Mánudagspósturinn 15. maí 2006

Ófáir talsmenn þess að Ísland gangi í Evrópusambandið hafa verið iðnir við það að kalla eftir virkri umræðu um Evrópumálin eins og það hefur verið nefnt. Þetta á ekki sízt við um forystu Samtaka iðnaðarins og þá einkum og sér í lagi í kjölfar vitrunar Halldórs Ásgrímssonar, forsætisráðherra, fyrr á þessu ári um að Ísland yrði orðið að hreppi í Evrópusambandinu fyrir árið 2015. Vitanlega er hið bezta mál að kallað sé eftir virkri umræðu um Evrópumálin þar sem þau væru væntanlega rædd á breiðum grundvelli og skoðuð út frá sem allra flestum hliðum svo komast megi að skynsamlegri niðurstöðu. Það hefur þó sýnt sig í gegnum tíðina að þegar stuðningsmenn aðildar að Evrópusambandinu hér á landi hafa kallað eftir umræðum um málaflokkinn hafa þeir átt við umræður sem snúist um það að Ísland eigi að ganga í Evrópusambandið - ekki hvort.

Þegar Samtök iðnaðarins kölluðu eftir auknum umræðum um Evrópumálin í byrjun þessa árs vonaðist ég til þess að nú yrði breyting á og í þetta skiptið væri átt við raunverulegar umræður þar sem fjallað yrði um málið á breiðum grunni. Samtökin sögðust ekki ætla að láta sitja við orðin tóm í þeim efnum og hafa þau haldið tvær samkundur á árinu þar sem Evrópumálin hafa verið rædd; Iðnþing 2006 og síðan svonefndan ráðgjafaráðsfund 11. maí sl. Á báðum þessum samkundum voru nær allir þeir, sem annað hvort fluttu erindi eða tóku þátt í pallborðsumræðum, talsmenn þess að Ísland gangi í Evrópusambandið og taki upp evruna.

Ber s.s. að skilja það sem svo að þetta sé hugmynd Samtaka iðnaðarins um virka umræðu? Nær væri jú að kalla þetta einræðu í samræmi við það sem komið var inn á hér á undan. Að sjálfsögðu ráða samtökin því alfarið hvernig þau skipuleggja sína fundi, en það er auðvitað spurning hversu mikil umræða á sér stað þegar raðað er saman fólki sem hefur svo að segja nákvæmlega sömu afstöðu til viðfangsefnisins. Einkum er þetta athyglisvert í ljósi þess að Samtök iðnaðarins segjast ekki hafa pólitíska afstöðu til Evrópumálanna heldur séu þau aðeins að hugsa um hagsmuni meðlima sinna. Er það ekki einmitt meðlimum samtakanna mest í hag að þau nálgist þessi mál með sem breiðastri skírskotun? Sérstaklega þegar skoðanakannanir samtakanna hafa ítrekað sýnt að stór hluti meðlima þeirra er andvígur aðild að Evrópusambandinu?

Til samanburðar við fundahöld Samtaka iðnaðarins má nefna að þann 8. apríl sl. hélt Heimssýn, hreyfing sjálfstæðissinna í Evrópumálum, opinn fund um evruna og krónuna þar sem þess var sérstaklega gætt að ólíkum sjónarmiðum væri gert nokkurn veginn jafn hátt undir höfði sem tókst mjög vel. Og það sem meira er þá var einmitt fulltrúi Samtaka iðnaðarins annar af tveimur framsögumönnum fundarins. Enginn fulltrúi þeirra sjónarmiða, að hagsmunum Íslands sé bezt borgið með því að standa utan Evrópusambandsins, flutti hins vegar erindi eða tók þátt í pallborðsumræðum á samkundum Samtaka iðnaðarins sem þó segjast styðja virka umræðu um Evrópumálin.

Það er því orðið meira en ljóst hvað íslenzkir Evrópusambandssinnar eiga við þegar þeir tala um umræður um Evrópumál.

---

Og áfram um Evrópumálin. Einhvern veginn held ég að Halldór Ásgrímsson ætti að líta aðeins í eigin barm áður en hann skammar aðra fyrir að taka undir órökstudda gagnrýni ýmissra erlendra aðila á íslenska fjármálakerfið. Ítrekaðar yfirlýsingar hans þess efnis, og þá ekki sízt við erlenda aðila, að hugsanlega kunni að koma til álita að taka upp evru hér á landi (sem er þess utan í bezta falli langsótt) vegna stöðunnar í efnahagsmálum þjóðarinnar í augnablikinu, eru ekki beint til þess fallnar að auka tiltrú fólks á það erlendis.

---

Það er alltaf jafn sérkennilegt að heyra talsmenn aðildar að Evrópusambandinu tala um að við verðum að ganga í sambandið til að geta tekið þátt í alþjóðavæðingunni og að sama skapi að ef göngum ekki þar inn jafngildi það einangrun. Við erum auðvitað alveg ægilega einangruð eins og staðan er í dag! Þetta er enn fyndnara í ljósi þeirrar staðreyndar að Evrópusambandið er tollabandalag og sem slíkt einn stærsti þröskuldurinn í vegi fyrir viðskiptafrelsi í heiminum. Það er merkilegt til þess að hugsa að til séu hægrimenn sem vilja ganga í sambandið vegna þess að þeir halda að það sé svo hægrisinnað fyrirbæri. Það útskýra þeir með því að innan sambandsins sé fríverzlun til staðar á milli aðildarríkjanna.

Jújú, það er alveg rétt. En ástæðan fyrir því hefur í raun ekkert með hægrimennsku að gera. Eins og kunnugt er er stefnt að því leynt og ljóst að breyta Evrópusambandinu í eitt ríki þar sem aðildarríkin verða að eins konar fylkjum eða héröðum. Sennilega er fátt eðlilegra en að frelsi sé í viðskiptum á milli einstakra hluta ríkja og þannig hefur fríverzlunin innan sambandsins, eins og áður segir, ekkert með einhverja hægrimennsku að gera. Ég veit t.d. ekki til þess að íslenzkir vinstrimenn séu að tala fyrir því að teknir verði upp tollar á viðskipti á milli einstakra sveitarfélaga hér á landi.

---

Og að lokum, talandi um alþjóðavæðinguna. Nú síðast var greint frá því á Mbl.is að Ísland sé í fyrsta sæti í samanburði á 29 aðildarríkjum Efnahags- og framfarastofnunar Evrópu (OECD) þegar litið er til þess hversu reiðubúin löndin eru fyrir alþjóðavæðingu og vaxandi alþjóðlega samkeppni. Um daginn var sömuleiðis greint frá því að Ísland væri samkeppnishæfasta hagkerfið í Evrópu og það fjórða samkeppnishæfasta í heiminum að mati IMD viðskiptaháskólans í Sviss.

Mér sýnist við því bara vera í nokkuð góðum málum utan Evrópusambandsins í þessum efnum, en auk þess að halda því fram að Ísland þurfi að ganga í Evrópusambandið, til að geta tekið þátt í alþjóðavæðingunni, hafa Evrópusambandssinnar hér á landi viljað meina að ef Ísland gengi í sambandið og tæki upp evruna myndi það auka samkeppnishæfni landsins. Já, kannski eins og þeirra ríkja sem eru þegar innan sambandsins og með evruna en engu að síður neðar en Ísland á lista IMD og í ófáum tilfellum langt fyrir neðan?

Í þessu sambandi mætti rifja upp ummæli Brian Prime, forseta Evrópusamtaka smáfyrirtækja, frá því í heimsókn hans til Íslands í febrúar sl. Aðspurður að því hvort Íslendingar ættu að ganga í Evrópusambandið og taka upp evruna sagði hann það algeran óþarfa. Það væri svipað og að senda íslenskan skíðagöngumann á vetrarólympíuleika með sandpoka á bakinu.

Hjörtur J. Guðmundsson
[e-mail]

Gullkornið á sunnudegi

„I don’t know the key to success, but the key to failure is trying to please everybody.“

Bill Cosby

Samfylkingin = Háir skattar

Grein dagsins í dag er stutt. Oft þarf ekki að segja mikið til þess að fólk fari að hugsa sig um.

Í fyrrakvöld sátu nokkrir frambjóðendur flokkana í Reykjavík fyrir svörum í Íslandi í dag á NFS. Loksins spurðu fréttamenn um eitthvað annað en hraðbrautir og flugvöll.

Við skulum taka eina spurningu og svarið við henni með okkur inn í helgina.

Helgi Seljan, fréttamaður NFS, spyr um fjármál borgarinnar, ,,Við erum með Reykjavík sem er langstærsti þéttbýlisstaður landsins, það ætti að vera hægt að reka þessa einingu samkvæmt öllu. Samt er útvarið í botni hér og fasteignagjöldin frekar há líka.”

Oddný Sturludóttir, frambjóðandi sósíalistaflokksins sem kallar sig Samfylkingin, svaraði fljótt:

,,Útsvarið er í botni en við skömmumst okkar ekkert fyrir það því þjónustan er svo frábær.”

Þetta segir allt sem segja þarf um sósíalismann. Þetta er stefna Samfylkingarinnar í heild sinni.
Skattahækkanir og aftur skattahækkanir.

Góða helgi.

Gísli Freyr Valdórsson
[e-mail]

Velferð fólks meiri í Bandaríkjunum en í Evrópusambandinu

Hver kannast ekki við fullyrðingar ófárra á vinstrivæng stjórnmálanna, bæði hér heima og erlendis, að í kapitalísku markaðshagkerfi Bandaríkjanna þrífist meiri eymd en annars staðar í hinum vestræna heimi? Á sama tíma er hið sósíalíska barnfóstrusamfélag, sem víðast hvar er til staðar í einni eða annarri mynd í Vestur-Evrópu, lofsungið sem það fyrirkomulag sem leiði til mestra allsnægta og hámarks velferðar fyrir almenning. En er þetta raunverulega svo? Lítum aðeins nánar á málið.

Sumarið 2004 sendi sænska rannsóknarstofnunin Timbro frá sér ítarlega skýrslu sem unnin hafði verið fyrir hana af tveimur virtum sænskum hagfræðingum, dr. Fredrik Bergström og Robert Gidehag. Í skýrslunni, sem ber heitið „The EU vs. USA“, er efnahagur Evrópusambandsins borinn saman við stöðu efnahagsmála í Bandaríkjunum og kemur m.a. fram í niðurstöðum hennar að flest aðildarríki Evrópusambandsins séu fyrir neðan það sem telst til meðal lífsgæða í ríkjum Bandaríkjanna. Flestir Bandaríkjamenn njóti fyrir vikið lífsgæða sem meirihluti íbúa Evrópusambandsins muni aldrei komast í tæri við og ef sambandið væri hluti af Bandaríkjunum myndi það tilheyra fátækasta hluta þeirra.

Þannig má nefna að hlutfall Bandaríkjamanna, sem teljast undir fátæktarmörkum, var 12% árið 2004 miðað við 22% árið 1959. Árið 1999 töldust 25% bandarískra heimila hafa „lágar tekjur“ sem þýðir að þau höfðu minni heildartekjur en 25 þúsund Bandaríkjadali á ári. Ef Svíþjóð – sem gjarnan hefur verið talið hið dæmigerða evrópska velferðarríki – væri metið samkvæmt sama mælikvarða yrði niðurstaðan sú að 40% sænskra heimila teldust hafa lágar tekjur. M.ö.o. er hugtakið “fátækt” einfaldlega afstætt.

Í Bandaríkjunum eiga rúmlega 45% “fátækra” eigið heimili, um 73% þeirra eiga einkabíl og 77% búa við loftræstingu á heimilum sínum sem telst til munaðar víðast hvar í Vestur-Evrópu. Meðal íbúðastærð “fátækra” Bandaríkjamanna eru rúmlega 110 m² á meðan meðal íbúastærð íbúa Evrópusambandsins almennt er um 93 m². Skýrslan er þannig fyrir margt mjög áhugaverð og sýnir hvað ófáir Evrópumenn hafa miklar ranghugmyndir um bandarískt samfélag - að þessu leyti a.m.k. - hver sem ástæðan fyrir því annars er. Því má auk þess bæta við að samkvæmt UNICEF voru 3 milljónir manna heimilislausar í Evrópusambandinu árið 1998 á sama tíma og það átti við um aðeins 750 þúsund Bandaríkjamenn. Þrátt fyrir það bjuggu þá mun fleiri í Bandaríkjunum en í aðildarríkjum Evrópusambandsins.

Efnahagslíf Evrópusambandsins er einfaldlega langt á eftir efnahagslífi Bandaríkjanna eins og fleiri hafa reyndar gert sér grein fyrir, s.s. Eurochambres, hagsmunasamtök smáfyrirtækja í aðildarríkjum Evrópusambandsins. Samkvæmt rannsókn sem unnin var fyrir samtökin, og greint var frá á síðasta ári, er sambandið heilum 20 árum á eftir Bandaríkjunum í efnahagsmálum. Rétt er að geta þess að bæði í þessari rannsókn og í þeirri sænsku hér á undan er aðeins miðað við þau 15 aðildarríki Evrópusambandsins sem voru aðilar að sambandinu fyrir stækkun þess til austurs árið 2004 og þ.a.l. eru hin nýju aðildarríki í Austur-Evrópu, sem mörg hver eru tiltölulega fátæk á vestrænan mælikvarða, ekki tekin inn í myndina.

En hvað veldur þessum mun að mati skýrsluhöfundanna? Jú, eina skýringin að þeirra sögn eru þær miklu hömlur sem hin evrópsku velferðarríki setja flest hver á efnahagslíf sín, bæði fyrirtæki og einstaklinga og þá einkum og sér í lagi í formi hárra skatta og mikils reglugerðafargans, sem draga úr hagvexti, auka atvinnuleysi og minnka almennt séð lífgæði fólks. Það er því kannski ekki að furða að gert sé ráð fyrir því að hlutur Evrópusambandsins í heimsviðskiptunum muni dragast stórlega saman á næstu áratugum á meðan Bandaríkin muni halda sínu.

Glæpatíðni í Bandaríkjunum
Þessu tengt mætti síðan koma inn á aðra goðsögn sem margir Evrópumenn hafa um Bandaríkin, þ.e. að hvergi sé hærri glæpatíðni en einmitt þar. Niðurstöður brezkrar rannsóknar frá árinu 2003 sýndu að flestar tegundir glæpa eru algengari í Evrópu en í Bandaríkjunum. Þannig kom t.d. í ljós að innbrot væru þrisvar sinnum algengari í Danmörku en í Bandaríkjunum miðað við höfðatölu, rán 66% algengari í Frakklandi og líkurnar á að verða fyrir árás meiri í Bretlandi en í Bandaríkjunum.

Í skýrslunni kom ennfremur fram að á meðan skráðum afbrotum fækkaði um 10% í Bandaríkjunum á árunum 1997 til 2001 fjölgaði þeim í aðildarríkjum Evrópusambandsins um 4%. Fram kom í fjölmiðlum að bandarískir sérfræðingar teldu engann vafa á því að þyngri fangelsisdómar og bætt löggæzla árin á undan hefðu leitt til þess að glæpum fækkaði í Bandaríkjunum.

Að lokum vil ég vekja athygli á að Sindri Guðjónsson hefur áður fjallað um þessi mál í grein hér á Íhald.is og má nálgast hana hér.

Hjörtur J. Guðmundsson
[e-mail]

Mánudagspósturinn 8. maí 2006

„Hinn sameiginlegi gjaldmiðill felur í sér mesta afsal á fullveldi frá því að Efnahagsbandalagið var sett á laggirnar. Um er að ræða ákvörðun sem er fyrst og fremst pólitísks eðlis. Við þörfnumst þessarar sameiginlegu Evrópu. Við megum aldrei gleyma því að evran er verkfæri í þágu þess verkefnis.“ Þessi ummæli lét Felipe Gonzales, fyrrv. forsætisráðherra Spánar, falla í maímánuði árið 1998 og mælti þar með á sömu nótum og ófáir forystumenn innan Evrópusambandsins hafa gert á undanförnum árum.

Tilkoma evrunnar var fyrst og fremst hugsuð sem stórt samrunaskref innan Evrópusambandsins. Tilgangurinn var öðru fremur pólitískur en ekki efnahagslegur, þ.e. að knýja enn frekar á pólitískan samruna innan Evrópusambandsins. Fyrir vikið kemur sennilega fáum á óvart að virtir hagfræðingar hafi á undanförnum árum í síauknum mæli lýst miklum efasemdum um að evrusvæðið eigi framtíð fyrir sér, svæði sem samanstendur af hagkerfum sem eru mörg hver afar ólík í grundvallaratriðum.

Fyrir fáeinum dögum lýsti Paul de Grauwe, hagfræðiprófessor við Kaþólska háskólann í Leuven í Belgíu, þeirri skoðun sinni við AP-fréttastofuna að evrusvæðið muni líða undir lok innan 10 til 20 ára ef ekki komi til aukinn samruni innan Evrópusambandsins. Þetta mat byggir hann á ítarlegri rannsókn sinni. De Grauwe, sem sjálfur er mikill evrusinni, benti á að ekkert myntbandalag í sögunni hefur lifað af án pólitísks samruna (þ.e. einnar ríkisheildar).

Í grein í franska dagblaðinu Les Echos í marz sl. varaði Bradford Delong, prófessor í hagfræði við Berkeley-háskóla í Kaliforníu, við því að evran væri sífellt að stuðla að meiri vandamálum í efnahagslífi evruríkjanna og ef ekki kæmi til nauðsynlegra umbóta gæti evrusvæðið hreinlega hrunið.

Þann 26. janúar sl. lýsti Frits Bolkestein, fyrrverandi yfirmaður innri markaðsmála í framkvæmdastjórn Evrópusambandsins, efasemdum sínum um að evran ætti framtíð fyrir sér til lengri tíma litið. Þetta kom fram í ræðu sem hann hélt á fundi í London með hollenskum fyrirtækjastjórnendum. Sagðist hann telja að evran myndi standa frammi fyrir mikilli prófraun eftir um áratug þegar líklegt væri að ýmis aðildarríki Evrópusambandsins stæðu frammi fyrir því að þurfa að standa undir langtum meiri lífeyrisskuldbindingum en til þessa vegna hækkandi meðalaldurs íbúa þeirra.

HSBC bankinn í London, sá annar stærsti í heiminum, gaf út í ítarlega skýrslu í júlí á síðasta ári þar sem kemur fram að reynslan af evrusvæðinu sé svo slæm að það gæti verið sumum af aðildarríkjum þess í hag að yfirgefa það og taka upp sína fyrri sjálfstæðu gjaldmiðla á ný. Það sem einkum veldur þessu að mati bankans er miðstýring Seðlabanka Evrópusambandsins á stýrivöxtum innan evrusvæðisins sem henti engan veginn öllum aðildarríkjum þess. Þetta hafi leitt af sér ýmsar neikvæðar afleiðingar fyrir ríkin og gert þeim erfitt fyrir að hafa eðlilega stjórn á hagkerfum sínum.

Í apríl á síðasta ári kom út skýrsla frá bandaríska fjárfestingabankanum Morgan Stanley þar sem sagði m.a. að evran stæði frammi fyrir „banvænni“ þróun sem gæti haft í för með sér endalok evrusvæðisins. Fjármálamarkaðir væru í auknum mæli farnir að hafa áhyggjur af t.a.m. vaxandi verndarhyggju í Þýzkalandi, brestum í fjármálastjórn Evrópusambandsins (þá einkum vegna þess hve erfiðlega hefur gengið að fá Frakka og Þjóðverja til að standa við stöðugleikasáttmála evrusvæðisins) og áhrifa stækkunar evrusvæðisins til austurs sem þýði að enn ólíkari hagkerfi muni verða þar innanborðs.

Að síðustu mætti nefna að í viðtali við fréttavefinn Euobserver í maí 2004 lýsti bandaríski hagfræðingurinn og Nóbelsverðlaunahafinn Milton Friedman þeirri skoðun sinni að sterkar líkur séu á því að evrusvæðið kunni að hrynja innan fárra ára. Sagðist hann fyrst og fremst hafa áhyggjur af þeim erfiðleikum sem það hefði í för með sér að viðhalda myntbandalagi á milli ríkja með jafn ólík efnahagskerfi, menningu og tungumál og á við um evrusvæðið. Sagðist hann ennfremur telja að vandamál af þessum toga muni aukast við það að ný aðildarríki Evrópusambandsins taki upp evruna. Lagði Friedman til að fyrri gjaldmiðlar evruríkjanna yrðu teknir upp aftur.

Það er því kannski ekki að furða að margir hafi efasemdir um evruna. Fyrir utan allt annað er einkennilegt í ljósi slíkra framtíðarspáa að sumir skuli leggja það til að tekin verði upp evra hér á landi í stað íslenzku krónunnar. Ef Ísland gengur í Evrópusambandið og tekur upp evruna verður ekki aftur snúið. Eins og staðan er í dag er einfaldlega ekki gert ráð fyrir því að ríki segi skilið við sambandið. Þvert á móti er gert ráð fyrir því að þau ríki, sem einu sinni gangi í það, verði þar um aldur og ævi.

Hjörtur J. Guðmundsson
[e-mail]

 

Gullkornið á sunnudegi

„There are many qualities that make a great leader. But having strong beliefs, being able to stick with them through popular and unpopular times, is the most important characteristic of a great leader.“

Rudolph Giuliani

 

Fjölmiðlalög

Þarf sérstök lög um fjölmiðla framar en önnur fyrirtæki? Til hvers? Hér er til umræðu hvort eigendur fjölmiðla eigi að ráða ritstjórnarstefnu miðla sinna. Hægt er að finna bæði rök með og á móti því að eigendur fjölmiðlanna ritstýri þeim sjálfir.

Það er auðveldara að byrja á því að vera á móti. Það virðist vera pólitísk rétthugsun að halda það að fjölmiðlar geti ritstýrt sér sjálfir burtséð frá því hverjir eigendurnir eru. Meira að segja eru til stjórnmálamenn sem hafa lagt það til í umræðunni að hér beri að setja lög sem tryggja eigi sjálfstæði ritstjórnar miðlanna. [1] Til að byrja með verðum við þó að líta frá því hvernig við teljum að íslenskir fjölmiðlar hagi sér í nútímanum.

Fyrir nokkrum mánuðum lét Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, formaður Samfylkingarinnar eftirfarandi orð falla um Morgunblaðið,

,,Enginn annar fjölmiðill á Íslandi hefur jafn afgerandi stefnu og Morgunblaðið og beitir sér með jafn grímulausum hætti gegn einum tilteknum stjórnmálaflokki. ... Enginn fjölmiðill er því jafn hræsnisfullur og Morgunblaðið er í skrifum sínum um samtvinnun fjölmiðlavalds og samfélagsvalds.” [2]

Ef fjölmiðlar eiga að vera skilgreindir sem fjórða valdið er varla ætlast il þess að þeir séu hlutdrægir. Fjölmiðlar eru að marga mati fulltrúar almennings gagnvart stjórnvöldum og halda uppi aðhaldi og gagnrýni á stjórnvöld. Það er hin pólitíska rétthugsun sem áður var minnst á.

Þegar fjölmiðlar taka afstöðu í málum eru þeir oftar en ekki sakaðir um að brjóta hlutleysi sitt. Nú er það reyndar misjafnt hversu hlutlausir fjölmiðlarnir segjast vera. Morgunblaðið til að mynda hefur aldrei sagt að það sé óháð (sem virðist vera tískuorð án merkingar) á meðan Blaðið segir á forsíðu sinni hvern einasta dag að það sé óháð. Slagorð DV var til ársins 2003, Frjálst og óháð dagblað.

En þá er það spurningin, óháð hverju eða hverjum? Óháð stjórnmálaflokkum? Óháð sérhagsmunahópum? Óháð eigendum? Því er erfitt að svara og jafnvel hægt að segja að enginn fjölmiðill sé óháður neinum. Fjölmiðill er alltaf háður einhverjum, þó ekki sé nema eigin starfsfólki. Flestir starfsmenn íslenskra fjölmiðla segjast vera hlutlausir. [3]

Önnur rök sem mæla á móti því að eigendur ritstýri fjölmiðlum sínum eru ef fjölmiðlar eiga að vera fulltrúi almennings (fjórða valdið) þá gengur það ekki upp að eigendurnir einir hafi mikil eða öll áhrif á ritstjórnarstefnu miðilsins. Af hverju? Jú, ef fjölmiðlar ætla að gæta hagsmuna almennings þá er ekki eðlilegt að eigendurnir (ritstjórnar-stefnan) séu hlutdrægir með eða á móti stjórnvöldum. Hvernig getur fámenn ritstjórn vitað hvað almenningi er fyrir bestu? Það er ekki hægt að ætlast til þess að þingheimur viti alltaf hvað almenningi er fyrir bestu og hvað þá að ennþá fámennari hópur sem kallar sig ritstjórn fjölmiðils geri það.

Þannig að ef að fólk vill líta þannig á að fjölmiðlar séu fjórða valdið og beri að gæta hagsmuna almennings þá er ekki rétt að ritstjórnarstefnan sé mótuð af eigendunum. Stjórnmálamenn þurfa að mynda heildarstefnu í þessum málum (eða láta það eiga sig að gagnrýna fjölmiðla) en ekki láta einstaka mál eða fjölmiðil fara í taugarnar á sér og saka þá um hlutdrægni.

Umræða á meðal stjórnmálamanna um hlutdrægni eða hlutleysi fjölmiðla mun aðeins ganga í hringi því að ef hægt er að benda á einn fjölmiðill sem er með stjórnvöldum er hægt að benda annan sem er á móti. Slík umræða mun aðeins leiða af sér skoðanaskipti líðandi stundar en ekki almenna hugmyndafræði um hlutverk fjölmiðla. Það er lítill tilgangur í því að hægri menn skammist út í Fréttablaðið og vinstri menn út í Morgunblaðið. Slík umræða hefur engan endi og enga niðurstöðu.

Með ásökun Ingibjargar Sólrúnar á Morgunblaðið hefur hún opnað fyrir umræðuna um alla aðra fjölmiðla. Er hún með ásökun sinni að segja að allir aðrir fjölmiðlar en Morgunblaðið séu að sinna starfi sínu af hlutleysi og sanngirni (sem ekki þarf að vera það sama) og Morgunblaðið sé eitt um að vera hlutdrægt með eða á móti stjórnvöldum? [4]

Ef að ræða á hlutverk eigenda gagnvart ritsjórnastefnu fjölmiðla þarf að fara út fyrir hinu daglega þrasi um hver styður hvern og hver sé á móti hverjum. Taka þarf upp umræðu um hvort að það sé rétt eða rangt að eigendur ritstýri fjölmiðlum sínum út frá hugmyndafræði en ekki því sem stóð á forsíðu blaðanna eða var fyrsta frétt ljósvakamiðlanna í dag og í gær. [5]

Gísli Freyr Valdórsson
[e-mail]

[1] Bæði núverandi og fyrrverandi formenn Samfylkingarinnar hafa talað um mikilvægi þess að tryggja beri sjálfstæði ritstjórna. Slíkt frumvarp hefur ekki verið lagt fyrir á Alþingi mér að vitandi en þau hafa bæði lýst þessu yfir í fjölmiðlum. Aldrei hefur þó fylgt á því útskýring hvernig þessu skuli vera háttað.

[2] Ingibjörg Sólrún Gísladóttir á flokkstjórnarfundi Samfylkingarinnar 12. nóv. 2005 http://www.mbl.is/mm/frettir/innlent/frett.html?nid=1168415

[3] Morgunblaðið hefur heldur ekki sagt að það sé háð neinum. Það hefur einfaldlega aldei gefið út opinbera yfirlýsingu á hlutleysi eða hlutdrægni sinni enda er engin krafa um slíka yfirlýsingu.

[4] Rétt er að taka fram að ég er ósammála þessari túlkun Ingibjargar Sólrúnar. Morgunblaðið hefur margoft gagnrýnt Sjálfstæðisflokkinn. Sjálfur skrifaði ég grein sem birtist í MBL þann 16.júlí s.l. ,,Hugsjónir eða lýðskrum” þar sem ég gagnrýndi leiðara Morgunblaðsins eftir að ristjóri þess hafði skrifað gegn Sjálfstæðisflokknum. Greinin birtist einnig á sus.is: http://www.sus.is/greinar/nr/856

[5] Það sem ég á við með þessari fullyrðingu er að stjórnmálamenn geta ekki látið einstaka fjölmiðla fara í taugarnar á sér og í framhaldi af því tekið upp slíka umræðu. Þeir þurfa og eiga að sýna fótfestu og stillingu þegar slík mál eru rædd.

Fjölmiðlar 2005

Ég hvet alla til að kaupa bókin Fjölmiðlar 2005 eftir Ólaf Teit Guðnason. Bókina má nálgast í bóksölu Andríkis og umfjöllun um hana má finna hér.

Gísli Freyr

'O' Allah, make America stronger!

Það er orðið hálf leiðinlegt að horfa upp á áróðursstríð fjölmiðla gegn aðgerðum bandamanna í Írak. Það virðist nóg að hurfla sig í átökum á svæðinu til að það rati í heimsfréttirnar. Daglega segja fjölmiðlar okkur eitthvað nýtt og neikvætt.

Það er greinilegt að það skortir verulega upp á viljann til að flytja jákvæðar fréttir í bland við þær neikvæðu. Af nógu er að taka. Ég get nefnt dæmi.

Það er t.d. ánægjulegt, og til marks um aukna hagsæld og frelsi, að þrefalt fleiri Írakar eiga nú bíla en fyrir innrásina árið 2003.

Tekjur smáfyrirtækja í eigu Íraka hafa aukist um 300% frá því sem var fyrir innrás.

100 nýjar frjálsar sjónvarps- og útvarpsstöðvar hafa tekið til starfa. Þetta hefur orsakað verulega aukið framboð af fréttaefni og afþreyingu. Áður réð Uday Hussein öllu um fjölmiðla í landinu.

Lengi vel var því statt og stöðugt haldið fram á öldum ljósvakans að ríflega 100.000 óbreyttir borgara hefðu fallið frá byrjun innrásarinnar í Írak. Það er hins vegar búið að sýna fram á það að heildarmannfall í vopnuðum átökum er ekki nema 40.000. Það hljóta nú að teljast góðar fréttir? Það þýðir að færri deyja nú í Írak vegna ofbeldis en gerðu í stjórnartíð Saddams (1979-2003), þegar 1,3 milljónir Íraka létu lífið (stór hluti í stríðinu við Írani reyndar).

Það hefði nú verið gaman, ef birtar hefðu verið niðurstöður Gallup könnunar sem sýndi að yfir 90% Kúrda eru ánægðir með og hugsa hlýtt til George W. Bush.

Ég las eina merkilega frétt frá Kuveit um daginn. Blaðið Al-Siyasah sagði frá því þann 6. júní 2005 að klerkur nokkur Nabil al-Awadi að nafni, hafi flutt ræðu gegn Bandaríkjamönnum á föstudags bænasamveru í mosku í suðurhluta Al-Surrah. Söfnuðurinn var hins vegar ekki í skapi fyrir þess háttar boðskap, og stöðvaði fólkið ræðuna, og hóf svo að biðja Allah um að styrkja og hjálpa Bandaríkjamönnum. Einnig sagði blaðið frá öðrum klerk sem talar máli Bandaríkjamanna í föstudagsbænahaldinu og að söfnuður hans svari með því að hrópa, “’O’ Allah, make Islam and America stronger!”.

Ég vil fá fréttir af svona hlutum í íslenska fjölmiðla. Það myndi brjóta upp þann einsleita og leiðinlega fréttaflutning sem einkennir allt sem viðkemur Mið-Austurlöndum. Tökum Al-Siyasah til fyrirmyndar.

Sindri Guðjónsson
[e-mail]

Mánudagspósturinn 1. maí 2006

Í dag er 1. maí, frídagur verkalýðsins, haldinn hátíðlegur víðast hvar í heiminum. Stéttarfélög munu af því tilefni boða til kröfuganga eins og áður þar sem krafist verður bættra kjara fyrir launþega og vitaskuld ekkert nema gott um það að segja. Í lýðfrjálsu landi er hið bezta mál að einstaklingar hafi kost á því að mynda með sér félög um ákveðna lögmæta hagsmuni og berjast fyrir þeim í samræmi við leikreglur lýðræðisins, t.a.m. með því að fara í kröfugöngur til að vekja athygli á kröfum sínum. Félagafrelsið er vissulega einn af hornsteinum lýðræðisins, þ.e. frelsi fólks til að stofna til frjálsra félagasamtaka og ennfremur ráða því hvaða félögum það tilheyrir.

Í 2. mgr. 74. gr. stjórnarskrárinnar þar sem segir um félagafrelsið á Íslandi: „Engan má skylda til aðildar að félagi. Með lögum má þó kveða á um slíka skyldu ef það er nauðsynlegt til að félag geti sinnt lögmæltu hlutverki vegna almannahagsmuna eða réttinda annarra.“ Í samræmi við fyrirvarana í lok ákvæðisins neyðist almenningur á Íslandi til þess, hvort sem honum líkar betur eða verr, að tilheyra stéttarfélögum og borga til þeirra skatt af launum sínum í hvert skipti sem hann fær útborgað. Í þeim efnum er m.ö.o. ekkert félagafrelsi til staðar sem síðan er s.s. réttlætt með því að um „almannahagsmuni“ sé að ræða eða „réttindi annarra“ eins og það er kallað á mjög svo víðan og loðinn hátt.

Það er þó að mínu mati miklu fremur um almannahagsmuni að ræða að fólki sé veitt frelsi til að ákveða sjálft hvort það vill vera innvinklað í slík félög eða ekki. Með sömu rökum og beitt er til að réttlæta skylduaðild að stéttarfélögum væri alveg eins hægt að skylda t.a.m. alla neytendur til að vera í Neytendasamtökunum eða alla bifreiðaeigendur til að ganga í Félag íslenzkra bifreiðaeigenda. O.s.frv. Eru hagsmunir neytenda og bifreðaeigenda ekki almannahagsmunir líka að sama skapi? Hvar endar þetta?

Hvers vegna getum við ekki bara treyst fólki til að hafa félagsfrelsi og til að ákveða sjálft hvort það þjóni hagsmunum þess eða ekki að vera aðilar að einhverjum frjálsum félagasamtökum eða ekki? Nei það má ekki, þökk sé íslenzkum vinstrimönnum sem halda því engu að síður fram margir hverjir að þeir séu hlynntir frelsi. Þess utan væri lágmarkið að fólk hefði fullt frelsi til að ákveða í hvaða stéttarfélagi það væri. En nei, það má ekki einu sinni.

Ég geri það því hér með að tillögu minni að íslenzkur almenningur verði frelsaður frá þessu félagslega vistabandi og því veitt fullt frelsi til að ákveða í hvaða félagasamtökum það kýs að vera án allrar nauðungar og forræðishyggju vinstrimanna á Íslandi.

---

Annars þykja mér hugmyndir José Maria Aznar, fyrrv. forsætisráðherra Spánar, þess efnis að Ísrael verði veitt aðild að Atlantshafsbandalaginu (NATO) mjög áhugaverðar. Slíkt myndi væntanlega þýða að bandalaginu yrði skylt að verja Ísraelsmenn fyrir árásum, þá ekki sízt árásum palestínskra hryðjuverkamanna. Þá aðallega vegna þess hver viðbrögðin kunni að verða við þeessum ummælum Aznars.

Hjörtur J. Guðmundsson
[e-mail]

 

Gullkornið á sunnudegi

„I always remember an epitaph which is in the cemetery at Tombstone, Arizona. It says: „Here lies Jack Williams. He done his damnedest.“ I think that is the greatest epitaph a man can have – When he gives everything that is in him to do the job he has before him. That is all you can ask of him and that is what I have tried to do.“

Harry S. Truman

Friður í Evrópu – II.hluti

Fyrir tveimur dögum skrifaði ég fyrri hluta langrar greinar sem fjallar um ástæðu friðar í Evrópu. Vegna lengdar greinarinnar finnst mér heppilegast að hafa hana í tveimur hlutum. Eins og fram kemur í fyrra hlutanum hafna ég þeirri tillögu að friður í Evrópu sé evrópusamrunanum að þakka. Margir vilja meina að sú samrunaþróun sem átt hefur sér stað í Evrópu hafi stuðlað að friði í Evrópu en ég vil meina að það liggi aðrar ástæður að baki því að friður hefur ríkt að mestu í álfunni.

Í fyrri hlutanum nefndi ég tvö atriði. Í fyrsta lagi það að Evrópa átti sér einn sameiginlegan óvin, Sovétríkin og hugsanlega árás Sovétríkjanna inn í Evrópu. Í öðru lagi mikla veru Bandaríkjamanna í Evrópu. Á meðan bæði Bandaríkjamenn og Evrópuþjóðirnar mynduðu bandalag gegn Sovétríkjunum hefðu Bandaríkjamenn aldrei sætt sig við átök innan Evrópuríkjanna.

Í dag birti ég ,,hinar” tvær ástæðurnar sem ég tel að hafi haldið friðinn í Evrópu s.l. sextíu ár.

3. Hlutverk Atlantshafsbandalagsins

Í framhaldi þess að hafa fjallað um sameiginlegan óvin í austri og veru öflugs herliðs Bandaríkjamanna í Evrópu er nauðsynlegt að líta á hlutverk Atlantshafsbandalagsins (NATO) í því að tryggja að friður haldist í Evrópu. Atlantshafsbandalagið var fyrst og fremst varnabandalag vesturveldanna gegn ógninni í austri. Hins vegar undirrituðu öll aðildarríki bandalagsins sáttmálann með það að leiðarsljósi að sameinast um varnir ríkjanna ef til þess kæmi. Skýrt kemur fram í 5. grein sáttmálans að litið er á árás á eitt ríki sambandsins sem árás á þau öll. [1] Aftur komum við að því að það þjónaði ekki hagsmunum nokkurs ríkis á meginlandi Evrópu að ráðast á annað ríki í Evrópu. Varnarbandalag sem þetta hafði ekki verið myndað áður með eins sterkum hætti enda tíðarandinn orðinn annar. Einnig er ekki hægt að líta framhjá hlutverki Breta í því að tryggja frið í Evrópu. Bretar voru ein af stofnríkjum Atlantshafsbandalagsins en komu nokkru síðar inn í evrópusamrunann.

Ekki telst frekari þörf á að benda á hlutverk Atlantshafsbandalagsins að friðarferlinu í Evrópu en ljóst er að hagsmunir ríkjanna, markmið að friði og vera bandarísks herliðs í Evrópu sameinast undir Atlantshafsbandalaginu.

4. Lýðræði

Óhætt er að fullyrða að aukin lýðræðisþróun í Evrópu að lokinni síðari heimsstyrjöldinni spilar veigamesta hlutverkið í friðarferlinu í álfunni. Eins og minnst var á í upphafi var Evrópa djúpsærð eftir tvær styrjaldir á stuttum tíma. Öllum var ljóst að byggja yrði Evrópu upp á nýtt eftir það niðurrif sem styrjaldirnar hefðu valdið. Til að þetta gæti gerst var tvennt sem varð að tryggja, í fyrsta lagi lýðræði og í öðru lagi almenna velmegun.

Ekki eru dæmi um það í sögunni að lýðræðisríki hafi hafið stríð gegn öðru lýðræðisríki. Hitler var einræðisherra sem hafði lagt Þýskaland undir sig og notað það vopna- og mannafl sem í boði var til að heyja styrjöld. Hitler hafði tekist að nýta sér það slæma efnagahagsástand sem myndaðist í Þýskalandi eftir fyrri heimsstyrjöld. Versalasamingurinn gekk meira og minna út á að refsa Þjóðverjum og gerði það að verkum að efnahagur landsins varð mjög lélegur og kjör almennings slæm.

Evrópuríkin gerðu sér grein fyrir því að til að tryggja stöðugan frið í Evrópu yrði að bæta kjör almennings. Þess vegna var farið út í að mynda bandalög um viðskipti. Bætt kjör almennings myndu leiða til minnkandi óánægju og koma í veg fyrir að menn eins og Hitler næðu völdum á ný í einhverju af evrópuríkjunum.

Að sama skapi eins og áður hefur komið fram var markmiðið að byggja upp Evrópu. Lýðræði komst á í flestum ríkjum Evrópu [2] og á því var Evrópa byggð upp á nýtt. Markmiðið var það sama og allir gerðu sér grein fyrir því að þau ágreiningsefni sem ef til vill kæmu upp yrðu leyst á vettvangi stjórnmála en ekki með vopnavaldi. Þarna líkt og áður gengdu Bandaríkin veigamiklu hlutverki. Litið var (réttilega) á kommúnismann sem ógn við lýðræðið og þar með ógn við stöðugleikann og friðinn. Ef við gefum okkur umræðunnar vegna að einhver stjórnmálaleiðtogi hefði viljað fara í stríð þá er næstum hægt að útiloka að honum hefði tekist ætlunarverk sitt þar sem enginn einn aðili hafði slíkt vald á hendi sér. Í hálfa öld hafa völd stjórnmálamanna minnkað og því að miklu leyti ógerlegt að heyja stríð milli lýðræðisþjóða.

En sem sagt, lýðræði og velferð var og er lykillinn að friði og stöðugleika. [3] Evrópusamruni spilaði stórt hlutverk í að tryggja velferðina en lýðræðið kom með breyttum tímum, nýjum tíðaranda og því frelsi sem þjóðirnar vildu mynda sér.

Og að lokum...

Evrópusamvinna með það að markmiði að stuðla að friði í Evrópu er í sjálfu sér göfugt markmið sem ekki er hægt að gera lítið úr. Evrópusamruni var á fyrstu árum eftir seinna stríð mjög auðveld ,,söluvara”. Evrópubúar þráðu frið meira en nokkuð annað og með loforðinu um frið í Evrópu og með hagsæld almennings að leiðarljósi sáu menn ekki ástæðu til að setja sig upp á móti slíku. Hafa ber þó í huga að hugmyndir að samruna voru komnar fram áður en seinna stríðið byrjaði. Ég tel þó að þær hugmyndir hafi verið viðskiptalegs eðlis, það er að menn vildu búa til markað líkan því sem EFTA síðan stóð fyrir.

Hugmyndin að friði hefur ekki alltaf verið leiðarsljós evrópusamrunans. Ríki Evrópu vildu sjá fríverslunarsamninga og vissu að slíkir samningar myndu opna markaði frekar og leiða til velmegunar íbúa ríkjanna. Eins og komið hefur hér fram fór hugmyndin um friðarferli í Evrópu fyrir lítið þegar líða tók á árin eftir seinna stríð. Það sýnir sig best með stofnun EFTA en slíkur samningur hefur ekkert að gera með hugmyndir um vopnuð átök heldur snýst eingöngu um viðskipti milli ríkjanna og niðurfellingu hindrana á viðskiptum. Þó svo að flest EFTA ríki séu nú gengin í ESB hefur samningurinn það táknræna gildi að mínu mati að hann sannar að ríkin voru að leita eftir meiri viðskiptum en ekki friði. Friðurinn var fundinn og kominn í höfn.

Það er einnig mikilvægt að hafa í huga að evrópusamruninn og ESB eitt og saman getur ekki komið í veg fyrir borgarastyrjöld. Fyrir hálfri öld framleiddu ríkin að mestu vopn sín sjálf. Því var greinilegt að evrópuríkin sem tekið höfðu þátt í styrjöldunum höfðu ekki bolmagn til að fara út í annað stríð, fyrir utan það er ekki er víst að nokkur hefði viljað slíkt. Í dag eru vopn hins vegar meira og minna aðkeypt þannig að lítið mál er að hefja stríð. En ennþá eru það sameiginleg markmið og lýðræði sem heldur friðinn í Evrópu. Aftur skal minnt á það að lýðræðisríki fara samkvæmt venjunni ekki í stríð við hvor aðra.

Þá er ekki ósanngjörn spurning hvort að tilgangur evrópusamrunans sé gengin úr gildi. Þeir sem að honum stóðu á sínum tíma voru menn sem upplifað höfðu tvær hræðilegar styrjaldir og þráðu eins og áður var sagt frið og velmegun. Í dag hafa orðið kynslóðaskipti. Það er engin kommúnista eða nasistaógn sem steðjar að ríkjum Evrópu. Reyndar er hryðjuverkaógnin ríkjandi en allar þjóðir heims takast á við hana og þá er spurning hvort að sú barátta sé háð á vettvangi SÞ og með sterkri samvinnu ríkja án þess þó að um samruna sé að ræða.

Alveg sama hvaða álit menn hafa á Evrópusambandinu eða samruna evrópuríkja þá voru og eru hugmyndir að frjálsu markaðssvæði og friði í álfunni þess verðar að mark sé takandi á þeim. Hins vegar er ekki hægt að fullyrða að markmiðið með samrunaum hafi eingöngu verið sá að stuðla að friði.

Hvort að Evrópusambandið sé síðan að starfa í þeim anda í dag er svo efni í aðra grein.

Gísli Freyr Valdórsson
[e-mail]

[1] http://www.nato.int/docu/other/ic/treaty-ic.htm Tekið af opinberri vefsíðu Atlantshafsbandalagsins.

[2] Þau sex ríki sem mynduðu Kol og Stálabandalagið voru öll lýðræðisríki

[3] Stephen M. Walt, One world, many theories.

Friður í Evrópu – I.hluti

Er það Evrópusambandinu að þakka að friður hefur ríkt í Evrópu í rúmlega 60 ár eða liggja aðrar ástæður að baki. Það má vel vera að upprunalegar hugmyndir að evrópusamruna voru meðal annars að koma á stöðugum friði í Evrópu. En að sama skapi gerðu ríkin sér grein fyrir því að gera yrði allt sem mögulegt væri til að rétta við efnahag evrópuríkja en hann var að sjálfsögðu illa farinn eftir tvær heimsstyrjaldir.

Markmiðin eru í sjálfu sér góð og gild. Ekki þykir ástæða hér til að rekja frekar upphaf evrópusamrunans, en þó er mikilvægt að stikla á stóru á þeim skrefum sem stigin voru í upphafi samrunans og benda á þau rök sem notuð voru fyrir honum.

En þó svo að hugmyndin að evrópusamruna hafi verið að miklu leyti að koma í veg fyrir frekari átök í Evrópu er ekki þar með sagt að sameiningarferli það sem átt hefur sér stað í rúma hálfa öld hafi haldið friðinn. Rétt er að taka inn í myndina nokkur atriði sem klárlega áttu mikinn þátt í því að ekki hafa brotist út vopnuð átök milli þeirra ríkja sem nú tilheyra Evrópusambandinu.

Það er nauðsynlegt að gera sér grein fyrir að hér er aðeins átt við þau ríki sem mynda Evrópusambandið því að átök hafa brotist út í Evrópu á síðari hluta 20. aldar og ber þar hæst að nefna átökin á Balkanskaga.

En ég tel meginástæðurnar fyrir stöðugum frið í Evrópu síðastliðin sextíu ár vera fjórþættan. Ég segi frá tveimur þeirra hér en mun gera grein fyrir hinum tveimur síðar.

1. Sameiginlegur óvinur og sameiginlegir hagsmunir

Um leið og byssurnar höfðu kólnað í Evrópu var komið nýtt stríð. Þetta stríð var þó að mestu leyti laust við vopnuð átök en kalt stríð hafði myndast á milli vesturveldanna og Sovétríkjanna. ,,Járntjald” myndaðist um Evrópu miðja og enginn hafði tækifæri á að vera hlutlaus í þessu kalda stríði. Margir hafa viljað halda því fram að sú spenna sem myndaðist á milli vesturveldanna og Sovétríkjanna og óttinn um notkun kjarnorkuvopna (sem leitt hefði til gereyðingar) hafi haldið friðinn allt fram til 1989. ^[1]

Reyndar er rétt að vekja athygli á því að evrópusamruninn átti upp að vissu marki að koma í veg fyrir ófrið innan Evrópu. Áherslan á kalda stríðs árunum var sú að stórveldin, Bandaríkin og Sovétríkin, stóðu í harkalegu vopnakapphlaupi og má því segja að mögulegt stríð innan Evrópu hafi ekki verið inn í myndinni. Til að mynda stríð milli Þjóðverja og Frakka sem ekki voru óalgeng á öldum áður. Óvinur vesturveldanna var mun austar en á meginlandinu alveg eins og óvinur vesturvelda er nú í suðri og í mið-austurlöndum.

Evrópusamruni var jafnvel aukaatriði í friðarferlinu enda gat Evrópusambandið ekki komið í veg fyrir innrás Sovétríkjanna án aðstoðar Bandaríkjanna en gat upp að vissu marki komið í veg fyrir vopnuð átök innan þeirra ríkja sem að honum stóðu. Á þessu eru þó skiptar skoðanir. Hér er ekki átt við íslömsk ríki í held heldur aðeins þá hugmyndafræði og hryðjuverkastarfssemi sem öfgafulli islamistar stunda.

Ekki er hægt að líta fram hjá því að á eftir stríðsárunum höfðu ríkin í Vestur-Evrópu sameiginlegra hagsmuna að gæta: Að byggja sig upp að nýju. Friður var sameiginlegur hagsmunur allra ríkja og reynslan hafði að miklu leyti kennt mönnum að vopnuð átök voru ekki lausnin á vandamálum og deilum heldur yrði slíkt leyst á vettvangi stjórnmála og viðskipta. Það hefði svo sem ekki þjónað hagsmunum ríkjanna að hefja vopnuð átök á ný. Allir lögðust á eitt við að sinna sama markmiðinu.

2. Vera Bandaríkjamanna í Evrópu

Í seinni heimsstyrjöldinni komu Bandaríkjamenn sér upp allmörgum herstöðvum í Evrópu. Margar þessara herstöðva eru enn starfræktar í dag. Bandaríkjamenn sáu ekki ástæðu til að yfirgefa þær og fara með lið sitt heim. Á meðan Bandaríkin styrktu efnahag Evrópu með Marshall aðstoðinni, sá heldur engin þjóð ástæðu til að biðja þá um að fara. Ógnin í austri var að sama skapi stór ástæða þess að Bandaríkin drógu herlið sitt ekki alfarið til baka frá Evrópu. Utanríkisstefna Bandaríkjanna hefur að miklu leyti snúist um að vernda Vestur-Evrópu síðast liðna hálfa öld.

Eins og áður hefur komið fram sameinuðust vesturveldin á móti Sovétríkjunum og hernaðarmynstur Evrópu fóls fyrst og fremst í því að geta varið sig frekar en að geta gert innrás inn í ríki sem krafist hefði bæði mikillar vopnaframleiðslu og fjármagns. Öflug hernaðarvera Bandaríkjamanna hafði mikið um friðarferlið að segja. Rétt er að minnast aftur á þá staðreynd að markmiðið var að byggja upp Evrópu og tóku Bandaríkjamenn þátt í því. Þeir hefðu að öllum líkindum ekki sætt sig við áframhaldandi eða ný átök. Nánar verður komið að uppbyggingu Evrópu í kaflanum um lýðræði.

Rétt er þó að taka fram að Bandaríkin hafa meira og minna hvatt til ákveðins samruna í Evrópu. Bandarísk yfirvöld hafa verið þolinmóð gagnvart evrópuríkjum hvað samruna varðar og gert sér grein fyrir því að vinasamband við Evrópu er samband sem vert er að halda í. Frá síðari heimsstyrjöld hafa Bandaríkin stutt við bakið á Evrópu og séð hagsmuni sína í því að Evrópuríki ættu velgengni að fagna. Ef að evrópusamruni er það sem virkar til þess að evrópuríki verði sterk og stöðug sjá bandarísk stjórnvöld enga ástæðu til að setja sig upp á móti því. Því betur sem evrópuríkjum gengur að fóta sig sjálf því minna fjármagn, tíma og vinnu þurfa Bandaríkjamenn að fjárfesta í Evrópu. Þetta eru hagsmunatengsl sem ganga í báðar áttir. Evrópa þurfti á Bandaríkjunum að halda til að græða sár sín eftir styrjaldirnar og Bandaríkin þurftu á evrópuríkjum að halda til að mæta ógninni í austri. Að sama skapi þurfa þessi sömu ríki að sameina krafta sína í stríðinu gegn hryðjuverkum í dag. ^[3]

Gísli Freyr Valdórsson
[e-mail]

[1] Stephen M. Walt, One world, many theories

[3] A. Daniel Weygandt, America´s stake in project Europe

Mánudagspósturinn 24. apríl 2006

Við Hildur Edda Einarsdóttir, stjórnarmaður í Ungum jafnaðarmönnum, höfum aðeins verið að ræða um hugmyndafræðilegan grunn sósíalismans að undanförnu í kjölfar greinar sem ég reit á vefritið Hugsjónir.is á dögunum undir fyrirsögninni „Sósíalískur fótboltaleikur ”. Hildur hefur nú tjáð sig í tveimur greinum um málið, nú síðast fyrir helgi á Pólitík.is. Ekkert í þessum greinum hefur þó hrakið það sem ég hef sagt í mínum greinum um það á hverju sósíalisminn og vinstrisinnaðar stefnur byggist á í grunninn. Þvert á móti hefur hún einmitt staðfest það sem mín skrif grundvölluðust á. Þ.e. að grunnhugsun sósíalismans sé ávallt sú að það sé ekki nóg að fólk hafi jöfn réttindi heldur eigi hið opinbera að beita sér fyrir því að jafna stöðu þess með því að taka eignir sumra einstaklinga, eða annað sem þeim hefur áskotnast með eigin fyrirhöfn t.a.m. sæti á lista í prófkjöri, af þeim án þeirra samþykkis og afhenda þær öðrum án þess að hinir síðarnefndu eigi nokkurn rétt til þeirra.

Ég geri mér auðvitað fullkomlega grein fyrir því að vinstrimenn líta ekki á málið með þessum augum. Fyrir þeim er þarna aðeins um að ræða spurningu um sanngirni og réttlæti eins og kom t.a.m. mjög skýrt fram í máli Hildar. Í því sambandi tala vinstrimenn gjarnan um svokallað „félagslegt réttlæti”. En hvaða réttlæti felst í því að neyða fólk til þess að láta af höndum eigur sínar, sem það hefur aflað sér með fullkomlega lögmætum hætti, og afhenda þær síðan einhverjum öðrum fyrir milligöngu ríkisins að viðlagðri refsingu? Staðreyndin er sú að skattheimta ríkis, sem og annarra opinberra aðila, gagnvart þegnum þess er ekkert annað en ofbeldi, þ.e. þjófnaður. En eins og ég þarf auðvitað ekki að segja Hildi er gjarnan litið svo á að hið opinbera, þá aðallega ríkið, hafi einkarétt á að beita fólk ofbeldi innan yfirráðasvæðis síns. Þar með talin er skattheimta. Hér eru vitaskuld á ferðinni afar einkennilegar hugmyndir um sanngirni og réttæti sem eiga rætur sínar í þeirri marxísku hugmyndafræði að eignir séu þjófnaður. Skattheimta er þess utan í rauninni ekkert annað en ákveðin birtingarmynd þjóðnýtingar á eignum fólks.

Hins vegar hefur í flestum ríkjum verið til staðar talsverð sátt í gegnum tíðina um að í lagi sé að hið opinbera innheimti upp að ákveðnu marki skatta af þegnum sínum til að standa straum af kostnaði vegna sameiginlegra stofnana viðkomandi ríkis. Hins vegar greinir menn vægast sagt mjög á um hversu mikil sú skattheimta (þ.e. ofbeldi) eigi að vera og í hvað sé rétt að verja þeim fjármunum. Þannig hafa vinstrimenn löngum verið hlynntir háum sköttum á almenning, sem renna eigi í „sameiginlega sjóði” eins og það er gjarnan kallað, á meðan hægrimenn hafa lagt áherzlu á að halda slíku ofbeldi í lágmarki.

Í sjálfu sér hefði maður haldið að flestir gætu verið sammála um að ofbeldi væri af hinu slæma og að æskilegt væri að draga úr slíku eins og hægt væri með góðu móti. En það er þó allajafna öðru nær þegar vinstrimenn eru annars vegar eins og dæmin sanna. Skemmst er að minnast þess hvernig haldið hefur verið á málum við stjórn Reykjavíkurborgar í valdatíð R-listans þar sem heildarálögur á borgarbúa hafa stórlega aukizt, þá annað hvort vegna skattahækkana (ekki sízt með því að hækka útsvarið upp í löglegt hámark í fyrsta skipti í sögu borgarinnar) eða með því að innleiða nýja skatta.

Vinstrimenn eru nefnilega upp til hópa haldnir þeirri meinloku að hið opinbera geti ekki aflað sér tekna nema með skattheimtu (þ.e. ofbeldi) ef marka má stefnur, áherzlur og yfirlýsingar þeirra í gegnum tíðina. Þeim virðist þannig fyrirmunað að skilja að með því að lækka skatta geta tekjur hins opinbera af sköttum einmitt aukizt verulega þar sem skattalækkanir virka allajafna sem vítamínsprautur út í samfélagið og stuðla að auknum umsvifum. Ríkið fær þannig minni sneið af stærri köku í stað stærri sneiðar af minni köku áður. Gott dæmi um þetta er lækkun fyrirtækjaskatta hér á landi úr 33% árið 1995 í 18% í dag. Sú lækkun hefur skilað ríkinu mun meiri tekjum en áður var.

Í orðabók vinstrimanna er jafnvel til orðasambandið „vannýttir tekjustofnar“, þ.e. opinbert fé sem stjórnmálamönnum eða embættismönnum hefur ekki tekizt að eyða þrátt fyrir oftar en ekki mikla hæfileika á því sviði. Við slíkar aðstæður dettur vinstrimönnum allajafna ekki í hug að tilefni sé til að verja þessum fjármunum til þess að lækka álögur á almenning heldur þarf þess í stað að finna eitthvað til að eyða þeim í og oftar en ekki reynist það litlum erfiðleikum bundið.

Önnur meinloka ófárra vinstrimanna er að telja hægrimenn á móti velferðarkerfinu. Það er mikil fjarstæða að halda því fram. Flestir hægrimenn eru hlynntir því að til staðar sé ákveðið sameiginlegt öryggisnet í sem byggist á því grunnsjónarmiði að hjálpa fólki til að hjálpa sér sjálft og bera sem mesta ábyrgð á eigin lífi. Hins vegar eru hægrimenn ekki haldnir þeirri þröngsýni vinstrimanna að telja að velferð fólks sé eitthvað sem aðeins geti þrifist í faðmi opinberra aðila. Hægrimenn telja einfaldlega að ef einkaaðilar geti sinnt velferð fólks jafn vel eða betur en hið opinbera þá sé sjálfsagt og eðlilegt að sú leið sé farin. Rétt eins og með flesta aðra hluti. Þetta mega vinstrimenn hins vegar allajafna ekki heyra minnzt á.

Eins og ég sagði í grein minni á Hugsjónir.is, og kom lítillega inn á hér á undan, eru alls kyns vinstrisinnaðar sértækar aðgerðir sem ætlað er að stuðla að jafnri stöðu fólks gott dæmi um grunnhugsun sósíalismans, hlutir eins og „kynjakvótar“, „fléttulistar“ og „jákvæð mismunun“. Hildur Edda segist í síðari grein sinni á Pólitík.is vera hlynnt fléttulistum en á móti kynjakvótum. Hins vegar nefnir hún enga afstöðu til sögunnar gagnvart jákvæðri mismunun. Þetta þrennt er þó í raun einn og sami hluturinn. Reglur um fléttulista fyrir prófkjör fela þannig t.a.m. í sér kynjakvóta, þ.e. að einhver þjóðfélagshópur eigi að eiga ákveðið hlutfall sæta á viðkomandi framboðslista vegna kynferðis, aldurs eða annars. Þetta er síðan nákvæmlega það sem jákvæð mismunun gengur út á.

Að lokum vegna óánægju Hildar með það að ég skyldi vekja athygli á ummælum hennar um íhaldsstefnuna og íhald.is sem hún lét falla á vefsíðunni Arndís.is þar sem hún kallaði þetta tvennt m.a. sora. Hildur telur víst að þetta hafi verið ómaklegt af mér að mér skilst vegna þess að ummælin hafi verið athugasemd (“comment”) á viðkomandi heimasíðu og að fyrir vikið hafi þau af einhverjum ástæðum ekkert heimildagildi. Hún viðurkennir þó í síðari grein sinni á Pólitík.is að umrædd afstaða hennar til íhaldsstefnunnar (og þá væntanlega íhald.is líka) sé skýr og opinber. Einkum í því ljósi sætir vitanlega furðu hvers vegna hún skuli bregðast jafn illa við því að ég skyldi vekja máls á þessari opinberu og skýru afstöðu og velta fyrir mér hver rökin fyrir henni kynnu að vera fyrst þeirra var ekki getið.

Hjörtur J. Guðmundsson
[e-mail]

Gullkornið á sunnudegi

„Any woman who understands the problems of running a home will be nearer to understanding the problems of running a country.“

Margaret Thatcher

Össur, stuttbuxnadeildin og lýðræði stjórnarandstöðunnar

Fyrsti þingmaður Reykjavíkurkjördæmis norður fór mikinn á heimasíðu sinni í gær, fimmtudaginn 20.april. Þeir sem á annað borð nenna að fylgjast með þinginu þessa dagana hafa ef til vill tekið eftir því að stjórnarandstaðan ætlar sér að kúga þingið með málþófi af því að þeim líkar ekki frumvarp stjórnarmeirihlutans um breytingu á rekstrarskipulagi Ríkisútvarpsins.

Allt er þetta auðvitað gert í nafni lýðræðisins, enda vita allir skólagengnir menn að lýðræði fjallar um að það að minnihluti á þingi á að tala eins lengi og hægt er um ekki neitt í hvert skipti sem þeim líkar ekki frumvörp meirihlutans. Það sorglega er að þetta hefur tekist hjá þeim. Ríkisstjórnin sýndi algjöran aumingjaskap með iðnaðarráðherrann í fararbroddi þegar hún ,,samdi” við hina lýðræðislegu stjórnarandstöðu um afgreiðslu laganna bara til að binda enda á málþófið. Almenningur hefur nefnilega ekkert annað að gera á nóttunni en að horfa á beina útsendingu frá Alþingi þar sem þingmenn tala svo klukkutímum skiptir bara til þess eins og tefja mál. Já, lengi lifi lýðræðið.

En þá að Össuri. Eins og sagt var hér í upphafi fór hann mikinn vegna frumvarpsins um RÚV. Nú má Össur að sjálfsögðu vera ósammála Sigurði Kára Kristjánssyni og öðrum frjálslyndum stjórnmálamönnum sem ekki aðhyllast sósíalisma og mikil ríkisafskipti.

En mér þykja kaldar kveðjurnar sem Össur sendir ungu fólki í pistli sínum. Orðrétt segir Össur, ,,Árið 2003 urðu tveir forystumenn úr röðum stuttbuxnadeildarinnar, þeir Birgir Ármannsson og Sigurður Kári Kristjánsson, alþingismenn fyrir Sjálfstæðisflokkinn - og hófu sölumannatrúboðið.”
Og síðar segir hann, ,,Á Alþingi er bent á að í frumvarpinu sé opnað á nauðungarsölu á RÁS 2 í krafti fjársveltis ríkisstjórnarinnar, og bent á að innan tíðar fjölgi þingmönnum úr röðum Sjálfstæðisflokksins sem eru aldir upp í anda stuttbuxnadeildarinnar [...] þar sem sala á RÚV eru trúarbrögð.”

Lýsir þetta kannski viðhorfi Össurar til stjórnmálaafskipta ungs fólks?

Nú er Sigurður Kári 32ja ára og Birgir 37 ára. Hvernig Össuri dettur í hug að flokka menn sem komnir eru á fertugsaldurinn í ,,stuttbuxnadeild” veit ég ekki. Ekki veit ég heldur til þess að stjórnmálaskoðanir ungs fólks í Sjálfstæðisflokknum séu trúarbrögð.

Er það slæmt að ungt fólk hafi skoðanir og leggi sig fram við að framfylgja þeim á vettvangi stjórnmálanna, þá sérstaklega á þinginu? Maður hefði haldið að það væri gott mál ef ungt fólk héldi í hugsjónir sínar og stjórnmálaskoðanir þegar á vettvanginn (þingið) er komið.

Hefur Sigurður Kári (sem er nú kjörinn fulltrúi rétt eins og Össur) minna trúverðugleika í þinginu vegna aldurs? Rétt er að benda á að bæði Sigurður Kári og Birgir eru eldri en varaformaður Samfylkingarinnar.

Nú á Samfylkingin ungt og efnilegt fólk á þingi. Eru Katrín Júlíusdóttir, Björgvin G., og Ágúst Ólafur hluti af stuttbuxnaliði Samfylkingarinnar? Gefur þessi ummæli Össurar mér rétt til þess að vitna í stuttbuxnadeild Samfylkingarinnar þegar fjallað er um Unga Jafnaðarmenn?

Í sannleika sagt er það þó þannig að Össur er ekki vanur að tala svona þannig að ég geri ráð fyrir því að hann hafi hlaupið á sig. Hingað til hafa aðrir innan Samfylkingarinnar stundað ómálefnaleg ummæli um andstæðinga sína í stjórnmálum. Uppnefni, útúrsnúningur og skítkast hefði maður haldið að væri aðeins í smiðju núverandi formanns og svilkonu Össurar. Eg vona að Össur fari ekki að taka formanninn sinn til fyrirmyndar.

Gísli Freyr Valdórsson
[e-mail]

Það er ljótt að ljúga

Á bls. 16 í Fréttablaðinu þann 10.apríl síðastliðinn, er afar villandi umfjöllun um deilu Ísraela og Palestínumanna.

Ég ætla ekki að fara yfir þennan Fréttablaðspistil lið fyrir lið, enda myndi slíkt vera efni í heilann bókaflokk. Ég ætla þó að skoða eina setningu úr umræddri grein. Hún hljóðar svo: ,,Ísraelar skilgreina Hamas-samtökin sem hryðjuverkasamtök, en þau hafa löngum unnið að því að endurheimta landsvæði sem Ísraelar hafa hernumið.”

Ég ætla að byrja á því að upplýsa Fréttablaðið aðeins um samtökin Hamas.

Hamas er stundum lýst sem pólitískum samtökum, með herskáum armi, sem láta sér umhugað um félagslega velferð Palestínumanna, og rétt þeirra til heimalands síns. Sé það rétt, er orðið tímabært fyrir samtökin að breyta sattmála sínum. Þar er aðeins einu sinni minnst á eitthvað sem viðkemur félagslegri velferð, en 36 sinnum í 35 greinum sáttmálans er talað um heilagt stríð (jíhad). Það er greinilegt hvert er höfuð markmið Hamas.

Í 28 greinum er fjallað um það að drepa skuli gyðinga, og frelsa skuli ,,alla” Palestínu – Palestína verður því ekki ,,frjáls” fyrr en Ísrael er ekki lengur til.

Síðan september 2000 hefur Hamas lýst yfir ábyrgð á 425 hryðjuverkaárásum á óbreytta borgara og hafa 2453 látist, þar á meðal mörg börn sem vita ekki einu sinni hvað orðið ,,hernám” þýðir.

Samkvæmt 13.grein Hamas sáttmálans kæmi ekki til greina að semja frið við Ísraela, þrátt fyrir að þeir myndu yfirgefa hernumdu svæðin að fullu, gefa Palestínumönnum Jerúsalem, og leyfa öllum Palestínumönnum sem eru afkomendur þeirra sem misstu heimili sín árið 1948 á því landsvæði sem nú tilheyrir Ísrael að ,,snúa aftur” – flytja til Ísrael.

Að lokum gefur t.d. 7.grein sáttmála Hamas ágæta innsýn í hugsunarhátt samtakanna:

Hamas hlakkar til að sjá fyrirheit Allah verða að veruleika... það mun ekki verða fyrr en múslímar berjast gegn gyðingunum; þar til gyðingarnir fela sig fyrir aftan steina og tré sem munum hrópa: Ó múslimi! Það er gyðingur að fela sig bak við mig, komdu og dreptu hann.

Nú spyr ég hið ágæta Fréttablað:

Hvers vegna stendur ekki í greininni ykkar ,,Hamas samtökin eru hryðjuverkasamtök”, í stað þess að skrifa ,,Ísraelar skilgreina Hamas samtökin sem hryðjuverkasamtök.”? Hamas samtökin eru klárlega og án alls vafa hryðjuverkasamtök. Með framsetningu ykkar leyfið þið þeim að njóta vafans. Lesandinn gæti fengið það á tilfinninguna að skilgreining Ísraela sé röng, og sett fram í pólitískum tilgangi.

Hvers vegna segið þið Hamas samtökin berjast fyrir endurheimtingu hernumdu svæðanna, án þess að segja lesendum ykkar að Hamas samtökin telji að allt landsvæðið sem Ísraelar búa á sé hernumið, og allt Ísraelsríki tilheyri Palestínu, og að enginn friður komi til greina af þeirra hálfu fyrr en Ísraels ríki sé ekki lengur til, og allir gyðingar á svæðinu fluttir eða dauðir?

Í grein ykkar er það gefið í skyn, þegar sagt er að Hamas vilji ,,endurheimta landsvæði sem Ísraelar hafa hernumið”, að Hamas samtökin vilji einungis öðlast aftur landamæri Palestínu eins og þau voru dregin árið 1948.

Það er ljótt að ljúga.

Sindri Guðjónsson
[e-mail]

Mánudagspósturinn 17. apríl 2006

Fyrir nokkru birtist grein á vefritinu Hugsjónir.is eftir mig undir fyrirsögninni „Sósíalískur fótboltaleikur“ þar sem ég dró upp einfalda mynd af því út á hvað sósíalisminn sem hugmyndafræði, sem og ýmis afbrigði hans eins og sósíaldemókratisminn, gengi í raun og veru út á í grunninn. Benti ég á það, sem við hægrimenn höfum í gegnum tíðina margoft vakið athygli á, að þegar vinstrimenn tala um jafnrétti þá eiga þeir ekki við eiginlegt jafnrétti, þ.e. að allir hafi sama rétt og sömu reglur gildi um alla, heldur eitthvað sem miklur heldur mætti kalla jafnstöðu þar sem allir væru svo gott sem í sömu meðalmennskunni. Tók ég tvö dæmi í þessum efnum, annað af fótboltaleik og hitt af skólaprófi. Orðrétt lauk greininni á þessum orðum:

„Í grundvallaratriðum er hugmyndin ævinlega sú að það sé ekki nóg að fólk hafi jöfn réttindi heldur eigi hið opinbera að grípa inn í, þegar sumir einstaklingar hafa fyrir lífinu og ná árangri en aðrir gera það ekki, og jafna stöðu þeirra. Þá gjarnan með einhverjum sértækum aðgerðum eins og það er kallað (t.d. með svokallaðri „jákvæðri mismunun“, „kynjakvótum“ og „fléttulistum“ svo dæmi séu tekin), enda gengur ekki að mati vinstrimanna að fólk sem hefur fyrir lífinu, hvort sem það er með því að leggja á sig langskólanám eða öðru, hafi það betra en þeir sem ákveða af einhverjum ástæðum að gera það ekki.“

Eins og ég átti von á og tók fram í greininni kom hún greinilega við kauninn á ýmsum vinstrimönnum. Þannig ritaði Hildur Edda Einarsdóttir t.a.m. grein á vefrit Ungra jafnaðarmanna, Pólitík.is, 15. apríl sl. þar sem hún finnur grein minni flest til foráttu. Í stuttu máli segir hún það ekki sanngjarnt að taka dæmi af fótboltaleik eða skólaprófi til að lýsa mismunandi árangri einstaklinga eftir því hversu mikið þeir leggja á sig í lífinu til að ná honum. Hún segir að ekki standi allir jafnfætis í byrjun eins og í þessum dæmum þar sem sumir séu ríkir, og hafi af þeim sökum mikil völd, á meðan aðrir séu fátækir og hafi engin völd eins og hún orðar það. Hún tekur síðan sjálf m.a. það dæmi að þetta sé eins og að láta blint fótboltalið keppa við lið þar sem allir leikmennirnir eru sjáandi.

Að leggja að jöfnu blindu og fátækt er vitaskuld fáránlegt. Blinda er eitthvað sem allajafna verður ekki sigrast á en það sama verður ekki sagt um fátækt, sérstaklega ekki á Íslandi alsnægtanna í dag þar sem fátækt er varla til. Það getur hver sem er unnið sig upp úr fátækt ef hann bara leggur sig eftir því. Ég leyfi mér raunar að fullyrða að flestir þeir sem náð hafa miklum árangri í lífinu hér á landi í dag, og tekist að öðru leyti að koma sér vel fyrir í lífinu, hafa ekki gert það vegna þess að þeir eiga eða hafa átt ríka foreldra heldur fyrst og fremst vegna eigin framtakssemi og dugnaðar. Oftar en ekki er í þeim efnum um að ræða fólk sem kemur einfaldlega frá afar venjulegum heimilum, venjulegt fólk.

Ég veit ekki í hvaða þjóðfélagi Hildur heldur að hún búi, svo virðist sem hún sé föst í einhverju 19. aldar samfélagi og telji að venjulegt fólk eigi enga möguleika á að ná árangri í lífinu þó það leggi hart að sér nema með ríkulegri aðstoð hins opinbera. Þannig er það þó almennt séð ekki á Íslandi í dag eins og flestir vita. Það er þess utan sennilega ekkert eins agandi fyrir mannskepnuna og að þurfa að hafa fyrir hlutunum. Ekkert sem getur gert manninum eins gott og að ná árangri í lífinu fyrir eigin dugnað og fyrirhöfn. En það verður alltaf til fólk sem öfundast út í aðra vegna árangurs þeirra og telur að það sjálft eigi að fá hlutdeild í honum sí svona og af því bara.

Annars er staðreyndin sú að hæglega má ganga of langt í átt til velferðar, hvort sem það er fyrir tilstuðlan hins opinbera eða t.a.m. ríkra foreldra. Þetta er í raun alveg sami hluturinn að því leyti að það hefur í raun sömu áhrif á það fólk sem í hlut á. Enginn hefur einfaldlega gott af því að fá of mikið upp í hendurnar án þess að þurfa að hafa fyrir því sjálfur. Slíkt hefur í flestum tilfellum aðeins mannskemmandi áhrif á fólk. Þá gildir einu hvort um er að ræða dekur af hálfu hins opinbera eða af hálfu ríkra foreldra. Þegar velferð fer að hafa þau áhrif á fólk að það nennir ekki að hafa fyrir hlutnunum sjálft þá er einfaldlega eitthvað að.

---

Þess utan þá þótti mér athyglisvert að Hildur skyldi ekki minnst einu orði á þau þrjú dæmi sem ég tók um svokallaðar sértækar aðgerðir sem vinstrimenn margir hverjir eru mjög hrifnir af í því skyni að koma á meintu jafnrétti, þá gjarnan á milli kvenna og karla. Þá á ég við svokallaða „jákvæða mismunun“, „kynjakvóta“ og „fléttulista“ . Þetta þrennt er einmitt alveg lýsandi fyrir sósíalismann. Einstaklingarnir eiga ekki að ná árangri í lífinu á eigin verðleikum heldur á eitthvert utanaðkomandi vald að “rétta” stöðu þeirra sem taldir eru standa höllum fæti.

Ég er mikill jafnréttissinni og tel sem slíkur að kyn eða annað slíkt eigi ekki að skipta máli t.d. í ráðningum í stöður, aðeins einstaklingurinn og verðleikar hans. Það var sjónarmið kvenfrelsishreyfingarinnar í upphafi, en í seinni tíð hefur þetta breytzt og nú skiptir kyn öllu máli að mati að mati margra þeirra sem þykjast vera jafnréttissinnar.

---

Að lokum þetta. Í upphafi greinar sinnar segir Hildur að greinin mín hafi verið fræðandi og hafi þannig m.a. varpað ljósi á hugsunarhátt hægrimanna að hennar mati. Það er auðvitað hið bezta mál, en svo virðist sem hún hafi alls ekki þurft á þeirri fræðslu að halda að eigin mati og hafi þegar myndað sér mjög afgerandi skoðanir í þeim efnum – allavega þegar kemur að íhaldsstefnunni. Þannig skrifaði hún eftirfarandi á vefsíðuna Arndís.is 21. febrúar sl.: „Íhald.is er sori, en það er nú ekkert skrítið miðað við hvað íhaldsstefnan sem slík er mikill sori.“ Hildur sá einmitt sérstaka ástæðu til að skírskota til mín sem íhaldsmannsins Hjartar Guðmundssonar, sem í sjálfu sér er auðvitað hið bezta mál og einungis hrós fyrir mína parta. Ég efast þó einhvern veginn um að það hafi verið tilgangur Hildar ;)

Ummæli hennar eru auðvitað afskaplega “málefnaleg” og í samræmi við það fylgdi nákvæmlega enginn rökstuðningur. Ekki einu sinni heiðarleg tilraun til þess. Hvað ætli Hildi findist um það ef t.a.m. ég skrifaði eða segði einhvers staðar opinberlega: „Pólitík.is er sori, en það er nú ekkert skrítið miðað við hvað jafnaðarstefnan sem slík er mikill sori.“? Ég er ekki viss um að henni myndi líka það og af mjög skiljanlegum ástæðum verð ég að segja. Persónulega myndi ég t.d. aldrei láta slíkt út úr mér. En kannski skiptir öllu máli fyrir jafnaðarmanninn Hildi hvort um er að ræða Jón eða sr. Jón?

Eigandi síðunnar, Arndís Anna Gunnarsdóttir ritstjóri Pólitík.is, svaraði síðan Hildi að bragði: „Mest kemur mér á óvart að menn skuli viðurkenna opinberlega að vera íhaldsmenn. Í mínum huga er það allavega hálfgert fúkyrði... Svona eins og að eigna sér urlið siðblindur.is, eða afturhald.is eða álíka.“ Hildur bætti síðan um betur og var ekkert að skafa utan af því: „Ætli þessi url séu frátekin, siðblindur.is og afturhald.is? Annars væru þau kjörin til þess að vísa beint í ihald.is. Sori.is skilst mér að sé líka laust og ekki er það verra uppnefni.“ Þarna kemur skýrt fram að það sem að baki lá hjá henni var að uppnefna, eitthvað sem mun sennilega seint geta talizt málefnalegt. Maður veltir því eðlilega fyrir sér hvort þær stöllur hafi gert sér grein fyrir því að þær væru að ræða málin fyrir opnum tjöldum? Það verður ekki beint sagt að þessar samræður séu til marks um mikinn pólitískan þroska eða bara þroska almennt.

Mér, og sjálfsagt fleirum, þykja þessi skrif annars mjög fróðlegt þar sem þau veita óneitanlega ákveðna innsýn í hugsunarhátt þeirra Hildar og Arndísar. Ég vona þó innilega að hér hafi aðeins verið um að ræða afmörkuð hliðarspor af þeirra hálfu og ennfremur dettur mér ekki í hug að gefa mér það að um sé að ræða dæmigerðan hugsunarhátt íslenzkra vinstrimanna. En hvað sem því líður er bara að sjá hvort ummæli hinna mjögsvo “málefnalegu” jafnaðarmanna verði nú fjarlægð af Arndís.is. Gaman að þessu ;)

Hjörtur J. Guðmundsson
[e-mail]

Gullkornið á sunnudegi

„How do you tell a communist? Well, it's someone who reads Marx and Lenin. And how do you tell an anti-Communist? It's someone who understands Marx and Lenin.“

Ronald Reagan

Davíð Stefánsson - Á föstudaginn langa

Ég kveiki á kertum mínum
við krossins helga tré.
Í öllum sálmum sínum
hinn seki beygir kné.
Ég villtist oft af vegi.
Ég vakti oft og bað.
Nú hallar helgum degi
á Hausaskeljastað.

Í gegnum móðu' og mistur
ég mikil undur sé.
Ég sé þig koma, Kristur,
með krossins þunga tré.
Af enni daggir drjúpa,
og dýrð úr augum skín.
Á klettinn vil ég krjúpa
og kyssa sporin þín.

Þín braut er þyrnum þakin,
hver þyrnir falskur koss.
Ég sé þig negldan nakinn
sem níðing upp á kross.
Ég sé þig hæddan hanga
á Hausaskeljastað.-
Þann lausnardaginn langa
var líf þitt fullkomnað.

Ég bíð, uns birtir yfir
og bjarminn roðar tind.
Hvert barn, hvert ljóð, sem lifir,
skal lúta krossins mynd.
Hann var og verður kysstur.
Hann vermir kalda sál.
Þitt líf og kvalir, Kristur,
er krossins þögla mál.

Þú ert hinn góði gestur
og Guð á meðal vor, -
og sá er bróðir bestur,
sem blessar öll þín spor
og hvorki silfri safnar
né sverð í höndum ber,
en öllu illu hafnar
og aðeins fylgir þér.

Þú einn vilt alla styðja
og öllum sýna tryggð.
Þú einn vilt alla biðja
og öllum kenna dyggð.
Þú einn vilt alla hvíla
og öllum veita lið.
Þú einn vilt öllum skýla
og öllum gefa grið.

Að kofa og konungshöllum
þú kemur einn á ferð.
Þú grætur yfir öllum
og allra syndir berð.
Þú veist er veikir kalla
á vin að leiða sig.
Þú sérð og elskar alla,
þó allir svíki þig.

Ég fell að fótum þínum
og faðma lífsins tré.
Með innri augum mínum
ég undur mikil sé.
Þú stýrir vorsins veldi
og verndar hverja rós.
Frá þínum ástareldi
fá allir heimar ljós.

Ljóðið ,,Á föstudaginn langa" er að finna í bókinni Kveðjur sem var þriðja ljóðabók Davíðs Stefánssonar og kom út árið 1924.

Ritstjórn Íhald.is óskar lesendum sínum gleðilegra páska