á óvart. Klárlega má gera ráð fyrir að Halldór myndi tjá sig enn jákvæðar um þessi mál ef ekki væri fyrir þær staðreyndir að bæði hans eigin flokkur og samstarfsflokkurinn í ríkisstjórn eru andvígir aðild að sambandinu. Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, formaður Samfylkingarinnar, fagnaði ummælum Halldórs eins og við var að búast og sagði samhljóm með eigin flokki og Framsóknarflokknum í þessu máli. Hið rétta er hins vegar að samhljómur er á milli Halldórs og Samfylkingarinnar í málinu – sem aftur er auðvitað ekkert nýtt.

Fjölmiðlar létu þó sumir eins og þarna væri á ferðinni rosaleg frétt. Fréttablaðið gekk sennilega hvað lengst og birti frétt á forsíðu sinni 9. febrúar sl. undir fyrirsögninni „Stjórnarflokkarnir eru ósamstíga um aðild að ESB“. Hvað er nýtt? Þetta er þó reyndar ekki rétt samanber það sem fram kemur hér að ofan. Framsóknarflokkurinn er einfaldlega ekki hlynntur því að ganga í Evrópusambandið, og ekki einu sinni að sækja um aðild, eins og berlega má lesa í ályktun flokksþings flokksins frá því fyrir ári. Það er svo allt annað mál hvaða persónulegu skoðanir Halldór Ásgrímsson kann að hafa á málinu. Halldór er vitanlega ekki flokkurinn þó einhverjir kunni að halda það og kannski hann sjálfur.

Það kemur heldur ekki á óvart að Halldór kvarti yfir skorti á umræðu um Evrópumálin á Íslandi. Eins og raunin er með aðra Evrópusambandssinna telst það væntanlega ekki umræða að mati Halldórs nema hún snúist um það að Ísland eigi að ganga í Evrópusambandið. Umræða sem leiðir til þeirrar niðurstöðu að Ísland eigi ekki erindi í sambandið er þannig ekki umræða og þ.a.l. er engin umræða í gangi um málið. Halldór kvartaði t.a.m. undan slíku umræðuleysi á vettvangi atvinnulífsins en eins og kunnugt er hafa Samtök atvinnulífsins komizt að þeirri niðurstöðu að aðild að Evrópusambandinu sé ekki fýsilegur kostur fyrir Íslands eins og sakir standa. Og það er ekkert einkennilegt þó ófáir hafi komizt að þeirri niðurstöðu.

Ísland stendur mikið sterkar að vígi utan Evrópusambandsins en í raun öll aðildarríki þess eins og t.a.m. alþjóðlegar úttektir á árangri ríkja hafa ár eftir ár sýnt. Ef eitthvað er er forskot Íslands í þeim efnum að aukast fremur en hitt. Efnahagslíf Evrópusamandsins er í mjög slæmum málum og ef eitthvað er í því sambandi þá fer því aðeins versnandi. Stöðnun ríkir, viðvarandi fjöldaatvinnuleysi er til staðar, hagvöxtur er víðast hvar lítill sem enginn o.s.frv. að miklu leyti vegna evrunnar og þeirra miðstýringar sem hún hefur í för mér sér. Og til að kóróna þetta allt eru miklar blikur á lofti varðandi framtíð evrusvæðisins að mati sérfræðinga og ganga sumir svo langt að spá endalokum þess innan fárra ára.

Það er einfaldlega ekkert sem bendir til þess að Ísland muni verða aðili að Evrópusambandinu innan tíu ára. Það er þvert á móti margfalt meiri líkur á að svo verði ekki. Spádómur Halldórs er því vægast sagt einkennilegur. Enda gat hann ekki fært nein rök fyrir því hvers vegna Ísland ætti að hafa gengið í sambandið fyrir þann tíma. Fyrir utan það að enginn veit hvernig sambandið muni líta út árið 2015 eins og Björn Bjarnason, dómsmálaráðherra, kom inn á á dögunum. Ekkert bendir til þess að Svíar, Danir og Bretar muni taka upp evruna sem gjaldmiðil á næstu árum eða bara yfir höfuð, eitthvað sem Halldór sagði hafa lykiláhrif í þessum efnum. Litlar sem engar líkur verða heldur að teljast á því að Evrópusambandið eigi eftir að láta af þeirri gríðarlegu miðstýringaráráttu sem alla tíð hefur einkennt það og færist sífellt meira í aukana. Og það er ekkert sem bendir til þess að Evrópusambandið eigi eftir að breyta sameiginlegri sjávarútvegsstefnu sinni þannig að það muni henta Íslendingum eða bjóða upp á einhverjar sérlausnir í því sambandi.

Og fyrst komið er inn á sjávarútvegsmálin þá mætti bæta því við að á dögunum var Steingrímur S. Ólafsson, fjölmiðlafulltrúi ríkisstjórnarinnar, í viðtali við fréttavefinn Euobserver.com vegna ummæla Halldórs. Þar sagði hann m.a. (í minni þýðingu): „Það er alltaf einhver sem segir að við getum ekki gert þetta [gengið í Evrópusamandið] vegna sjávarútvegsmálanna og þar með er umræðunni lokið.“ Það vill nú svo til að Halldór Ásgrímsson er einmitt sjálfur einn þeirra sem hefur ítrekað útilokað aðild að Evrópusambandið þurfi Ísland að búa við sameiginlega sjávarútvegsstefnu sambandsins. Steingrímur gæti því allt eins verið að gagnrýna hann með þessum orðum sínum.

Þannig sagði Halldór t.a.m. í ræðu á Akureyri 10. september 2004: „Er eitthvert vit í því að krefjast þess að þjóð sem byggir afkomu sína á fiskveiðum afhendi yfirráðin yfir auðlindum sínum til aðila sem hefur sýnt að er óhæfur til að stjórna eigin auðlindum? Okkur hefur hvað eftir annað verið sagt að þetta sé það sem við þurfum að láta af hendi gegn inngöngu." Í viðtali við finnska dagblaðið Hufvudstadsbladet í júlí sama ár að tilgangslaust væri að velta því fyrir sér hvort Íslendingar sæki um aðild að Evrópusambandinu á meðan stefna sambandsins væri sú að fiskimið séu sameign aðildarríkjanna. Það að aðild að sambandinu sé ekki á dagskrá og henti ekki hagsmunum Íslendinga, m.a. og ekki sízt vegna sjávarútvegsmálanna, er einnig stefna ríkisstjórnarinnar sem Steingrímur kom fram sem fulltrúi fyrir í umræddu viðtali við Euobserver.com! Hvað gengur manninum eiginlega til?

Staðreyndin er einfaldlega sú að þegar allt kemur til alls er enginn áhugi fyrir því að ganga í Evrópusambandið á Íslandi, hvorki pólitískur né annar. Bakland Halldórs í þessu sambandi er svo gott sem ekkert. Íslenzkir Evrópusambandssinnar geta kvartað yfir því eins og þeir vilja að umræðan um Evrópumálin sé ekki á þeirra forsendum, talað um að Evrópusambandið sé bannorð á Íslandi eins og formaður Samfylkingarinnar gerði um áramótin, eða hvað annað. Það breytir því þó ekki að það er þeirra hlutverk að reyna að sannfæra fólk um meint ágæti þess að Íslandi gangi í Evrópusambandið en ekki annarra. Vissulega eru þeir ekki öfundsverðir af því hlutskipti en það er engu að síður það hlutskipti sem þeir hafa kosið sér. Þyki íslenzkum Evrópusambandssinnum ekki nógu mikið rætt um málaflokkinn frá þeirra hlið geta þeir ekki kennt öðrum um en sér sjálfum.

Hjörtur J. Guðmundsson
hjorturg(a)hi.is

Íslensk leyniþjónusta eða vanþekking vinstrimanna í öryggismálum?

Það er alveg einkennilegt að þingmenn og aðrir meðlimir Samfylkingarinnar skuli aldrei getað talað um öryggis og varnarmál öðruvísi en að hleypa upp umræðu sem á sér engar stoðir og henda fram gífuryrðum sem þeir sjálfir geta engan vegin útskýrt sjálfir.

Fyrir viku síðan lagði Björn Bjarnason dómsmálaráðherra fram minnisblað um frumvarp til breytinga á lögreglulögunum. Eins og fram kemur á heimasíðu ráðherrans er meginefni frumvarpsins stækkun lögregluumdæma og nýskipan þeirra. Eg vitna hér beint í heimasíðu Björns, ,,Í frumvarpinu er einnig (feitl höfundar) ákvæði um, að við embætti ríkislögreglustjóra [...] starfi greiningardeildir til að meta áhættu og sinna greiningu á því, sem tengist alþjóðlegri eða skipulagðri glæpastarfsemi og hryðjuverkastarfsemi. Með þessu er að því stefnt, að íslenska lögreglan ráði yfir svipuðum tækjum og lögheimildum og lögregla í nágrannaríkjunum, auk þess sem þetta lýtur að sérstökum rannsóknaraðferðum lögreglu, [...].

Það er ekkert óeðlilegt við það að dómsmálaráðherra landsins sé sífellt að vinna í því að efla öryggi borgaranna jafnframt því að vera stöðugt vakandi fyrir nýjum aðferðum við að efla löggæslu og uppræta almenna glæpastarfssemi. Telji hann að þörf sé að því að efla ákveðnar deildir innan lögreglunnar, tollgæslunnar, landhelgisgæslunnar og svo frv. er það hlutverk hans að sjá til þess að svo verði.

En það virðast ekki allir vera sammála um það. Í hvert skipti sem minnst er á eitthvað tengt uppbyggingu lögreglunnar eða á annað tengt öryggis og varnarmálum rísa hárin á vinstrimönnum og fyrr en varir er farið að tala um stríðsleiki og leyniþjónustur. Sérstaklega virðast þingmenn Samfylkingarinnar hafa horn í síðu Björns Bjarnasonar þegar farið er að ræða þessi mál. Björgvin G. Sigurðsson fer einmitt mikinn á heimasíðu sinni og í fréttatímum og segir dómsmálaráðherra vera að stofna íslenska leyniþjónustu.

Björgvin átelur ráðherrann fyrir að ætla að stofna til slíkrar ,,deildar” og getur sér til um inni hald frumvarpsins. Já, hann getur sér til um það því einhverra hluta vegna treysti hann sér til að tjá sig um málið í fréttum NFS síðustu helgi án þess þó að hafa séð frumvarpið sjálft. Hann gerir ósjálfrátt ráð fyrir að Björn Bjarnason ætli að stofna hér leyniþjónustu sem muni skv. orðum Björgvins fara ,,gegn friðhelgi einkalífs og athafnafrelsi með heimildum til hlerana og hverskonar gægjustarfsemi sem skoðanabræður Bjarnar, í líki Bush, hafa trommað upp með í kjölfar hryðjuverkanna í Bandaríkjunum.”

Hvaða rugl er þetta eiginlega? Af hverju getur maðurinn ekki bara fjallað um þetta með málefnalegum hætti eins og fullorðinn maður. Þetta er jafn barnalegt og þegar aðrir þingmenn Samfylkingarinnar sökuðu Björn um hervæðingu vegna fjölgunar stöðugilda í sérsveit lögreglunnar. Þingmennirnir tala og haga sér eins og þeir séu í framhaldsskóla pólitík. Er það óeðlilegt að í 300 þúsund manna samfélagi að hér starfi um 50 manna sérsveit? Er óeðlilegt að sjálfstæð þjóð hafi sterka og góða löggæslu á öllum sviðum? Þeir telja greinilega svo vera. Eða haga þeir sér svona eins og krakkar af því að frumvarpið kemur frá Birni Bjarnasyni?

Björgvin reyndar opinberar vanþekkingu sína og persónulega andúð á dómsmálaráðherra landsins þegar hann segir á síðu sinni, ,,en engan skyldi undra þó að öll viðvörunarljós blikki nú af fullum krafti þegar jafn mikil loðmulla og þetta kemur frá Birni Bjarnasyni.”

Einmitt. Þegar dómsmálaráðherra sinnir starfi sínu þá kvikna viðvörunarljós hjá þingmönnum Samfylkingarinnar. Ekkert er hins vegar að frétta af stefnu flokksins í þessum málum. Einhvern tímann skammaðist núverandi formaður yfir því að Íslendingar ættu ekki þyrlur sem gætu tekið eldsneyti á lofti. Það væri svo sem athyglisverð gagnrýni en ef að hún hefði eitthvað kynnt sér málin þá myndi hún vita að Bandaríkjamenn eru þeir einu sem hafa slíkan búnað til umráða. Ég er farinn að halda að ekki einn einasti maður hafi nokkuð vit á þessum málum í flokknum. Formaðurinn sjálfur virðist alla vega ekki hafa það og því kannski ekki hægt að gera kröfu um að aðrir í flokknum geri það.

Gísli Freyr Valdórsson

Hvers er að vænta í Ísrael og Palestínu?

Páll Skúlason fyrrverandi háskólarektor, sagði að gagnrýnin hugsun væri lykillinn að þekkingu í fílutímum um árið. Ég hef reynt að tileinka mér hana og reynt að beita sem tæki þar sem við á. Það er kannski ekki þörf á því við lestur Baggalúts en við fréttaáhorf er gott að reyna að skoða málin frá fleiri en einni hlið.

Undanfarin tíu ár hefur fréttaflutningur frá botni miðjarðarhafs verið einhliða. Það virðast engin takmörk á hörmungum Palestínumanna og hörku Ísraelsmanna, nánast allt var á einn veg í fréttatímanum, Palestínumenn góðir, Ísraelar vondir. Það er við þessi skilyrði þar sem maður á að spyrja spurninga, getur það verið, að allt sé eins og sagt er?

Vinasamtök Palestínu eru framarlega í fjölmiðlum en vinir Ísraels láta lítið fyrir sér fara.  Þetta allt hvetur mig til að skoða fleira en það sem berst frá Reuters, AP og palestínsku heimastjórninni. Ég hef að auki eina ómálefnalega ástæðu fyrir því að hafa varann á þegar vinasamtök Palestínu hér á landi hefja upp raust sína. Þar stendur fremst fólk sem sífellt hefur haft rangt fyrir sér í alþjóðamálum og þegar maður lítur yfir veg þeirra þá blasir við óbeit á því þjóðskipulagi sem við og nágrannar okkar búa við.  Ég trúi ekki orði af því sem fólk sem boðar einhliða afvopnun sem lausn gegn kommúnisma segir. Þetta eru kannski ekki málefnaleg rök en þau byggja á reynslu.

Línurnar eru ekki skýrar fyrir botni Miðjarðarhafs, þær liggja þvers og kruss.  Það eru þó nokkur atriði sem þarf að halda til haga þegar fjallað er um Ísrael og deilur arabaþjóða við Ísraelsmenn.

1. Ísrael er lýðræðisríki og þegnar landsins, gyðingar, kristnir og arabar geta kosið sér stjórnvöld.

2. Raunverulegt lýðræði er nánast óþekkt hugtak í þeim löndum sem umlykja Ísrael.

3. Þátttaka í stjórnmálum í Ísrael er ekki einskorðuð við gyðinga, þar taka þátt kristnir og múslímar. Gyðingum og oftast kristnum einnig, er meinuð stjórnmálaþátttaka í flestum ríkjum araba.

4. Stjórnarandstaða starfar í Ísrael.

5. Minnihlutahópar eiga lögvarin réttindi í Ísrael.

6. Ísrael er eina landið í þessum heimshluta þar sem samkynhneigðir njóta réttinda.

7. Það var Jórdaníukonungur sem skipaði hertöku Vesturbakkans og staðfastlega neitaði í tæp 20 ár að veita Palestínumönnum nokkra sjálfstjórn þar og reyndar ofsótti Palestínumenn af þrótti.

8. Einræðisherrar og ofbeldismenn fjármagna sjálfsmorðssprengjuárásir þannig að afkoma fjölskyldu morðingjans er trygg um alla tíð.

Að þessum örfáu atriðum sögðum þá mega menn ekki ruglast á þeirri aðstöðu sem Ísrael er í, rétti þeirra til að tryggja öryggi sitt og á skipulögðu ofbeldi. Ég er þeirrar skoðunar að þeir fari gjarnan offari, (stundum er það augljóst), en það má ekki gleymast að landið er í herkví og hefur verið frá stofnun þess.

Leiðtogar Ísraels eru ekki alltaf viðkunnanlegt fólk, en þeir hafa umboð sitt frá þegnum sínum. Hvaðan þiggja Sýrlandsforseti og Jórdaníukonungur umboð sitt? Þjóðarleiðtogar kalla eftir útrýmingu ísraelsku þjóðarinnar, börn eru send hlaðin sprengiefnum til að myrða saklausa, konum er gefið „tækifæri” til að rétta heiður fjölskyldunnar og drepa sig og aðra strætisvagnaferðalanga. Sápuóperur eru látnar snúast um gyðingatrúflokka sem leggja sér mannakjöt til munns. Þetta er fjármagnað af gjöfum og styrkjum vesturlandabúa.  Ef milljarðarnir sem Arafat stakk undan hefðu farið í að byggja skóla og heilsugæslu þá væri ástandið annað í Palestínu.

Mér dettur ekki í hug að halda því fram að Ísrael sé gósenland, því fer fjarri, þetta er land í herkví, með gallað pólitískt kerfi sem gefur ósveigjanlegum smáflokkum alltof mikil völd. En það er þó land þar sem þegnunum er treyst til að fara með sín mál sjálfir og velja sér stjórn. Ríki þar sem slíkt er ekki leyft eiga ekki upp á mitt pallborð.  Það er mjög áhugavert að fylgjast með hvernig mál eru að þróast núna, Írönum og Sýrlendingum er mikið í mun að reyna að koma í veg fyrir að til friðar horfi.  Sýrlendingar eru að reyna að beina athyglinni frá vandræðum sínum í Líbanon og forseta Íran virðist vera mest í mun að verða óskoraður „óvinur Bandaríkjanna númer eitt. “

Ef Ísraelar og Palestínumenn fá að vinna úr sínum málum með stuðningi aðþjóðasamfélagins en litlum afskiptum, þá er einhvers að vænta.  Ef blóðþyrstum einræðisherrum er haldið í skefjum eða þeim kennd lexía þá er einhvers að vænta. Ef alþjóðasamfélagið styður Íraka til sjálfstjórnar og lýðræðis, þá er einhvers að vænta.  Ef Írak er látið afskiptalaust þá er öruggt að allt fer á verri veg en var og Palestínumenn munu fyrstir bera skarðan hlut frá því borði.

Friðjón R. Friðjónsson
fyrrum varaformaður SUS og áhugamaður um frið.

Greinin birtist áður í Íslenska leiðin - blaði stjórnmálafræðinema við HÍ

Mánudagspósturinn 6. febrúar 2005

Teikningamálið svokallað hefur sennilega ekki farið framhjá neinum undanfarna daga eins áberandi og það hefur verið í fjölmiðlum síðan það komst í hámæli um síðustu helgi. Málið er þó mun eldra en það og hefur verið í gangi allt frá því danska dagblaðið Jótlandspósturinn birti tólf skopmyndir af Múhameð spámanni múslima í lok september á síðasta ári. Tilgangur blaðsins var að kanna stöðu tjáningafrelsis í landinu eftir að hafa orðið þess áskynja að danskir teiknarar þyrðu ekki að teikna Múhameð af ótta við ofbeldi af hálfu róttækra múslima, en samkvæmt íslam er bannað að myndgera hann. Ekki er ætlunin að fara að fara yfir alla forsögu málsins að öðru leyti enda hefur málið nú heldur betur fengið athygli heimspressunar eftir að hún svo gott sem hunzaði það mánuðina á undan. Flestir ættu því að vera meðvitaðir um þá öldu ofbeldisaðgerða og mannfyrirlitningar sem róttækir múslimar hafa gripið til gegn Evrópumönnum á undanförnum dögum en þó einkum frændum okkar Dönum.

Söguleg ástæða bannsins við því að myndgera Múhameð mun vera ótti við skurgoðadýrkun á meðal múslima. Reyndar er sömuleiðis bannað samkvæmt íslam að myndgera Jesú Krist, Móse og Abraham sem múslimar líta sömuleiðis á sem spámenn. Þeir hafa þó hingað til ekki krafizt þess að látið yrði af því á Vesturlöndum að myndgera þá og virðast hafa getað unað því án þess að bregðast við eins og raunin hefur verið vegna teikninganna í Jótlandspóstinum. Reyndar munu vera mjög skiptar skoðanir innan íslamska heimsins hvort í lagi sé að myndgera Múhameð og aðra þá sem múslimar líta á sem spámenn. Fyrir vikið hafa allir þessir aðilar ósjaldan verið myndgerðir í gegnum aðildarnar án þess að það hafi haft sérstakar afleiðingar og þ.á.m. af múslimum. Það þarf ekki einu sinni að fara langt aftur í tímann til að finna fjölmörg dæmi um að geðar hafi verið myndir af Múhameð í einu eða öðru sambandi án þess að það hafi kallað á einhver viðbrögð úr röðum múslima eins og ýmsir hafa orðið til að benda á að undanförnu.

Einhver kann að segja að annað sé um að ræða í tilfelli dönsku skopmyndanna þar sem um er jú að ræða skopmyndir. Staðreyndin er hins vegar sú að þessar myndir eru sárasaklausar samanborið t.d. við myndir sem birtast daglega í arabískum dagblöðum þar sem trúarleg tákn kristinna manna og gyðinga eru móðguð gróflega. Gyðingar eru sýndir á staðlaðan hátt með stór bogin nef og ósjaldan étandi börn eða drekkandi blóðið úr þeim svo dæmi sé tekið. Þetta þykir ófáum múslimum greinilega í góðu lagi en verða síðan brjálaðir (þegar það hentar þeim greinilega) ef birtar eru myndir af Múhameð. Tvöfeldnin er alger. Margir líta annars svo á að söguleg ástæða banns íslam við myndbirtingu Múhameðs sýni með skýrum hætti að því sé í rauninni aðeins beint að múslimum sjálfum, enda ólíklegt að aðrir en þeir sem aðhyllast íslam fari að tilbiðja líkneski eða myndir af honum.

Deilan um skopmyndirnar í Jótlandspóstinum byggist annars fyrst og síðast á árekstri ólíkra menningarheima, ólíkra hugmynda um lífið og tilveruna og hvernig hlutirnir eigi að ganga fyrir sig í samfélaginu. Á sama tíma og okkur vesturlandabúum tókst á löngum tíma og ósjaldan með miklum erfiðismunum að koma á ákveðinni aðgreiningu á milli verandlegs og andlegs valds er þetta allt í einum graut – eins og einhver orðaði það – víðast hvar í hinum íslamska heimi; stjórnmál, trúmál og fjölmiðlar. Frelsi fjölmiðla í þessum heimi er á vestrænan mælikvarða fyrir vikið yfirleitt ekki upp á marga fiska. Það er því sennilega nokkuð ljóst að skopmyndir Jótlandspóstsins eru aðeins brot af miklu stærra máli, uppsafnaðri spennu á milli ólíkra heima sem öfgamenn í röðum múslima hafa séð sér hag í að losa um með því að blása málið upp í hinum íslamska heimi með lygum, blekkingum og röngum upplýsingum um málið.

Fyrir ófáum múslimum er það því ekkert óeðlilegt að ríkisvaldið ritskoði fjölmiðla ef þannig ber undir. Kröfur róttækra múslima um að dönsk stjórnvöld beiti sér gegn Jótlandspóstinum og ritskoði hann koma því ekki beint á óvart. Slíkt þykir okkur á vesturlöndum út í hött og ekki koma til greina. Múslimar taka að auki flestir trú sína mjög alvarlega enda allajafna innprentað það allt frá bernsku. Þess utan skilst mér að t.a.m. í Saudi-Arabíu sé það hreinlega dauðasök að hverfa frá íslam. Trúin skiptir múslima þannig séð almennt miklu meira máli en tjáningarfrelsið eða prentfrelsið. Múslimum er einfaldlega kennd skilyrðislaus virðing fyrir trú sinni sem í sjálfu sér er vitanlega ekkert óeðlilegt. Hins vegar gera þeir ófáir þá kröfu einnig til allra annarra að þeir virði íslam með sama hætti og þeir sjálfir.

Frá lýðræðislegum sjónarhóli er sú krafa hins vegar algerlega óásættanleg. Ekki aðeins vegna þessað okkar skilningur á tjáningarfrelsinu felur í sér frjálst val um það hvaða skoðanir við höfum á hlutunum, þ.m.t. trúarbrögðum, heldur einnig og ekki síður vegna þess að maður getur ekki borið virðingu fyrir trúarbrögðum (frekar en skoðunum) sem maður telur röng. Frá lýðræðislegum sjónarhóli er hins vegar hægt að bera virðingu fyrir rétti manna til að aðhyllast þau trúarbrögð sem þeir kjósa alveg eins og maður getur virt rétt manna til að hafa þær skoðanir sem þeir kjósa jafnvel þó maður fyrirlíti skoðanirnar sem slíkar. Ástæðan fyrir þessu er auðvitað sú einfalda staðreynd að þó skoðanir fólks eða trúarbrögð geti verið mismunandi þá er réttur þess til að aðhyllast þau trúarbrögð sem það kýs eða hafa þær skoðanir sem það kýs hinn sami í lýðræðislegu samfélagi.

Það má deila um það hvort rétt eða skynsamlegt hafi verið af Jótlandspóstinum að birta skopmyndirnar umdeildu en það breytir því ekki að frá lýðræðislegum sjónarhóli var blaðið í fullum rétti til þess. Ákvörðunin var ritstjórnar blaðsins og annarra ekki. Þannig virkar prentfrelsið. En frelsi fylgis alltaf ábyrgð og hún felst í því að Jótlandspósturinn í þessu tilfelli, eins og aðrir, þarf að bera ábyrgð á gjörðum sínum og ákvörðunum fyrir dómi ef þannig ber undir. Dagblað eins og Jótlandspósturinn gæti ennfremur staðið frammi fyrir því að lesendur þess hættu að kaupa það í hópum vegna þess að þeim líkaði ekki vinnubrögð þess. Eða, eins og gerðist hér á landi fyrir skömmu, að safnað væri undirskriftum þar sem skorað væri á blaðið að breyta ritstjórnarstefnu sinni eða biðjast jafnvel afsökunar á einhverju. Það er einu sinni mikill munur á því að skora á ritstjórn dagblaðs við slíkar aðstæður og krefjast einhvers af því eins og gert var í Danmörku. Ákvörðunin er síðan algerlega þeirra sem standa að viðkomandi blaði.

Þetta eru dæmi um þær lýðræðislegu og friðsömu leiðir sem hægt er að fara til að lýsa skoðun sinni á því efni sem fjölmiðlar kjósa að birta. Það þarf hins vegar ekki að fara mörgum orðum um hversu forkastanleg þau viðbrögð eru sem við höfum orðið vitni að á undanförnum dögum við skopmyndum Jótlandspóstsins. Málið í kringum skopmyndirnar snýst þannig í grundvallaratriðum um að standa vörð um vestrænt tjáningafrelsi hvað sem mönnum annars kann að finnst um birtingu myndanna sem slíkra. Það má því með sanni segja að við séum öll Danir núna!

Hjörtur J. Guðmundsson
hjorturg(a)hi.is

(Myndirnar hér að ofan eru frá mómælagöngu róttækra múslima í London á dögunum)

Fáir hægri menn í Sjálfstæðisflokknum á Akureyri

Fríður og breiður hópur miðju manna berst nú um sætin í prófkjöri Sjálfstæðisflokksins á Akureyri. Það væri óskandi að einu kratarnir í framboði væru þau Oktavíu Jóhannesdóttir og Sigurbjörn Gunnarsson sem bæði eru ný gengin í flokkinn og eru yfirlýstir kratar. En svo er ekki. Sjálfstæðisflokkurinn er víða orðinn einhverskonar krata flokkur.

Í Íslendingi (blaði Sjálfstæðisfélaganna á Akureyri) kynna frambjóðendur sig í stuttu máli, og óhætt er að segja að ekki fari mikið fyrir hægri sjónarmiðum.

Stefnumálin eru misjöfn, og hér koma nokkur dæmi: Hið opinbera á að skaffa stóriðju, stofnanir og stjórnsýslu til Akureyrar. (Stofnanir mega vera á Akureyri fyrir mér, en best væri auðvitað að leggja sem flestar af þeim niður.) Leikskólar eiga að vera ,,gjaldfrjálsir” (sem þýðir á manna máli að það lendir á þeim sem ekki nýta leikskólanna að borga fyrir þjónustuna), sumir tala um umhverfismál, skipulagsmál og góða skóla, og þeir betri jafnvel um valfrelsi í skólamálum. Heitasta málið er að sjálfsögðu loforð um félagslegar úrbætur fyrir aldraða. Það má gera vel við aldraða, en hvar eru hægri áherslunnar? Einu sinni var Sjálfstæðisflokkurinn nú sagður vera til hægri.

Hjarta hægri stefnunnar er að tryggja að menn fái notið ávaxta verka sinna. Það fá menn ekki gert meðan að krumlur sveitafélagsins seilast með áfergju í vasa fólks í formi hárra fasteignagjalda, hámarks útsvars og ýmiskonar gjalda. Hægri flokkur á að leggja höfuð áherslu á aðhald í rekstri sveitafélagsins, svo hægt sé að lækka álögur og gjöld. Einstaklingarnir eiga að fá að halda eftir sem mestu af eigin fé, og stjórnmálamennirnir að fá sem minnst.

Af 20 frambjóðendum Sjálfstæðisflokksins er aðeins einn einasti maður sem nefnir aðhald og lægri gjöld. Það er Guðmundur Egill Erlendsson. Í stefnuyfirlýsingu Guðmundar segir: ,,Meira aðhald - Með endurskoðun útgjalda bæjarins er hægt að lækka fasteignaskatta og gjöld.” Þessi setning er eins og vin í félagshyggju eyðimörk Íslendings. Þetta er þó engan veginn róttæk eða nýstárleg hugsun – bara eðlileg klassísk Sjálfstæðishugsun.

Þess má reyndar geta að skrímsli nokkurt sem heitir Jöfnunarsjóður sveitarfélaga gerir sveitarfélögum erfitt fyrir með að lækka útsvarið. Þau sveitarfélög sem ekki eru með hámarks útsvar fá minni framlög úr sjóðnum. Af þessum sökum veigra menn sér við að lækka útsvarið. Þannig hefur hinu opinbera tekist að búa til stofnun sem tryggir hámarks skattpíningu sem víðast. Skattpíningasjóður sveitarfélaganna.

Það er augljóst að hægri menn ættu að fylkja sér um Guðmund Egil. Hann er eini maðurinn sem hefur dug til að boða meira aðhald og lægri gjöld.

Sindri Guðjónsson

Verum góð við múslima annars...

Vesturlöndin eiga að lifa í ótta við múslima í dag. Það eru allavega skilaboðin sem okkur berast frá miðausturlöndum daglega nú orðið. Eins og flestir hafa tekið eftir rennur nú heitt blóð á svæðinu vegna skopteikninga um Múhameð spámann. Það er ekki nóg með að danskar vörur hafi verið fjarlægðar úr verslunum í múslimaríkjunum heldur hópast almenningur nú út á götur, brennir danska fánann (og þann norska ef hann er við höndina) og kallar á hefndir fyrir niðurlægingu ,,spámannsins” sem var víst svona móðgaður.

Nú á auðvitað ekki að gera lítið úr trú manna, en það þýðir ekki að það sé bannað að gera grín að (og jafnvel gera lítið úr) trúarbrögðum yfir höfuð. Við sem erum kristin hoppum ekki hæð okkar þó einhver geri lítið úr frelsara okkar. Hann er ekkert minni frelsari fyrir vikið og trúin er alveg sú sama. Nú má vel vera að Múhameð spámaður þurfi á vörninni að halda. Hann er kannski minni maður við það að einhver teikni mynd af honum, og hvað þá grínmynd. Hann er kannski bara með minnimáttarkennd yfir því að það var víst Jesús einn sem reis upp frá dauðum á þriðja degi. Eg man allavega ekki eftir því að Muhammed hafi tekist það.

Í sumum löndum miðausturlanda er verið að þjálfa unga menn til að fremja hryðjuverk einn daginn. Allt í nafni Allah. Þeim er kennt að vesturlandabúar og aðrir ,,heiðingjar” séu vondir og þar með réttdræpir. [1] Eilíf himnavist og fjöldinn allur af hreinum meyjum fylgir víst með í kaupunum ef þér tekst að deyja svokölluðum píslavottardauða. Öll vestræn gildi eru einskis metin. Konur hafa nánast engin réttindi. Hommar eru annaðhvort niðurlægðir eða líflátnir. Að sama skapi er umburðarlyndið gagnvart kristnum ekkert.

Á vesturlöndum (og þar er Ísland engin undantekning) er sífellt tönglast á því að við verðum að virða aðra menningarheima og alls ekki, alls ekki gera lítið úr islamstrú. Við lærum að þrátt fyrir menn eins og Osama bin Laden sé islamstrú í heild sinni friðsamleg trú og að lítið mál sé fyrir krisna og múslima að búa saman í sátt og samlyndi. Nú vil ég alls ekki halda því fram að islam sé ekki friðsamleg trú en umburðalynd er hún ekki. Það eitt er víst.

Í miðausturlöndum er í lagi að kalla fram á útrýminga heilla þjóða, s.s. Ísraels, kalla á dauða ákveðinna stjórnmálamanna og brenna fána vestrænna þjóða. En að vestrænir menn teikni myndir af spámanninum eða fjalli á einhvern hátt gagnrýnið um íslam? Nei, það er bannað. Þá er sendiráðunum lokað, vörur fjarlægðar og sendar sprengjuhótanir.

Við skulum samt ekki gleyma því að þetta var byrjað áður en ráðist var inn í Írak árið 2003 og þetta var byrjað áður en Bush var kosinn forseti. Osama bin Laden og hans líkir hata ekki aðeins Clinton eða Bush, þeir hata vestræn gildi og allt sem við stöndum fyrir.

Og allir verða hræddir ef einhver ögrar múslimum. Og það er ekki af virðingu við trúarbrögðin, það vill bara enginn verða sprengdur í loft upp.

Gísli Freyr Valdórsson

[1] Þetta á auðvitað ekki við um alla múslima en þessi skoðun er hins vegar útbreidd meðal margra múslima og á henni vinna hryðjuverkamenn.

Mánudagspósturinn 30. janúar 2006

Forysta Samfylkingarinnar segist vilja lækka virðisaukaskatt á matvælum hér á landi og er auðvitað alltaf góða gjalda vert þegar rætt er um skattalækkanir hver svo sem það gerir. Helzti gallinn við hugmynd Samfylkingarinnar er hins vegar sá að það er svo gott sem útilokað að flokkurinn muni nokkurn tímann beita sér fyrir því að hún verði framkvæmd jafnvel þó flokkurinn kæmist í ríkisstjórn. Samfylkingin er nefnilega ekki í eðli sínu flokkur skattalækkana þó forystumenn hans slái um sig með yfirlýsingum í þá veru annað slagið í von um að ná einhverju fylgi frá Sjálfstæðisflokknum. Framganga Samfylkingarinnar í R-listasamstarfinu í Reykjavík á undanförnum árum hefur sýnt svo um munar að flokkurinn er þvert á móti – rétt eins og allir aðrir vinstriflokkar – flokkur skattahækkana.

Hugmyndir Samfylkingarinnar ganga annars út á að lækka virðisaukaskattinn á matvælum (það sem flokkurinn kallar jafnan matarskattinn til að ná betur til fólks) úr 14% og niður í 7%. Þetta er nokkuð sérstakt í ljósi þess að á sama tíma vill flokkurinn að Ísland gangi í Evrópusambandið. Ef það gerðist að Ísland gerðist aðili að sambandinu myndu íslenzk stjórnvöld þar með skuldbinda sig, líkt og stjórnvöld í öðrum aðildarríkjum sambandsins, til að hafa virðisaukaskatt á allri þjónustu og vörum á bilinu 15-25%. Að vísu er mögulegt að fá undanþágur frá þeirri reglu en það yrðu öll aðildarríkin að samþykkja einróma samkvæmt reglum Evrópusambandsins. Þess utan er það auðvitað vel þekkt staðreynd að hvers kyns undanþágur frá meginreglum sambandsins eru ekki í boði heldur í mesta lagi einhvers konar tímabundinn aðlögunartími.

Út af fyrir sig eru það auðvitað engar fréttir að Samfylkingin tali í hringi og að lítið samhengi sé í stefnumálum flokksins og yfirlýsingum forystumanna hans. Sem aftur er sjálfsagt skýringin á því hversu fylgið hefur hrunið af flokknum á undanförnum mánuðum eða allt frá því Ingibjörg Sólrún Gísladóttir var kjörin formaður hans í maí á síðasta ári. Samkvæmt nýjustu skoðanakönnun á fylgi stjórnmálaflokkanna, sem gerð var af Félagsvísindastofnun Háskóla Íslands fyrir Morgunblaðið, mælist Sjálfstæðisflokkurinn með 44,7% fylgi en Samfylkingin ekki nema 23,6%. Þetta eru nýjar lægðir fyrir Samfylkinguna og verður að fara einhver ár aftur í tímann til að finna jafn lélega útkomu hjá flokknum í skoðanakönnun. Munurinn á flokkunum tveimur er rúmt 21%.

Það er því varla að furða að margir klóri sér í kollinum og furði sig á því hvers vegna flokksmenn í Samfylkingunni voru að skipta um formann á síðasta ári. Ingibjörg Sólrún átti víst að rífa fylgi flokksins upp og gera hann að stærsta stjórnmálaflokki landsins. Eitthvað sem virðist vera eina raunverulega stefnumál hans. Eins og staðan er í dag virðist það ekki beint vera að fara að gerast. Það verður annars fróðlegt að sjá hver niðurstaðan verður í skoðanakönnun Gallup á fylgi flokkanna í janúar sem væntanlega verður birt upp úr næstu mánaðarmótum.

Hjörtur J. Guðmundsson
hjorturg(a)hi.is

Kaldar kveðjur til ungra frambjóðenda

Hvað verður til þess að Jóhanna Sigurðardóttir þingmaður Samfylkingarinnar tekur sér tíma til að amast yfir frambjóðanda í prófkjöri framsóknarmanna til borgarstjórnarkosninga á komandi vori? Nú get ég svo sem ekki svarað því fyrir hennar hönd og ekki hef ég neitt á móti henni Jóhönnu, langt því frá. Ég hef meira að segja áður sagt hér á síðuni að mér finnist hún skemmtilegur þingmaður og oftar málefnalegri en kollegar hennar á vinstri vængnum. En núna tók Jóhanna að ég held vitlausan pól í hæðina. Í grein á síðu sinni sér hún ástæðu til að skammast út í hina og þessa sem vogað hafa sér að fara í prófkjör í borginni.

Jóhanna segir í grein sinni ,,... Björn Ingi er sagður frambjóðandi helstu forystu og áhrifamanna í flokknum. ... sem er nánasti samstarfsmaður formanns flokksins og forsætisráðherra og nýtur stuðnings krónprinsins Árna Magnússonar vekur upp spurningar. Hver borgar fyrir þetta yfirþyrmandi auglýsingaflóð fyrir frambjóðandann, sem virðist vera að slá út Gísla Martein hjá íhaldinu og þótti ýmsum þó nóg fyrir? ”

Bíddu nú við, á Björn Ingi að gjalda fyrir það að vera aðstoðarmaður forsætiráðherra? Er eitthvað athugavert við það þó að menn taki stefnu í pólitík? Hefur enginn sem er nálægur Ingibjörgu Sólrúnu nokkru sinni farið í pröfkjör eða annars konar pólitískt framboð? Og bíddu nú við, er á annað borð slæmt að vera náinn áhrifa- og fyrstumönnum í stjórnmálaflokk? Eru áhrifa- og forystumenn vondir menn? (eða konur ef því er að skipta?)

Og annað, getur Jóhanna upplýst hverjir þessi ,,ýmsir” eru sem þótti nóg um baráttu Gísla Marteins fyrir nokkrum mánuðum? Hvað á þetta eiginlega að þýða? Hvað veit Jóhanna um það hvað Gísli Marteinn eða aðrir frambjóðendur eyddu í prófkjör sitt í haust? Það er ekkert sem bendir til þess að Gísli Marteinn hafi eytt meira fjármagni í sína baráttu heldur en mótherji hans í prófkjörinu. Það eru heldur köld skilaboðin sem ungir frambjóðendur fá frá þeim sem fyrir sitja.

En jæja, áfram heldur Jóhanna, ,,Grannt mun verða fylgst með því hvort og þá hvernig frambjóðandinn mun gera grein fyrir útgjöldum og tekjum af þessari prófkjörsbaráttu? Flokkur þessa frambjóðenda hefur ásamt íhaldinu ítrekað staðið í vegi þess að lögleitt verði lög um upplýsingar um fjármál stjórnmálaflokka? ... Og hver borgar brúsann í kosningabaráttu flokksins? Eru einhver hagsmunatengsl þar að baki? Eru það sömu aðilar og styðja flokkinn fjárhagslega í kosningum og eru nú að styðja nánasta samstarfsmanns formanns flokksins og forsætisráðherra með fjárframlögum- frambjóðandans”

Eg býst þá líka við að Jóhanna muni fylgjast grannt með því hverjir styrkja framboð Stefáns J. Hafsteins, Dag B. Eggertssonar og auðvitað núverandi borgarstjóra, Steinunnar Valdísar. Það er auðvitað engin hætta á hagsmunartengslum þegar borgarstjóri fer í prófkjör??

Ætlar Jóhanna líka að fara fram á að Össur og Ingibjörg upplýsi hverjir styrktu framboð þeirra til formanns s.l. vor? Síðan geri ég líka ráð fyrir að þeir sem styrkja Össur, Ingibjörgu, Stefáns J, Dag B, og Steinunni Valdísi komi ekki til með að styðja flokkinn í komandi kosningum. Ekki viljum við nein hagsmunatengsl, er það nokkuð?

Og flokkur Björns Inga og ,,íhaldið” hefur víst komið í veg fyrir að lög um fjármál stjórnmálaflokka gangi í gegn. Þetta er auðvitað til skammar sérstaklega þar sem fjármál Samfylkingarinnar liggja öllum opin og hefur flokkurinn sýnt frábært fordæmi með þessu stóra baráttumáli sínu.

Í raun er mér alveg sama hverjir styðja einstaka frambjóðendur eða flokka. Það er þeirra einkamál. En Jóhanna getur ekki ráðist með þessum hætti á Björn Inga, Gísla Martein eða aðra unga menn sem eru að fóta sig í pólitík. Skoðanir hennar eru aðeins í orði en ekki á borði. Eg vona að Jóhanna fari ekki frekar inn á þessa braut.

Gísli Freyr Valdórsson

Vitleysisumræða um skattamál

Það er meiri vitleyisumræðan sem er í gangi í þjóðfélaginu um skattamál. Stjórnarandstæðingar, með Stefán Ólafsson félagsfræðaprófessor í broddi fylkingar, hafa beinlínis haldið því fram að ríkisstjórnin hafi sagt ósatt um að skattar hafi lækkað á Íslandi vegna þess að skattbyrðin í landinu hafi aukizt. Staðreyndin er hins vegar sú að þetta er auðvitað tvennt ólíkt. Ríkisstjórnin hefur aldrei haldið því fram að skattbyrðin hafi minnkað heldur skattarnir sem slíkir í prósentum talið. Hins vegar hafa þær skattalækkanir, og aðrar kærkomnar efnahagsumbætur sem ríkisstjórnin hefur staðið að á undanförnum árum, leitt til aukinna umsvifa og velmegunar í landinu og þar með meiri verðmætasköpunar og hærri tekna landsmanna. Þetta hefur aftur þýtt að í krónum talið er fólk að greiða meira til ríkisins í dag en t.d. fyrir áratug þó prósentuhlutfallið hafi lækkað verulega. En fólk hefur líka á móti haft úr miklu meiru að moða en nokkurn tímann áður. En það minnast stjórnarandstæðingar ekkert á enda ekki heppilegt fyrir þeirra áróður.

Vefþjóðviljinn hefur m.a. fjallað um þetta mál í nokkrum pistlum að undanförnu og útskýrt hvernig í þessum málum liggur. Í einum slíkum vitnar hann í einn af fjölmiðlapistilum Ólafs Teits Guðnasonar í Viðskiptablaðinu og segir síðan: „Fyrir utan þau dæmi sem Ólafur Teitur tekur hér, þá má ímynda sér að maður nokkur hafi í laun nákvæmlega 100 þúsund krónur umfram svokölluð skattleysismörk. Ef hann myndi skyndilega lækka í launum um þennan hundraðþúsundkall þá gæti hann auðvitað glaðst yfir því að „skattbyrði“ hans hefði lækkað með mjög afgerandi hætti. En það er ekki víst að honum þættu skiptin góð. Aukin „skattbyrði“ getur verið til marks um að það hafi einfaldlega hlaupið á snærið hjá launamanninum.“

Málflutningur stjórnarandstæðinga hefur þess utan allur snúist um einhver meint ósannindi ríkisstjórnarinnar sem enginn fótur er fyrir eins og kemur fram hér á undan. Málið í heild er þannig alfarið eignað ríkisstjórninni þó staða mála í landinu í heild hafi verið til umræðu. Þ.m.t. staðan hjá sveitarfélögunum í landinu s.s. Reykjavíkurborg sem er langfjölmennasta sveitarfélags landsins eins og kunnugt er. Þar hafa vinstrimenn ráðið ríkjum sl. 12 ár og beinlínis stundað það allan þann tíma í síauknum mæli að hækka skatta og álögur á borgarbúa auk þess að finna upp ófáa nýja skatta og margfalda skuldir borgarinnar. Skattbyrðin í Reykjavíkurborg, sem hefur gríðarleg vægi í þessu dæmi í krafti fólksfjölda, hefur því ekki bara aukizt stórlega á undanförnum árum heldur skattarnir sem slíkir sömuleiðis í prósentum talið.

Og svo þykjast stjórnarandstæðingar vera þess umkomnir að skammast út í ríkisstjórnina í þessu sambandi og það á algerlega uppskálduðum forsendum. Skattbyrðin á Íslandi hefur vissulega aukizt en það er ekki vegna þess að skattar sem slíkir hafi hækkað heldur fyrst og fremst vegna þess að velmegun landsmanna hefur aukizt gríðarlega á síðastliðnum árum vegna efnahagsumbóta ríkisstjórnarinnar eins og Indriði H. Þorláksson, ríkisskattstjóri, hefur m.a. staðfest. Það er hins vega ljóst að ef vinstrimenn komast einhvern tímann í ríkisstjórn þá munu skattar sem slíkir ekki aðeins hækka verulega heldur einnig skattbyrðin sem afleiðing af því. Hvernig staðið hefur verið að málum í Reykjavík í valdatíð R-listans er til marks um það.

Hjörtur J. Guðmundsson
hjorturg(a)hi.is

Mánudagspósturinn 23. janúar 2006

Fyrir jól var greint frá því í fjölmiðlum að Bandalag starfsmanna ríkis og bæja (BSRB), með Ögmund Jónasson þingflokksformann og þingmann Vinstrihreyfingarinnar – græns framboðs í broddi fylkingar, hefði ákveðið að styrkja frjálsu félagasamtökin Mannréttindaskrifstofu Íslands um eina milljón króna fyrir þetta rekstrarár. Sú upphæð kemur vitanlega úr vasa launþega sem skyldaðir eru til að greiða til samtakanna hluta af launum sínum í hverjum mánuði. Af sama tilefni krafðist BSRB þess að ríkið tryggði rekstur félagsskaparins í framtíðinni - þ.e. með fjármunum okkar skattgreiðenda. Þann 22. desember sl. sendi ég vegna þessa svohjóðandi fyrirspurn til BSRB í gegnum heimasíðu samtakanna:

“Mig langar mjög að forvitnast um það í hvaða aðstöðu BSRB telji sig vera til að krefjast þess að skattborgarar þessa lands fjármagni rekstur frjálsra félagasamtaka á borð við Mannréttindaskrifstofu Íslands? Og í annan stað hvort það sé virkilega skoðun BSRB að frjáls félagasamtök sem starfi að mannréttindamálum á Íslandi eigi ekki að sitja við sama borð þegar kemur að styrkveitingum af opinberu fé? Hvers vegna einn slíkur aðili eigi að njóta sérstakra fyrirgreiðslna í þeim efnum að mati samtakanna?”

Skemmst er frá því að segja að ekkert svar hefur enn borizt við fyrirspurninni frá BSRB og verður að teljast afar ólíklegt að af því verði úr þessu. Og hvers vegna skyldi það vera? Það ætti varla að vera erfitt að svara jafn einfaldri fyrirspurn ef málstaður samtakanna er eins góður og þau vilja væntanlega meina. Nema svo sé einfaldlega ekki. Vinstrimenn hafa einu sinni aldrei átt í neinum vandræðum með að ráðstafa almannafé og löngum verið þeirrar skoðunar að því meira sem almenningur sé neyddur til að greiða í "sameiginlega sjóði" því betra.

Andstæðingar ríkisstjórnarinnar hafa annars ítrekað reynt að nota þetta mál til að koma höggi á hana og rangflutt það á alla kanta í þeim tilgangi. Þeim, sem annars ekki þekkja málið, vil ég t.a.m. benda á þessa grein eftir mig þar sem það er reifað í aðalatriðum.

---

Ánægjulegar skoðanakannanir berast annars þessa dagana um stöðina í Reykjavík. Sjálfstæðisflokkurinn hefur algera yfirburðastöðu í borginni bæði skv. Skoðanakönnum vefsins Heimur.is og Fréttablaðsins. Þetta er annars ekki síður athyglisvert í ljósi þess að flokkurinn var að fá fylgi á þessu bili á meðan á prófkjöri hans stóð sl. haust. Andstæðingar Sjálfstæðisflokksins héldu því þá fram að þetta mikla fylgi skýrðist af prófkjörinu og öllu umstanginu í kringum það.

Nú eru hins vegar liðnir nær þrír mánuðir frá prófkjöri Sjálfstæðisflokksins og enn er flokkurinn að mælast með fylgi á sama róli. Nú eru Samfylkingin og Framsókn í sviðsljósinu vegna sinna prófkjara en það hefur greinilega engin áhrif á stöðu Sjálfstæðisflokksins. Staða hans er einfaldlega gríðarlega sterk.

---

Hins vegar er meiri ljóta vitleysan í gangi í Garðabæ. Hvað er verið að halda prófkjör á annað borð ef það á ekki að virða niðurstöðuna, þ.e. vilja kjósenda? Er þá ekki allt eins gott að hafa bara uppstillingu?? Þetta er alveg fyrir neðan allar hellur. Vilja þessir sömu aðilar ekki líka að eftir að nýtt Alþingi hefur verið kosið í þingkosningum sé farið að krukka í niðurstöðunum til að fullnægja einhverri pólitískri rétthugsun? Einhverjum kvótum?? Fólk er fyrst og síðast einstaklingar og það á að kjósa í prófkjörum og kosningum á þeim forsendum en ekki hvers kyns það er.

---

Annars mun á morgun vera ár síðan ég skrifaði fyrsta Mánudagspóstinn en það var 24. janúar í fyrra. Þeir eru nú orðnir 52 talsins síðan þá.

Hjörtur J. Guðmundsson
hjorturg(a)hi.is

Einkavæðum bókasöfn - II. hluti

Í framhaldi af því sem hér hefur áður verið skrifað um einkavæðingu bókasafna fara hér nokkrar tillögur þeirra sem aðhyllast frjálsan markað og lágmarks fyrirækjarekstur hins opinbera:

Einkavæðing bókasafna myndi létta byrði af hinum almenna skattgreiðenda. Eins og áður sagði þá eru ekki allir sem nota bókasöfn og ættu því ekki að þurfa að greiða fyrir þau.

Einkavæðing bókasafnanna myndi leysa úr læðingi kraft og sköpunargáfu þeirra sem hvað mest vilja sjá bókasöfn opin í samfélaginu. Mannvinir og viðskiptamenn myndu styrkja bókasöfn. Hægt væri að halda söfnun á vegum Félags áhugamanna um bókasöfn og lestur eða eitthvað slíkt. Sjálfboðaliðar gætu leyst af starfsfólk. Nemendur gætu fengið þjalfun með því að vinna á bókasöfnun í samstarfi við skólana. Bókasöfnin gætu rukkað bækurnar á mismunandi hátt, eftir því hversu lengi bókin er leigð, hvort hún sé ný eða gömul og svo frv. Sum bókasöfn myndu kannski loka og selja öðrum eigur sínar. En það er hvort eð er enginn tilgangur að reka þau ef þau bera sig ekki sjálf.

Til að byrja með gætu sveitafélögin átt bókasöfnin en leigt alveg út reksturinn. Það gæti verið fyrsta skrefið í einkavæðingu.

Vinstri menn sem yfirleitt eru á móti einkavæðinu myndu spyrja á eftirfarandi hátt:

Myndu bókasöfnin þá ekki bara loka?
Jú það má vel vera að einhver þeirra loki. En til hvers ættu skattgreiðendur að borga undir eitthvað sem er ekki að bera sig? Tökum Reykjavík sem dæmi. Ef eftirspurn er eftir sjö bókasöfnum og bókabíl þá hefði skynsamur rekstaraðili enga ástæðu til að loka neinu safnanna.

Er þá ekki orðið of dýrt fyrir hinn almenna mann að nota bókasöfn?
Nei, ekki endilega. Bókasafnskort kostar nú 1.200kr á ári. Það er greinilegt að það er langt undir markaðsverði og það eru skattgreiðendur sem borga fyrir þá sem nota söfnin. Fólk þyrfti einfaldlega að sníða sér stakk eftir vexti og gera áætlun um útgjöld sín. Hver fjölskylda þyrfti ekki að kaupa nema eitt kort. Þó að það kostaði kannski fimm til tíu þúsund á ári. Þá veitir það aðgang að gífurlega miklu magni af upplýsingum sem gætu komið sér vel fyrir alla fjölskylduna. Hvað kostar Stöð 2 á ári? Þetta er einfaldlega spurningin um að velja og hafna.

Ef að einkaaðilar ættu bókasöfnin þá hefðu þeir enga ástæðu til að okra á viðskipavinum sínum. Það væri þeirra hagur að fá sem flesta viðskiptavini. Að sama skapi gætu grunnskólar gert samstarfssamning við bókasöfnin um að nemendur þeirra fái einhvers konar aðgang að bókasöfnunum og þannig læri þau að nota þau. Þar með eru bókasöfnin að kynnast hugsanlegum framtíðarviðskiptavinum.

Svo er auðvitað spurning um samkeppni á þessum markaði. Það gæti hver sem er opnað bókasafn telji hann sig hafa til þess bolmagn.

Einkarekstur bókasafna hefur reynst mjög vel t.a.m. í Kaliforníu. Þar eru bóksöfnin í eigu hins opinbera en eru rekin af einkaaðilum. Þeir rekstaraðilar hafa sérhæft sig í rekstri bókasafna og sinna þeim á fleiri stöðum. Þeir hafa gert samning við lögfræðifyrirtæki um innheimtingu sekta og þjónustusamninga við verktaka um viðhald á húsnæði bókasafnanna og þess háttar.

Það er ekkert sem kallar á afskipti hins opinbera af bókasöfnum. Þau ættu að vera einkarekin og síðan seld einkaaðilum.

Gísli Freyr Valdórsson

Martin Luther King Jr og jákvæð mismunun

Nýverið var Martin Luther King Jr minnst í Bandaríkjunum, eins og gert er árlega þann 15.janúar, á afmælisdegi kappans.
Ég mun framvegis bara kalla hann Martein á íslenska vísu.

,,Ég vona að börnin mín muni einn daginn búa í landi þar sem þau verða ekki metin eftir litarhætti, heldur eftir innræti þeirra” sagði Marteinn í sinni frægustu ræðu - ,,Ég á mér draum”.
En því miður hefur draumur hans um ,,litblint” þjóðfélag ekki orðið að veruleika, þó að sitthvað hafi áunnist. Sökum þess sem menn kalla ,,jákvæða mismunun”, er í mörgum tilfellum ekki hægt að líta einungis til verðleika og eiginleika fólks sem sækir um skólavist eða starf hjá vissum stofnunum eða fyrirtækjum í Bandaríkjunum. Líta þarf fyrst á hörundslitinn.

Það er í alla staði fáránlegt og óréttlátt að taka störf frá einum þjóðfélagshóp, til að bæta fyrir það misrétti sem annar þjóðfélagshópur varð fyrir af hendi þriðja hópsins, sem fór illa með fjórða hópinn einhvertímann í fortíðinni. Ég er viss um að Marteinn hafði ekki aðgerðir á borð við ,,jákvæða mismunun” í huga með baráttu sinni. Það er einmitt sökum ,,jákvæðrar mismununar” sem börn Marteins eru við vissar lögbundnar aðstæður ekki metin að verðleikum heldur eftir hörundslit í þágu pólitískrar rétthugsunar.

Menn hafa farið svipaðar leiðir í þágu kvenréttinda víða um heim og er það alveg jafn vitlaust nálgun.

Marteinn var róttækur Baptisti. Hann vitnaði oftsinnis í Fjallræðuna, þar sem segir ,, Rísið ekki gegn þeim, sem gerir yður mein. Nei, slái einhver þig á hægri kinn, þá bjóð honum einnig hina. Og vilji einhver þreyta lög við þig og hafa af þér kyrtil þinn, gef honum eftir yfirhöfnina líka. Og neyði einhver þig með sér eina mílu, þá far með honum tvær... Elskið óvini yðar, og biðjið fyrir þeim, sem ofsækja yður svo að þér reynist börn föður yðar á himnum.”

Marteinn var í alla staði maður sátta, en ekki beiskju, öfundar eða haturs.

Marteinn predikaði aldrei að börn sín ættu að hefna sín börnum þeirra sem beittu Martein og kynslóðirnar á undan honum órétti. Hann þráði aldrei árangur fyrir blökkumenn á kostnað hvítra. Hann trúði á fólk óháð uppruna þess. En demókratar og aðrir velviljaðir vinstrimenn í Bandaríkjunum hafa sagt blökkumönnum að þeir þurfi að reiða sig á ,,jákvæða mismunum” og aðrar ölmusur hvíta mannsins, og margur hefur bitið á agnið. Ómeðvitað eru hvítir menn sem vilja ,,hjálpa” blökkumönnum með þessum hætti að segja þeim að þeir geti ekki hjálpað sér sjálfir. Þeir hafa með þessu gefið óbeint í skyn að hvítir karlar séu betri en annað fólk og hafa í leiðinni haft slæm áhrif á sjálfsmynd þeirra sem þeir þykjast vilja hjálpa.

Eini svarti hæstaréttadómi Bandaríkjanna heitir Thomas Clarence. Hann var að sjálfsögðu skipaður af Repúblíkönum og er mikill hægri íhaldsmaður. Hann er sá dómari sem hefur sýnt jákvæðri mismunum hvað mesta andúð og telur að öll lög og aðgerðir sem fela í sér mismunun að einhverju tagi séu markleysa sem stangist á við stjórnarskránna. Hann hefur lýst því yfir að jákvæð mismunum geri lítið úr afrekum þeirra sem eiga að njóta hennar. Þetta ættu menn að hafa í huga. Líka femínistar.

Sindri Guðjónsson

Mánudagspósturinn 16. janúar 2006

Baugsmiðlarnir eru ekki fjölmiðlar sem starfræktir eru í fjárhagslegum tilgangi heldur pólitískum. Þetta er auðvitað ekkert sem ekki hefur verið vitað lengi. Það má vel vera að forystumenn Baugs skipti sér ekki af rekstri þessara fjölmiðla á hverjum einasta degi, en hvenær sem þeir telja sig þurfa að hafa áhrif á almenningsálitið á Íslandi og móta það eftir eigin vilja og hagsmunum þá eru fjölmiðlar þeirra miskunnarlaust misnotaðir í þeim tilgangi. Í því sambandi þykir gott að hafa mismunandi fjölmiðla í takinu til að koma mismunandi upplýsingum á framfæri, þegar þess gerist þörf, og til mismunandi hópa í þjóðfélaginu – þ.á.m. eitt sorprit. Enda hafa þessir fjölmiðlar löngum forðast það eins og heitan eldinn að flytja fréttir af forystumönnum Baugs sem talizt gætu neikvæðar (ítarlega er fjallað um misbeitingu Baugs á fjölmiðlum sínum í grein Páls Vilhjálmssonar í nýjasta tölublaði tímaritsins Þjóðmál).

Þetta er síðan klárlega ástæðan fyrir því að Jón Ásgeir Jóhannesson, forstjóri Baugs, þvertók fyrir það í tvígang (síðast fyrir rúmri viku) að selja Björgólfsfeðgum DV svo þeir gætu lagt það niður. Hann vildi ekki einu sinni ræða hugsanlegar verðhugmyndir í því sambandi. Einhver kaupsýslumaðurinn hefði nú séð sér leik á borði og kannað hvort hann gæti ekki selt blaðið háu verði fyrst sózt væri stíft eftir því – ekki sízt þegar fyrir liggur að það er rekið með tapi eins og Gunnar Smári Egilsson, forstjóri Dagsbrúnar móðurfélags DV, viðurkenndi loks í Kastljósinu sl. föstudag. Áður hafði því verið ítrekað harðneitað. Gunnar sagði að reksturinn væri engu að síður „viðunandi“. En hvernig getur taprekstur á fyrirtæki talizt viðunandi? Jú, ef fyrirtækið er rekið í öðrum tilgangi en fjárhagslegum – t.d. pólitískum.

Í fréttum NFS á föstudaginn kom þetta m.a. fram í umfjöllunum um DV-málið: „Nokkrir eigendur hafa látið í ljós megna andúð á blaðinu. Björgólfur Guðmundsson reyndi í tvígang að kaupa DV og leggja það niður vegna umjöllunar um hann og fjölskyldu sína. Gunnar Smári kannast ekki við þetta tilboð og segir með ólíkindum ef auðugir menn reyndu að kaupa fjölmiðil til þess eins að leggja hann niður ef þeir væru ósáttir við umfjöllun um sig.“ Gunnar Smári sagði ennfremur við sama tækifæri að það væri ótrúlegt ef mönnum dytti slíkt í hug á Vesturlöndum. Í fréttum Ríkisútvarpsins á laugardaginn sagði síðan eftirfarandi: „Fjölmiðlar geta gengið kaupum og sölum en það væri hneyksli ef auðmenn þögguðu niður í miðlum ef þeim líkaði ekki umræðan, segir formaður Blaðamannafélags Íslands.“ Í fréttinni var ennfremur talað um "aðför" að frelsi fjölmiðla í þessu sambandi.

En hvað sem því líður þá veit ég nú betur en að Baugur, stærsti eigandi Dagsbrúnar, sé einmitt þessa dagana að velta alvarlega fyrir sér að kaupa útgáfufélag danska dagblaðsins Berlingske Tidende, að margra mati ekki sízt vegna þess að blaðið hefur verið hvað gagnrýnast af dönskum fjölmiðlum á fjárfestingar fyrirtækisins í Danmörku. Væntanlega er þó ekki hugmyndin að leggja það niður ef af þessum kaupum verður, enda um að ræða fjölmiðil á talsvert hærra plani en DV, en fjárfestingin er klárlega ekki hvað sízt hugsuð til að skrúfa niður í gagnrýnni umfjöllun um Baug í dönskum fjölmiðlum. En það þarf þó auðvitað ekki að líta út fyrir landssteinana í þessu sambandi, enda er þetta klárlega helzta ástæðan fyrir því að Baugsmenn fóru út í það að fjárfesta í íslenzkum fjölmiðlafyrirtækjum.

En kannski er það bara hneyksli og aðför að fjölmiðlafrelsinu ef hugmyndin er að kaupa fjölmiðla og leggja þá niður vegna neikvæðrar umfjöllunar (hvernig sem það er nú fengið út), en aftur á móti ekki þegar fjölmiðlar eru keyptir í því skyni að tryggja sér jákvæða umfjöllun í þeim og fjölmiðlamarkaðir fylltir til að koma í veg fyrir að aðrir geti haslað sér þar völl.

---

Jóhannes Jónsson í Bónus er annars sagður hafa verið hlynntur því að selja Björgólfsfeðgum DV ólíkt syni hans. Hins vegar var haft eftir honum í hádegisfréttum Ríkisútvarpsins á fimmtudaginn að blaðið yrði ekki fjarlægt úr verzlunum Bónus þótt hann hefði oft á tíðum ímugust á því að eigin sögn. Sagði hann ástæðuna vera þá að viðskiptavinurinn réði því hvað væri til í Bónus: „Kúnninn drepur vöruna.“ Staðreyndin er þó sú að tóbak hefur t.a.m. aldrei verið selt í verzlunum Bónus og sú ákvörðun var því ljóslega ekki tekin vegna þess að viðskiptavinir Jóhannesar hafi haft eitthvað um málið að segja.

Yfirlýsing Jóhannesar er því auðvitað algerlega marklaus og þannig séð ekkert því til fyrirstöðu að hætt væri að selja DV í Bónus ef vilji væri fyrir því. Það er þó auðvitað fyrst og síðast ákvörðun eigenda og stjórnenda fyrirtækisins. Yfirlýsingin er hins vegar lýsandi fyrir nálgun þeirra sem ráðið hafa ferðinni hjá DV á DV-málinu öllu saman sem öll hefur meira eða minna gengið út á að fría sig alfarið ábyrgð á því með einum eða öðrum hætti hvernig haldið hefur verið á málum hjá blaðinu.

---

 

Annars las ég í Fréttablaðinu í gær að sr. Toshiki Toma, presti innflytjenda, hefði borizt nafnlaust hótunarbréf sem hann hyggst kæra. Vil ég hvetja hann eindregið til að gera það, enda er það framferði að senda fólki slíkt eitthvað sem ávallt ber að fordæma, sama hver stendur fyrir því eða af hvaða ástæðum. Var ennfremur greint frá því í fréttinni að Alþjóðahúsið við Hverfisgötu hefði boðist til að aðstoða sr. Toshiki við að kæra málið. Segir sr. Toshiki við Fréttablaðið að hann hafi þá grunnstefnu að þegja ekki.

Sama á við um mig. Ég hef sjálfur lent í því að berast slíkt hótunarbréf þar sem mér var m.a. hótað dauða ef ég hætti ekki að tjá skoðanir mínar á innflytjendamálum. Það gerðist í byrjun árs 2004 og tilkynnti ég það strax til lögreglu. Fljótlega var komizt á snoðir um það hver hefði sent bréfið og kannski er það ákveðin kaldhæðni að það skuli einmitt hafa verið þáverandi starfsmaður Alþjóðahússins sem var að verki.

Sá ég mér ekki annað fært en að kæra umræddan einstakling eftir að hafa frétt að hann hefði sent öðrum manni sambærilegt hótunarbréf. Var sendandinn að lokum dæmdur í Héraðsdómi Reykjavíkur í fésekt í janúar í fyrra og vona ég að hann hafi látið sér það að kenningu verða.

Hjörtur J. Guðmundsson
hjorturg(a)hi.is